به گزارش خبرنگار ایمنا، با گذشت چهار دهه از آغاز دفاع مقدس، این حماسه هشت‌ساله هنوز هم سرشار از ناگفته‌های بسیار است، ناگفته‌هایی از عناصر و بازیگرانی که با نقش‌آفرینی خود، ناممکن‌های زیادی را ممکن کردند. درباره نقش گردان‌ها و یگان‌های نظامی ایران در سال‌های جنگ تحمیلی، پژوهش‌های زیادی صورت گرفته و کتاب‌های فراوانی نوشته شده است.
«اطلس لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در دوران دفاع مقدس» از جمله این کتاب‌ها است که به قلم احمدرضا عشوریان تهیه و تنظیم و از سوی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.
این اثر به بررسی نقش و عملکرد این لشکر و حماسه‌آفرینی رزمندگان و فرماندهان آن در طول هشت سال دفاع مقدس می‌پردازد. در این اطلس سعی شده با استفاده از نقشه، نمودار، جدول و عکس، عملیات‌هایی که رزمندگان لشکر امام حسین در آن شرکت داشته و حماسه‌آفرینی کرده‌اند، تبیین و تشریح شود.
احمدرضا عشوریون، نویسنده و پژوهشگر حوزه جنگ که خود از رزمندگان دوران دفاع مقدس است، با نیروهای اعزامی از اصفهان در لشکر امام حسین در جبهه حضور یافت و تا پایان جنگ همراه با این لشکر در مناطق مختلف عملیاتی آفندی و پدافندی شرکت کرد.
به مناسبت رونمایی از اطلس لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در دوران دفاع مقدس در چهارمین همایش یادها و نام‌ها که صبح امروز_ یکشنبه دهم مهرماه_ با حضور سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران برگزار می‌شود، با وی درباره تشریح سیر تدوین، مهم‌ترین محورهای این کتاب و چگونگی تشکیل لشکر ۱۴ امام حسین (ع) به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
ضرورت تدوین اطلس‌های جنگ تحمیلی و وجوه تمایز و اشتراکی اطلس با سایر مکتوبات مرتبط با جنگ، در چیست؟
اگر به این فرموده فرمانده معظم کل قوا اعتقاد داریم که «دوران دفاع مقدس، اوج افتخارات ملت ایران است» هرچه از پایان جنگ تحمیلی فاصله می‌گیریم، با توجه به اوضاع پیش‌آمده در کشور و منطقه، نیاز به گسترش فرهنگ ایثار و شهادت و حماسه و مقاومتی که در جبهه‌های جنگ متبلور شد، بیش از پیش نمود پیدا می‌کند و جوانان امروز که آن دوران را تجربه نکرده‌اند، از تاریخ، اوضاع و وقایع دوران دفاع مقدس علم و آگاهی پیدا کرده و می‌توانند برای پیشبرد امور حال و آینده خود و کشور از آن استفاده کنند.
در دوران دفاع مقدس به‌ویژه در مرحله کسب آمادگی برای عملیات‌های آفندی، رزمندگانی در یگان‌های عمل‌کننده در کنار فرماندهان یگان‌ها به‌عنوان راوی حضور داشتند که وظیفه‌آنها، ثبت و ضبط وقایع و اتفاقات بود؛ در حقیقت این راویان تاریخ دفاع مقدس را می‌نگاشتند. از سیاست‌ها و اهداف مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، گسترش فرهنگ مقاومت دوران دفاع مقدس به انحای ممکن و مقتضی است که چاپ و نشر اطلس یگان‌های شاخص و ماندگار دوران دفاع مقدس، یکی از ابزار مورد استفاده برای انتقال تجربیات و بیان اتفاقات است.
وجوه اشتراک همه این آثار و مکتوبات اعم از اطلس و شناسنامه یگان‌ها، مناطق عملیاتی، کتاب‌های روزشمار برخورداری از اسناد و منابع دست اول موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (حاصل زحمات راویان) و همچنین منابع موجود در یگان‌های رزم و مصاحبه با فرماندهان و رزمندگان حاضر در آن یگان‌ها است، اما وجوه تمایز اطلس با دیگر آثار و مکتوبات در این است که در کتاب‌های اطلس، بیشتر به بیان کلیات و تشریح اجمالی موضوعات گوناگون توجه می‌شود و عمدتاً مطالب به‌صورت نقشه، تصاویر و جداول بیان و از متون نوشتاری حداقل استفاده می‌شود. در کتاب اطلس لشکر ۱۴ امام حسین (ع) سعی شده مأموریت و نقش این لشکر در آن عملیات به‌صورت نقشه، تصویر و جدول و متن به‌صورت اختصار و کلی توضیح داده شده است.
در شناسنامه لشکرها و کتاب‌های روزشمار، عمدتاً جزئیات مورد توجه بوده و از متون نوشتاری بیشتر استفاده می‌شود تا نقشه و تصویر. به عبارتی می‌توان گفت که شناسنامه لشکر، پایه و اساس کتاب اطلس آن لشکر را تشکیل می‌دهد و در واقع این کتاب شناسنامه مردم اصفهان در جنگ تحمیلی است.
درباره سیر نگارش و انتشار اطلس لشکر ۱۴ امام حسین (ع) توضیح دهید؟
زمانی که شناسنامه لشکر ۲۷ محمدرسول الله (ص) آماده شد و به پیش مقام معظم رهبری برده شد، در آنجا ایشان سراغ شناسنامه لشکرهای دیگر از جمله لشکر ۱۴ امام حسین (ع) را می‌گیرند. بعدها با پیگیری که آقای رحیم صفوی انجام دادند، مجموعه شهید قوچانی در اصفهان راه‌اندازی شد تا به تدوین کارنامه عملیاتی این لشکر بپردازد و کار تدوین شناسنامه و اطلس از سال ۹۳ کلید خورد و در همان زمان گفت‌وگوهای اولیه‌ای هم با مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در این ارتباط صورت گرفت و اطلاعات و منابع موجود در آن مرکز اعم از نقشه، کالک، مصاحبه با رزمندگان و فرماندهان به‌ویژه اسناد مربوط به شناسنامه لشکر ۱۴ امام حسین در اختیار این مجموعه گذاشته شد و اطلاعات دسته‌بندی و نواقص آنها مشخص شد.
با مشخص شدن قالب و قواره فصول و پیکربندی عملیات‌ها، تدوین اطلس نیز به‌صورت عملیات به عملیات شروع شد و برای تکمیل نواقص گفت‌وگوهایی با فرماندهان لشکر که در قید حیات هستند انجام شد تا اطلاعات مربوط به هر عملیات به صورت مستند تهیه شود.
اهمیت و جایگاه لشکر ۱۴ امام حسین در دفاع مقدس چگونه بود؟
لشکر ۱۴ امام حسین (ع) که در ابتدا تیپ ۱۴ امام حسین (ع) نام داشت، یکی از نخستین یگان‌های رزمی سپاه بود که پیش از آغاز عملیات طریق‌القدس شکل گرفت و سپس با گسترش سازمان به لشکر ۱۴ امام حسین (ع) ارتقا پیدا کرد تا دست کم با توان رزمی سه برابر گذشته در جنگ حضور داشته باشد.
استان اصفهان با حمایت‌های مالی و جمع کردن نیرو و امکانات، این لشکر را به یکی از پر قدرت‌ترین یگان‌های سپاه در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تبدیل کرد. این لشکر در دوران هشت ساله دفاع مقدس در ۲۳ عملیات آفندی شرکت کرد که در بیشتر آنها نقشی پر رنگ و کارساز داشت و بیشترین پیروزی‌ها را نصیب کشور کرد.
نیروهای تشکیل دهنده لشکر ۱۴ امام حسین خیلی زودتر از شروع جنگ تحمیلی کنار هم جمع شده بودند و زمانی که جنگ شروع شد، آن قدر آماده بودند که نخستین عملیات مستقل سپاه را به صورت کاملاً موفقیت‌آمیز انجام دادند. «فرمانده کل قوا، خمینی روح خدا»، نخستین عملیات و «بیت‌المقدس ۷» آخرین عملیاتی بود که رزمندگان این یگان در آن حضور داشتند.
این لشکر چگونه شکل گرفت؟
ششم آبان ماه ۱۳۵۹، نیروهای گروه ضربت، گروهی که حسین خرازی در درگیری‌های کردستان تشکیل داده بود، با یک اتوبوس به خوزستان وارد شدند و در دارخوین مستقر شدند. تعدادشان به ۶۰ نفر نمی‌رسید، پیش از حضور آنها گروه‌های مختلف دیگری نیز از اصفهان عازم خوزستان شده بودند، بعدها نفرات دیگری نیز به آنها اضافه شد تا خط دفاعی خط شیر شکل بگیرد. این خط دفاعی بعدها در همین دارخوین هسته لشکر امام حسین (ع) را تشکیل دادند. یاران خرازی تا پیش از عملیات فرمانده کل قوا هم قابلیت‌های خود را نشان داده بودند، اما در این عملیات بود که مشخص شد روی حسین خرازی و رزمندگان اصفهانی می‌شود حساب جداگانه‌ای باز کرد.
نظر شما