یادنامه ای برای یاقوت ثانی

احمد سهروردی خوشنویس برجسته دوره ایلخانی و یکی از شش نفر هنرآموزان مکتب یاقوت مستعصمی است.

به گزارش ایمنا، احمد سهروردی در تاریخ سترگ هنر خوشنویسی ایران و جهان اسلام جایگاه ویژه داشته و به یاقوت ثانی شهره است. در مورد محل ولادت این خوشنویس ارزنده اختلاف نظر وجود دارد، برخی زادگاه او را بغداد ذکر کرده‌اند، و شماری دیگر از شهر سهرورد را بعنوان زادگاه وی نام برده اند. مرحوم مهدی بیانی در کتاب احوال و آثار خوشنویسان آورده است که احمد سهروردی از شاگردان یاقوت مستعصمی و ملقب به شیخ‌زاده مولدش بغداد بوده و کتابت بسیاری از کتیبه‌های بغداد را به وی نسبت داده‌اند.

همچنانکه سهروردی در آثارش تصریح کرده است، خانواده وی منسوب به سهرورد(حوالی زنجان فعلی) بوده و اصالتا ایرانی و به احتمال پیرو مذهب تشیع بوده است، او در برخی از امضاهایش نام پدر و اجداد خویش را چنین نوشته است: «احمدبن یحیی‌بن محمدسهروردی» این هنرمند در پشت صفحه آخر کتاب نهج‌البلاغه که به شیوه ثلث و نسخ در غایت هنرمندی نوشته است، آورده «هذا کتاب نهج‌البلاغه‌ الیاقوت‌ الثانی شیخ‌زاده‌ السهروردی‌ کان...» از این نوشته برمی‌آید سهروردی ایرانی است که خود را شیخ‌زاده می‌نامد و از طرفی او را فرزند شیخ شهاب‌الدین سهروردی عارف شهید مکتب اشراق نیز دانسته‌اند، سهروردی حدود سال ۶۵۴  هجری قمری ولادت یافته و پس از سال ۷۲۸ و احتمالا ۷۴۱ هجری قمری درگذشته و وفات یافته و در شهر بغداد مدفون شده است. او از شهر سهرورد استان زنجان برخاسته و برای بهره‌مندی از وجود هنرمندان نامی هنر خوشنویسی چون جمال‌الدین یاقوت مستعصمی و دیگران به بغداد سفر کرده و آنجا ماندگار شده است، شاید هجرت به بغداد به دلیل ناهمگون یا نامناسب بودن وضعیت اقتصادی و معیشتی ایران و خطه احمد سهروردی شاگرد یاقوت مستعصمی است و از دیگر شاگردان وی چون ارغون بن عبداله کابلی، یوسف شاه مشهدی مبارک شاه بن قطب ملقب به زرین قلم سیدحیدر گنده‌نویس(جلی‌نویس) و نصراله طبیب ملقب به صدر عراقی که به اصحاب سته معروف است، سرآمد بود.

احمد سهروردی تنها شاگرد یاقوتی است که این افتخار و اجازه را داشته پائین دست آثار خود اسم استاد را کنار نام خود رقم زند. وی به شیوایی خط یاقوت نوشته و قلم بر کاغذ نهاده و مرکب نشانده است و کاری کرده است که آثار بجا مانده از او را بسیار مشکل توانسته‌اند، از آثار یاقوت شناسایی کنند. در نوشتن خطوط متداول آن دوران که به خطوط یا اقلام سته یا اصول معروف بوده است و شال شیوه‌های ثلث محقق ریحان توقیع و رقاع می‌شد ماهر بوده و نسخ را به استادی تمام می‌نوشته و معروف است که وی این خط را زیباتر از یاقوت می‌نوشته و خود یاقوت به برتری سهروردی در کتابت قلم نسخ اشاره کرده است. در نوشتن خط محقق که به ابن مقله و زیر بیضاوی آن را از خط کوفی استخراج کرده و خود اولین کاتب این خط بود سهروردی بعد از یاقوت پنجمین استاد این شیوه زیبای خط بود. و در تحریر خط رقاع در مرتبت ششمی استادی قرار داشته است.

احمد سهروردی که تبارش به سهروردی زنجان می‌رسد ظاهرا در آن هنگام که هجرت ششصد و پنجاه و شش بود در بغداد می‌زیست و از ایلغار مغولان و کشتار دارالاسلام جان بدر برد و سالیان دراز در بین‌النهرین و آذربایجان زیست و در استنتاج و استکتاب قرآن کریم به خلق آثاری به شیوه محقق جلی دست یازید که برخی از قطعات و جزوات آن دوره اینک زینت‌بخش موزه‌ها و مجموعه‌های معتبر هنر اسلامی است. متاسفانه قسمت اعظم آثار این هنرمندان چیره‌دست در طول تاریخ از بین رفته به ویژه به دنبال تاراج و یغمای ربع رشیدی در تبریز در پی قتل خواجه رشیدالدین فضل‌الله و فرزندش غیاث‌الدین که هر دو هنر و هنرمند را ارج می‌نهادند از بین رفت. این هنرمند خوشنویس در علوم اسلامی متداول عصر خود نیز دستی داشته و موسیقی را از صفی‌الدین ارموی فرا گرفته بود.

کد خبر 312864

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.