به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر خلاق عنوانی است که یونسکو برای شماری از شهرهای کشورهای مختلف جهان در نظر گرفته است؛ عنوانی که شرایطی را طلب میکند تا یک شهر و دیار بتواند آن را کسب کند و در زمره جهانشهرهای خلاق جای بگیرد.
رشت اولین شهر خلاق ایران بود که توانست در سال ۹۴ بهعنوان شهر خلاق خوراکشناسی معرفی شود. تنوع غذایی خطه گیلان زبانزد است و بیش از ۲۵۰ نوع غذا و خوراک همچون باقلا قاتق، میرزاقاسمی، ترشتره، سیرقلیه، کباب ترش، کولی غورابیج، چغرتمه، کاله کباب، کپور آبه، اناربیج، واویشکا، ششانداز، ترشآش، گمجکباب، موتنجن، دبیجا و ماهی ملاته در این خطه شناخته شده است.
معرفی شهرهای خاص بهعنوان جهانشهرهای خلاق، تأثیر زیادی در جذب گردشگران خارجی و داخلی به این مناطق دارد. در همین رابطه و برای معرفی بیشتر و آشنایی با چگونگی انتخاب و معرفی شهر خلاق رشت با امیر آزمون، مسئول شهر خلاق این شهر گفتوگویی کردهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
رشت نخستین شهر خلاق ایران است. چه روندی را طی کردید تا موفق به کسب این عنوان شدید؟
بیستوششم مردادماه سال ۱۳۹۳ بود که تفاهمنامه همکاری کمیسیون ملی یونسکو در ایران و شهر رشت با حضور استاندار گیلان و با امضای طرفین این تفاهمنامه، محمدرضا سعیدآبادی، رئیس گروه کمیسیون ملی یونسکو در ایران و شهردار وقت رشت، منعقد شد.
بیستم آذرماه سال ۱۳۹۴ مصادف با یازدهم دسامبر ۲۰۱۵ میلادی شهر رشت بهطور رسمی از سوی ایرنا بوکووا، دبیرکل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی یونسکو مستقر در پاریس در شبکه جهانی شهرهای خلاق یونسکو در حوزه خوراکشناسی ثبت شد.
پیش از این رویداد، اسناد و مدارک مورد نیازی که باید از سوی شهرداری به یونسکو ارسال میشد، آماده شده بود. همچنین دو نامه از طرف انجمنهای ملی فعال در حوزه خلاقیت و نوآوری در همین رابطه به سازمان یونسکو ارسال شده بود.
صنایع دستی، هنرهای سنتی، رسانه، فیلم، طراحی، غذا، ادبیات و موسیقی زمینههای هفتگانه انتخاب شهرهای خلاق است. هر چند در زمینههایی همچون هنرهای سنتی و صنایع دستی هم در استان گیلان آثار و فعالیتهای خوبی داشتیم اما مناسبتر دیدیم در حوزه خوراکشناسی و غذا پررنگتر ظاهر شویم و رشت را در این حوزه ثبت جهانی کنیم.
آن زمان قرار بود هر شهری ویژگیهای منحصربهفردی که منطبق با زمینه و اولویت شهر خلاق بود را توضیح دهد و گزارش خود را ارائه کند. رشت بهعنوان یکی از اصلیترین کانونهای گردشگری اقامتی و بزرگترین شهر پرتراکم شمال ایران شناخته شده بود و تمام غذاهای شمال ایران و استان گیلان با اقلیم متنوعی که داشت، توانست در احراز خلاق شدن این شهر در عرصه جهانی کمک کند.
تنوع غذایی در مناطق مختلف استان گیلان چگونه است؟
ناحیه شرق گیلان و جلگه مرکزی رشت شامل شهرهای رودبار، انزلی و غرب گیلان که آستارا و تالش و چند خطه دیگر هستند، نقش پررنگی در تنوع غذایی و خوراک استان دارند.
هر کدام از این مناطق غذاهای مشترک و متفاوتی دارند که تنوع در سبزیجات، غذاهای دریایی، گوشت و مرغ در این میان بیشتر است. البته مقصود از خوراک فقط غذا نیست و انواع آش و خورشت و سوپها را شامل میشود.
اهداف اصلی از عضویت رشت در شبکه بینالمللی شهرهای خلاق چه بود؟
یکی از شرایط یونسکو برای انتخاب شهرهای خلاق، برگزاری نمایشگاهها، جشنوارهها، کنفرانسها و سایر رویدادهای ملی و بینالمللی در بازه زمانی پنج سال قبل از سال ۹۴ (سال انتخاب رشت به عنوان شهر خلاق) بود.
آن زمان، نهادهای دولتی و مردمی، افراد خلاق، تولیدکنندگان و حتی مغازهداران با محوریت سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری رشت از حدود سال ۸۷ کار خود را آغاز کردند و نمایشگاههای مختلفی در محدوده مرکزی شهر رشت برگزار شد. حتی شهرداری اماکنی همچون خانه میرزا کوچکخان در خیابان استادسرای رشت که به میدان شهرداری رشت منتهی میشود را خریداری کرد. نمایشگاه هنرها و صنایع دستی محلی، سوغات، غذاهای محلی، گل و گیاه و عکسها و تصاویر متنوع محلی و خیابانی در این زمینه شاخص بودند. نمونه دیگر نمایشگاه کودکان با غذا بود که قبل از سال ۹۴ برگزار شده بود.
برنامه شاخص شهرداری پس از انتخاب شهر رشت بهعنوان جهانشهر خوراک چه بود؟
سال ۲۰۱۴ میلادی، سازمان میراث فرهنگی نمایشگاه بینالمللی کارگاه آموزش آشپزی بینالمللی را در این شهر برگزار کرد. یک سال قبل از آن در سال ۲۰۱۳ مدارس و دورههای متعدد آشپزی در عرصه هتلداری توسط بخش خصوصی زیر نظر آموزش و پرورش استان گیلان برگزار شد که رشتههای هتلداری، آشپزی و گردشگری در این میان شاخص بودند.
رویدادهای دیگری هم در این رابطه داشتید؟
پس از پیوستن رشت به جمع جهانشهرهای خلاق، اتفاق دیگری در این شهر افتاد. آن زمان طرح بزرگ بازآفرینی شهری در حال اجرا بود؛ بافت مرکزی شهر رشت که اولین میدان بلدیه در ایران محسوب میشود، تغییر رویه داد و از محدوده ماشینرو به پیادهراه تبدیل شد.
فروردینماه سال ۹۵ مراسم جشنی با حضور وزیر وقت راه و شهرسازی برگزار شد که طی آن، سفرهچینیهای زیبایی در یکی میدان اصلی شهر برپا شده بود که در حاشیه این رویداد در پیادهراهها با مجسمهها و المانها مختلف، هنر و فرهنگ بومی منطقه معرفی میشد.
روز رشت چه روزی است و آیا در این روز هم برنامهای مرتبط با شهر خلاق برگزار میکنید؟
شهر خلاق، سرشار از فعالیتهای نوآورانه است و محیط شهری میتواند زمینه نمایان شدن استعدادها و خلاقیتهای شهروندان را فراهم کند.
دوازدهم دیماه هر سال بهعنوان روز رشت نامگذاری شده است که طی آن از مفاخر و مشاهیر شهر رشت تقدیر میشود. علاوه بر این نمایشگاههای مختلفی به همین مناسب برپا میشود. البته از همان زمانی که به شبکه شهرهای خلاق پیوستیم، در موضوع خوراک و غذا هم به این روز خاص توجه میشود.
برگزاری چند دوره جشنواره کدو را با ارائه ۴۰ نوع خوراک پخته شده از کدو حلوایی و آثار هنری منقش بر این گونه گیاهی در دوران قبل از پاندمی کرونا برگزار کردهایم.
«جشنواره جوکول» عنوان برنامه مهم دیگر شهر خلاق رشت است. «جوکول» اصطلاحی گیلکی از دو کلمه جو به معنای برنج و کول به معنای نارس است؛ به خوشه نارس برنج که رنگ آن متمایل به زرد است، جوکول گفته میشود که نوید رسیدن فصل برداشت و دسترنج چند ماه کار و تلاش بیوقفه را به کشاورز میدهد. در جشنواره جوکول علاوه بر محصولات فرآوری شده از جوکول، ادوات سنتی شامل پادنگ و آبدنگ نیز برای بازدید علاقهمندان به نمایش گذاشته میشود.
آیا جشنوارههای شهر خلاق را هر ساله برگزار میکنید؟
بله؛ یا به شکل مناسبتی در تعطیلات نوروز یا در روز و هفته بزرگداشت رشت در دی ماه آن را برگزار کردهایم، یا اینکه به شکل اختصاصی و تکمحور با موضوع خوراک برپا شده است. مؤسسه «آگه» به شکل تخصصیتر و آکادمیک آشپزهای حرفهای را آموزش میدهد و در این عرصه فعالیتهای خوبی داشته است و دارد. این را هم اشاره کنم که امسال در خردادماه، اولین سالانه شهر خلاق رشت در این کلانشهر برگزار شد و به مدت سه روز ادامه داشت.
روز اول رویداد به مباحث علمی و آکامیک اختصاص داشت و طی آن استادان دانشگاه، شماری از سرآشپزهای پیشکسوت و معروف استان گیلان و عموم مردم و علاقهمندان حضور داشتند. این روز به نشستهای علمی اختصاص داشت و درباره نحوه مشارکت سمنها در امور مربوط به برنامههای شهر خلاق، بحث و تبادل نظر شد.
روز دوم، روز پیوند دو برند شهر خلاق و شهر دوستدار کودک رشت بود. مسابقه سرآشپز کوچک گیلانی با مشارکت دانشآموزان و کودکان به شکل تهیه فیلم کوتاه در همان روز برگزار شد. تولید فیلم کوتاه دو دقیقهای با قالب طبخ غذای گیلکی به زبان گیلکی، توسط کودکان و ارائه فیلم به دبیرخانه مشترک شهر خلاق و شهر دوستدار سالمند هم در آن روز اتفاق افتاد. همچنین رویداد دیگری با عنوان «بازی با زبالههای بازیافتی» برای کودکان برگزار شد.
در روز سوم رستورانهای صاحب برند و سروکننده غذاهای گیلکی در بافت مرکزی شهر رشت گرد هم آمدند و مردم به شکل چشمگیری در این رویداد حضور یافتند.
آن روز هم مراسم اختتامیه برگزار شد و هم رستوراندارها، غذاها و تبحر آشپزی خود را به نمایش گذاشتند. این برنامه هر سال ادامه خواهد داشت.
آیا امسال برنامه ویژهای در نظر دارید؟
در حال برنامهریزی برای هفته پژوهش و روز رشت در دیماه هستیم و به دنبال آن برای شهر خلاق برنامهریزی خواهیم کرد.
ستاد راهبردی شهر خلاق رشت در سال جاری شکل گرفته است که در آن تصمیمگیریهای اصلی برای برنامههای میانمدت، کوتاهمدت و بلندمدت جهانشهر خلاق رشت منسجمتر از گذشته گرفته میشود. برنامهها و طرحهایی با نهادهای دولتی از جمله آموزش و پرورش، فنی و حرفهای و میراث فرهنگی و گردشگری داریم که طی تفاهمنامههایی آن را اجرا خواهیم کرد.
برای ایام عید نوروز سال آینده هنوز تصمیمگیری نشده است اما به احتمال زیاد ویژهبرنامهای خواهیم داشت.
طرحهای دیگری در قالبهای مختلف رسانهای و فرهنگی با حضور رسانههای استان گیلان و شهر رشت داشتیم که در قالب رویدادی در تالار مرکزی شهر رشت برگزار کردیم. رسانههای مکتوب و برخط در این طرح با موضوع فعالیتهایی که در حوزه برندینگ شهر رشت در طول شش سال گذشته داشتهاند، مشارکت داشتند و برترینها معرفی شدند.
نظر شما