75 درصد از بیماران ام اس بهبود می یابند

برای اینکه در مورد بیماری های عصبی و به خصوص ام اس بیشتر بدانیم به سراغ دکتر مسعود اعتمادی فر رئیس انجمن ام اس اصفهان و عضو کمیته علمی ام اس آسیا و خاورمیانه رفتیم.دکتر اعتمادی فر می گوید: ام.اس درحالی بیماری اسرارآمیز لقب گرفته است که در رشته نورولوژی بیشتر از همه بیماری ها ، ذهن دانشمندان و پژوهشگران را به خود مشغول کرده و هنوز علت یا حتی درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده است.ما شما را به خواندن این مصاحبه پزشکی و جذاب دعوت می کنیم: 
در ابتدا در مورد بیماری ام اس توضیحات بیشتری بفرمایید؟
بیماری ام اس مخفف واژه مال تیپل اسکلروزی یا اسکلروزی های متعدد است ، که طی آن پلاک هایی در سیستم عصبی مرکزی یعنی مغز و نخاع ایجاد می شود، این پلاک ها بعد از مدتی دچار تخریب بافت سفیدمغز می شوند و اسکلروز ایجاد می کنند و به دلیل آنکه متعدد هم هستند به آن اسکلروز متعدد یا بیماری مارک اسکلروز می گویند. یک بیماری که عمدتا در افراد جوان بین ۲۰ تا ۳۵ سال شیوع دارد ولی در هر سنی می تواند باشد. آنچه که مسلم است این بیماری به علت تخریب بافت سفید مغز و نخاع به وجود می آید، مغز از دو ماده سفید و خاکستری تشکیل می شود، ماده خاکستری را جسم سلولی خوانند و ماده سفید راه های عصبی هستند، هر چند ماده خاکستری هم در ابتلا به این بیماری درگیر می شود و خیلی از علائم به خاطر ماده خاکستری است ولی عمدتا بیماری به علت آسیب ماده سفید مغز یا همان میلین است.
این بیماری از لحاظ همه گیری در چه وضعیتی قرار دارد؟
بیماری ام اس بیشتر در سنین بین ۲۰ تا ۳۵ سال شیوع دارد، در افراد بالای ۵۰ سال به آن ام اس سالمندان می گوییم و اگر ابتلا در افزاد زیر ۱۸ سال باشد با ام اس اطفال روبرو هستیم. این بیماری در خانم ها چهار برابر شایع ترست. در همه نقاط دنیا بیماری ام اس وجود دارد ولی آنچه مسلم است در شمال اروپا، کانادا، آمریکا استرالیا، خیلی بیشتر از مناطق دیگر دیده می شود و در مناطقی مثل شرق آسیا یا آفریقا کمتر به چشم می آید. مناطق کمتر از ۵ درصد هزار را مناطق با ریسک بسیار کم ام اس ، ۵ تا ۲۵ درصد در هزار را مناطق با ریسک کم ام اس، ۲۵ تا ۵۰ درصد هزار نفر را مناطق با ریسک متوسط ام اس و مناطق بالای ۵۰ درصدهزار نفر را عمدتا مناطق با ریسک بالای ام اس می دانند.
آقای دکتر!وضعیت بیماری ام اس در کشور ایران چگونه است؟
حدود ۲۰ سال پیش در ایران ابتلا به بیماری ام اس کمتر بود بطوریکه کمتر از ۵ درصد هزار نفر به این بیماری مبتلا بودند، اما رشد تدریجی که این بیماری در هر سال داشته عاملی شده است تا در بعضی از مناطق مثل اصفهان وتهران بیشتر از صد درصد هزار نفر بیمار ام اس داشته باشیم، همچنین در مناطقی مثل شیراز و بعضی از شهر های شمالی هم این آمار بالا دیده می شود. آمار دقیقی از مبتلایان به بیماری ام اس در ایران در دسترس نیست ولی آنچه که مسلم است ما نزدیک به ۳۵۰۰۰ نفر بیمار تحت درمان های دارویی داریم و بر آوردها در انجمن ام اس تهران نشان می دهد حدود ۶۰۰۰۰ و شاید هم بیشتر بیمار ام اس در ایران وجود داشته باشند.
آمار این بیماری در استان اصفهان به چه صورت است؟
در حال حاضر در استان اصفهان نزدیک به ۵۵۰۰ نفر مبتلا به بیماری ام اس هستند، آماری که در دانشگاه علوم پزشکی ثبت شده نزدیک به ۴۷۰۰ بیمار است و در انجمن ام اس اصفهان نیز حدود ۴۹۰۰ بیمار پذیرش شده اند و اگر تعداد بیمارانی که ثبت نشده اند را به این آمار اضافه کنیم برآورد می شود که در همین حدود بیمار ام اس در استان اصفهان داشته باشیم، این آمار نشان می دهد در استان اصفهان بیشتر از صد درصد هزار بیمار ام اس داریم .
عواملی که باعث مبتلا شدن به بیماری ام اس می شوند کدامند؟
از نظر اینکه واقعا چه عاملی باعث مبتلا شدن به این بیماری است هنوز کسی نمی داند، فرضیه های مختلفی هست که چرا در خانم ها بیماری شایع است ، مسئله هورمونها و کمبود ویتامین D یا وجود بعضی عفونت ها ممکن است در این موضوع دخیل باشد ولی علت واقعی بیماری هنوز مشخص نیست، عفونت های ویروسی بخصوص خانواده ویروس های هرپس ، کمبود ویتامین D۳ در بروز بیماری نقش عمده ای می تواند داشته باشند و بقیه ی فاکتور ها هنوز ثابت شده نیستند، همچنین مسئله ژنتیک مطمئنا یک نقش عمده را در بیماری بازی می کند و از نظر ژنتیکی فرد باید مستعد به بیماری ام اس باشد تا فاکتورهای محیطی بتوانند عمل کنند و بیماری ام اس را ایجاد کنند.
آیا تغذیه و رژیم های غذایی در درمان و بروز بیماری تاثیری دارند؟
نه، بر اساس مطالعات زیادی که انجام شده است رژیم غذایی عمده ای در درمان بیماری ام اس وجود ندارد، بعضی از مقالات جدید معتقدند بعضی از رژیم غذایی جدید که در دهه های اخیر در همه کشور ها شایع شده است که عمدتا فست فودها هستند می توانند میکروب هایی که در روده هستند را تغییر دهند و با تغییراتی که در جذب روده ها ایجاد می کنند و تاثیرات سوئی که روی روده ها دارند ممکن است در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشند که البته این موضوع ثابت شده نیست، هیچ رژیم غذایی و ماده غذایی را نمی توانیم متهم کنیم به اینکه در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد. بهتر است بیماران ام اس از غذاهای چرب زیاد استفاده نکنند که البته این توصیه هم هنوز ثابت شده نیست، بنابراین بیماران ام اس می تواند یک رژیم معمولی حاوی ویتامین ها و مواد غذایی خوب را در دستور کار خود قرار دهند.
بیماری ام اس به چند دسته تقسیم می شود؟
بیماری ام اس به انواع مختلفی تقسیم می شود، فرم های خوش خیم ام اس فرم هایی هستند که در عرض ۵ تا ۱۰ سال بیمار علائمی ندارد و وضعیت بیماری کاملا خاموش است و در این مدت حتی علائم جزئی هم می تواند نداشته باشد هر چند بیمارانی دیده می شوند که تا ۱۵، ۲۰ سال یا حتی بیشتر هیچ علائمی ندارند و این بیماران در دسته خوش خیم قرار می گیرند. شایعترین فرم این بیماری، ام اس های رفت و برگشتی هستند که حدود ۷۵ درصد بیماری های ام اس را تشکیل می دهند، اگر این فرم های بهبود پذیر رو به پیشرفت برود به آن فرم های پیشرونده ثانویه می گویند که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بیماران را تشکیل می دهند و تعدادی خیلی کمی از بیماران هم از اول بیماری پیش رونده دارند که به این نوع بیماری پیش رونده اولیه می گویند، البته فرم های بسیار نادر بدخیم ام اس هم وجود دارد که خوشبختانه این فرم بیماری را خیلی کم تر می بینیم.
فرد سالم چه کار هایی انجام دهد تا به این بیماری مبتلا نشود؟
واقعا مدرکی نداریم که کسی یا ماده ای را به نقش در بیماری ام اس متهم کنیم  ، اما چند نکته مهم باید رعایت شود. اجتناب از استرس خیلی مهم است و کمک زیادی می کند که فرد به هیچ بیماری خود ایمنی مثل ام اس مبتلا نشود، همچنین ویتامین D موضوع بسیار مهمی است ، در جامعه ۸۰ تا ۹۰ درصد مردم کمبود ویتامین D دارند و حتما باید افراد جامعه در یک طرح ملی و با برنامه ریزی صحیح آموزش ببینند که میزان ویتامین آنها اصلاح شود، بقیه فاکتورها، ناشناخته هستند و نقشی در بیماری ام اس ندارند.
بیماری که مبتلا به بیماری ام اس هست باید چه مسائلی را رعایت کند؟
این بیماران باید از استرس بر حذر باشند، داروهایی که تجویز می شود را به صورت مرتب استفاده کنند و در مصرف آن سهل انگاری نکنند،.همچنین زندگی عاری از استرس های روحی برای خود بسازند و از نظر روانی یک زندگی ایده آل خوب داشته باشد چه بسا بیماران ام اس بتوانند با ایجاد چنین فضایی از شدت یافتن بیماری جلوگیری کنند.
وضعیت دارویی بیماران ام اس به چه ترتیبی است؟
در درمان بیماری ام اس از سال ۱۹۹۰ تحولات عطیمی رخ داد. اینترفرون ها که شامل سه نوع داروی آوونکس، داروی ربیف و داروی بتا فروم هستند تا سال ۱۹۹۹ ساخته و وارد بازار دارو شدند، داوری دیگری هم به نام کپکسون گلاتیمر استات از اوایل سال ۲۰۰۰ وارد بازار داویی شد، این چهار دارو مدتها از کشور های خارجی وارد کشور ایران می شدند اما خوشبختانه طی پنج، شش سال اخیر این داروها به تدریج در ایران ساخته شدند و چون مطالعات بالینی آن توسط متخصصین مغز و اعصاب ایران انجام شد بنابراین از کیفیت بالایی برخوردار هستند، با این کار نشان دادیم که داوهای نوع ایرانی تفاوتی با نوع خارجی ندارند و چه بسا بیمار به خاطر هزینه کم این داروها بهتر آنها را قبول می کند، خوشبختانه در زمان فعلی از نظر داوهای ایرانی هیچ مشکلی نداریم، به طبع بر اساس قوانین وزارت بهداشت اگر دارویی که از خارج وارد می شده حالا نوع داخلی آن تولید شود و نیازی به داوهای خارجی نباشد رایانه آن برداشته می شود و بنابراین قیمت داروهای خارجی افزایش می یابد.در یکی دو سال اخیر داروهای خوراکی وارد بازار شده اند ، مثل داروی فین گلیمود که دو سالی است دردنیا تولید شده و بیماران آن را مصرف می کنند و مشابه این داو در ایران هم تولید شده و از اول تیرماه در اختیار بیماران قرار می گیرد، همینطور دو داروی جدید دیگر خوراکی دیگر هم هست که حدود دو، سه ماهی است وارد بازار داوریی جهان شده و مشابه این داو در ایران هم ساخته شد و ما حدس می زنیم در چهار ماه آینده وارد بازار دارویی کشور شود. آنچه که مسلم است کشورمان از نظر ام اس و درمان آن جزء کشور هایی است که خیلی پیشرفت کرده و هیچ کشوری نیست که داوهای ام اس را خودش به این راحتی و سهولت کار بسازد و در اختیار بیمارانش قرار دهد که این خود یک افتخاری است .
چه مراکزی در حمایت از بیماری ام اس در نظر گرفته شده است؟
از سال ۱۳۷۰ که احساس کردیم این بیماری رو به افزایش است اقدامات خوبی در ایران انجام شد که بتوانیم مرکزی برای این بیماران فراهم کنیم، در اولین گام انجمنی را به نام انجن ام اس ایران در تهران تشکیل دادیم و سپس شاخه های مختلف این انجمن در شهرستان ها به وجود آمد، از فعالترین این انجمن ها انجمن اصفهان است که در سطح کشور و حتی دنیا شناخته شده است و در طول ۱۲ سال که از فعالیتش می گذرد صدها برنامه آموزشی تفریحی ، صدها اقدام درمانی و هزاران اقدان دیگر انجام داده است، در حال حاضر به دنبال ساخت یک مرکز بزرگ برای بیماران ام اس هستیم که جنبه های مختلف بیماری در این مرکز مد نظر قرار گرفته شده است، یک مرکز تفریحی رفاهی نیز برای بیماران در منطقه گلدشت نجف آباد برای ساخته شده که بیماران می توانند خیلی از مسائل مربوط به بیماریشان را بین یکدیگر حل کنند.
آیا ام اس بیماری ترسناکی است ؟
ام اس هیچ ترسی ندارد، در استان اصفهان حدود ۳۰۰۰۰۰ نفر به بیماری دیابت مبتلا هستند و این بیماری ممکن است در یک بازی زمانی چشم، قلب، ریه و بقیه قسمت های بدن را درگیر کند و مریض را از پا بیندازد ولی بیمار ام اس عمرش طبیعی است، کم پیش می آید که بیمار ام اس زود ناتوان و زمین گیر شود. بنابر این بیماری از خیلی بیماری های دیگر خوشخیم تر و بهتر است، این بیماری چون در نسل جوان و خانم ها بیشتر است از اول یک ترس کاذب راجع به این بیماری ایجاد شده وگرنه در تجربه ما بیماری ام اس نه ترسناک است و نه مشکلی برای بیمار ایجاد می کند .
نظر شما در مورد درمان هایی نظیر طب سوزنی و زنبور درمانی چیست؟
درمان هایی که به صورت غیر کلاسیک در برخی از مناطق دنیا بخصوص در کشور ما انجام می شود مثل طب سوزنی، زالو درمانی یا زنبور درمانی که واقعا درمان های بی ارزشی هستند و هیچ گونه سود بخشی در بیماری ام اس ندارند و بعضی از انواع آن مثل زنبور درمانی در هیچ جای دنیا حرفی برای گفتن ندارد و معمولا توصیه ای که به بیماران می کنیم این است که بر اساس استانداردهای علمی و کلاسیکی که از سوی متخصصان مغز و اعصاب پیشنهاد می شود تحت درمان قرار بگیرند.
آخر عاقبت ام اس ؟
پیش آگهی بیماری ام اس پیش آگهی نسبتا خوبی است، ۷۵ درصد این بیماری ها رفت و برگشتی و بهبود پذیر هستند بنابراین بیمار ام اس اگر درمان خود را خوب انجام دهد مشکلی نخواهد داشت، در ۲۰ سال گذشته درمان نداشتیم وخیلی از بیماران مشکل پیدا می کردند. حالا به خاطر داروهای خوبی که ساخته شده، بیماران به زندگی عادی شان ادامه می دهند و معمولا هیچ مشکلی هم ندارند. تنها در یک درصد کمی از بیماران شاید کمتر از ۱۰ درصد ممکن است بیمار سیر پیش رونده به خود بگیرد و به خاطر مشکلاتی که برای بیمار به وجود می اید دچار ناتوانی های جسمی و حرکتی شود که این بیماران اگر با روش موجود آشنا باشند می توانند به زندگی عادی شان ادامه دهند.
گفت وگو:سید مهرداد ناجی