به گزارش خبرنگار ایمنا، پس از مدت‌ها مبارزه نفس‌گیر با بیماری کرونا، هنوز چشم‌انداز پایان این دوران سخت دیده نمی‌شود. در چنین شرایطی خطر شیوع ویروس‌هایی مانند آبله میمون که ابتدا در میمون‌ها گزارش شد و مواردی از طریق تماس فیزیکی نزدیک به انسان‌ها سرایت کرد، می‌تواند دور شدن از نقطه پایان همه‌گیری را به دغدغه‌ای جدی برای کشورهای دنیا تبدیل کند؛ آن هم در شرایطی که خشکسالی و جنگ بسیاری از کشورها را با مشکلات اجتماعی و اقتصادی روبه‌رو کرده است.
به گزارش سازمان جهانی بهداشت، تاکنون حدود ۲۰۰ مورد تأیید شده یا مشکوک به ابتلاء به بیماری آبله میمون از اوایل ماه مه در استرالیا، اروپا و آمریکای‌شمالی ثبت شده است.
اگرچه «آبله میمون» از حدود ۴۰ سال پیش به خوبی شناخته شده، اما بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت این نخستین باری است که چندین مورد ابتلاء به بیماری به طور همزمان در بسیاری از کشورها و در میان افرادی که به مناطق بومی آفریقا سفر نکرده‌اند، شناسایی شده است. با این حال، نهاد متولی بهداشت در جهان که زیرمجموعه سازمان ملل متحد است با رد این نگرانی‌ها تاکید دارد که شیوع بیماری «آبله میمون» در کشورهای غیربومی می‌تواند تحت کنترل قرار گیرد و از انتقال انسان به انسان جلوگیری شود.
حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس بخش عفونی بیمارستان امام خمینی (ره) در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا از جدی بودن خطر آبله میمون و راهکارهای پیشگیری از ابتلاء در صورت ورود احتمالی آن به کشور گفته است که در ادامه می‌خوانید.
آیا احتمال ورود بیماری آبله میمون به کشور جدی است؟
در حوزه بیماری‌های عفونی، برخی بیماری‌ها وجود دارد که هر سال در قسمتی از دنیا پراکنده می‌شود و اپیدمی‌هایی ایجاد می‌کند؛ همچنین تعدادی از افراد درگیر آن‌ها می‌شوند، سپس این اپیدمی‌ها فروکش می‌کند. به عنوان مثال بیماری «ابولا» در آفریقا و بیماری‌های مختلف دیگری در قسمت‌های گوناگون دنیا بر همین اساس گزارش شده است؛ اما بیماری جدید که آبله میمونی نام دارد با علائمی مانند ایجاد تب و تاول‌های شدید روی پوست همراه است که عوارض جدی ایجاد می‌کند و جای آن‌ها روی پوست به ویژه صورت می‌ماند؛ تاجایی‌که در گذشته باعث کوری افراد می‌شد.
آبله تا دهه ۵۰ هجری شمسی یک بیماری بسیار شدید بود و مرگ‌ومیر زیادی در دنیا ایجاد می‌کرد، اما از حدود سال ۱۳۵۰ با اینکه درمان مؤثری برای این بیماری وجود نداشت، واکسیناسیونی که در سراسر دنیا بر ضد آبله صورت گرفت، باعث شد شیوع بیماری به شدت کاهش یابد؛ تاجایی‌که آبله ریشه‌کن شد و برای متولدان پس از سال‌های ۱۳۵۰ دیگر واکسیناسیون انجام نشد.
تقریباً آبله ریشه‌کن شده بود و هیچ انسانی در دنیا به این ویروس مبتلا نشد به‌جز ارتش ایالات متحده آمریکا که برای استفاده از آبله به عنوان یک سلاح بیولوژیک، آن‌را نگه داشت و واکسن آبله را نیز در اختیار دارد.
آبله میمونی گونه‌ای آبله خطرناک و کشنده است که در بدن افراد مبتلا، عوارضی ایجاد می‌کند؛ پس می‌توان آن‌را یک بیماری نگران کننده دانست.
نکته قابل ملاحظه این است که در سال ۲۰۱۳ که مسئله‌ای به نام آبله یا آبله میمونی وجود نداشت، دارویی به نام «تکوویریمات» به همراه واکسن آبله مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفت و وقتی به این جریان نگاه می‌کنیم به نظر می‌رسد که ردپایی از شرکت‌های دارویی که به دنبال فروش محصولات خود هستند به چشم می‌خورد.
تا پیش از کرونا مردم آن‌چنان نسبت به بروز یک بیماری عفونی در دنیا حساس نبودند؛ اما هنوز پاندمی کووید ۱۹ پایان نیافته و در شرایطی قرار داریم که مردم خطرات تبدیل شدن یک بیماری به پاندمی را دریافته‌اند. شاید اگر تا چند سال قبل گفته می‌شد که یک بیماری در چین، آفریقا یا اروپا شایع شده کسی چندان موضوع را جدی نمی‌گرفت اما کرونا توجه همه افراد را جلب کرد و به دنیا نشان داد که وقتی یک بیماری گسترش یابد و جدی شود، چه پیامدهایی به همراه دارد؛ اکنون که همه توجهات به این موضوع متمرکز شده، پدید آمدن یک بیماری با ویژگی‌های آبله در شرایطی که دو سال قبل نیز واکسن و داروی آن مورد تأیید قرار گرفته، این شائبه را در ذهن ایجاد می‌کند که ممکن است موضوع سود شرکت‌های دارویی مطرح باشد، همان اتفاقی که درباره کرونا اتفاق افتاد و هیچ گاه این موضوع قابل اثبات یا رد نیست که این ویروس که در آزمایشگاه مرکز تحقیقاتی در ووهان چین و با همکاری آمریکا در حال آزمایش بود، آیا اتفاقی نشت کرد یا تعمدی گسترش یافت.
این‌ها موضوعاتی نیست که بتوان به سادگی اثبات یا رد کرد اما به هرحال کرونا در سراسر دنیا انتشار یافت و این طور شد که دنیا را گرفت و این موضوع همچنان مطرح است که آیا واقعاً چنین دست‌هایی پشت کار است اما هنوز برای چنین قضاوت‌های زود است. امیدوارم که در شرایط کنونی آبله میمون گسترش پیدا نکند و جدی نشود؛ زیرا مردم نه تنها در کشور ما بلکه در سراسر جهان، هنوز یک پاندمی طولانی را پشت سر نگذاشته‌اند و تحمل ادامه شرایط را ندارند نه تنها ما بلکه در سراسر دنیا افراد تحمل ندارند. مواردی از آبله میمون در کشورهای اروپایی و آمریکایی گزارش شده اما به کشورهای خاورمیانه و آسیا ورود پیدا نکرده است.
به نظر شما آبله میمون ظرفیت پاندمی شدن را با همان شرایط کرونا دارد؟
بله بسیار بدتر از کرونا، ظرفیت پاندمی شدن را دارد اما امیدواریم چنین اتفاقی نیفتد.
راهکاری برای جلوگیری از انتشار این بیماری در جامعه وجود دارد؟
بله متأسفانه در دوران کرونا نشان دادیم که هیچ‌گاه اقدامات کنترلی را درست انجام ندادیم. اکنون مسافران مختلفی از سراسر دنیا بدون هیچ کنترلی وارد کشور می‌شوند و در تمام دوره پاندمی نیز هیچ‌گاه اقدامات کنترلی به شکل جدی در کشور ما انجام نشد. یکی از دلایل آن، شرایط سخت و پیچیده اقتصادی به دلیل تحریم‌های اقتصادی است که مانع از اعمال مقررات و فشارهای جدی برای کنترل رفت و آمد می‌شود؛ درحالی که این اقدامات کنترلی شدید در کشور چین انجام و در کنترل کووید ۱۹ بسیار مؤثر واقع شد تا جایی که طی دو سال گذشته که همه کشورها درگیر کرونا بودند در کشور چین موج‌های افزایشی کووید اتفاق نیفتاد؛ به عبارت دیگر بیماری کنترل شده بود هرچند که اکنون دوباره چین درگیر شده است. اما در پاسخ به پرسش باید گفت که بستن مرزها و ایجاد محدودیت‌های تردد لازم و جوابگو است اما امیدی وجود ندارد که این مطالبات قابل انجام باشد.
در صورتی که مواردی از آبله گزارش شود به شرایط واکسیناسیون نیاز خواهد بود؟
پیش‌بینی درباره آینده شیوع آبله، کار درستی نیست و هنوز زود است که بخواهیم تصویر درستی از آینده ترسیم کنیم. تفاوت علم با فلسفه نیز مبتنی بودن بر پایه شواهد و تجربیات است درحالی که اکنون شواهدی در دست نداریم که براساس آن‌ها قضاوت و پیش‌بینی کنیم؛ بنابراین نه می‌توان به مردم گفت که جای نگرانی درباره این بیماری نیست و اتفاقی نخواهد افتاد و نه شواهدی در دست داریم که براساس آن هشدار دهیم، باید منتظر بمانیم و ببینیم چه اتفاقی می‌افتد، آیا انتشار ویروس و تعداد مبتلایان آن افزایش خواهد یافت یا ویروس کنترل می‌شود با این وجود اگر بپرسید آیا آبله میمون می‌تواند به مشکل جدی تبدیل شود، پاسخ این است که بله ظرفیت تبدیل شدن به یک مشکل جدی را دارد.
راه‌های پیشگیری از ابتلاء به این ویروس نیز شبیه کرونا است؟
بله، این بیماری نیز از طریق تنفسی منتقل می‌شود و ماسک و فاصله‌گذاری می‌تواند کنترل کننده باشد، استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و شستن دست‌ها در موقعیت کنونی که خطری آبله وجود دارد، یکی از توصیه‌های بسیار مهم برای افراد است که در صورت ورود این بیماری به کشور، می‌تواند مانع انتشار آن در جامعه شود؛ همان‌گونه که پاندمی دنیا نیز هنوز تمام نشده و هر لحظه ممکن است در جایی از دنیا جهشی از این ویروس اتفاق بیفتد و دوباره شاهد موج دیگری از بیماری باشیم.
فراموش نکنیم که اگر در سال ۱۳۵۰ آبله در دنیا ریشه‌کن شد به دلیل همکاری همه کشورها برای انجام واکسیناسیون بر ضد آبله بود؛ اما اکنون در دنیا این شرایط عدالت وجود ندارد و بسیاری از کشورهای دنیا هنوز به واکسن کرونا دسترسی پیدا نکرده‌اند و تا زمانی که در این کشورها بیماری در حال گردش و تکثیر است، امکان جهش و احتمال انتقال آن به کشورهای دیگر نیز وجود دارد.
ما جزو کشورهایی بودیم که با همه سختی‌ها و مشکلات، توانستیم واکسیناسیون را به شکل مناسبی انجام دهیم. این شرایط، یک واقعیت و موفقیت انکارناپذیر برای کشور ما است در حالی که پوشش واکسیناسیون در بسیاری از کشورهای آفریقایی، مدیترانه شرقی و خاورمیانه در سطح بسیار پایین و غیرقابل قبولی است و در همه این کشورها کرونا در حال گسترش است و امکان سرایت آن به مناطق دیگر وجود دارد. در دوران کرونا نیز برخی افراد آمار ابتلاء و مرگ‌ومیر کشور را با همسایگانی مانند عراق مقایسه می‌کردند؛ در حالی که دلایل زیادی برای شدت کمتر کرونا در عراق وجود دارد ازجمله جوانی جمعیت این کشور که باعث شد به اندازه جمعیت سالخورده آسیب‌پذیر نباشد.
آیا با همان سرعتی که کرونا به ایران رسید باید به زودی در انتظار آبله میمونی باشیم؟
هدف ما این است که چشم‌اندازی ترسیم نکنیم که باعث نگرانی مردم شود اما کاری که باید انجام دهیم، اقدامات کنترلی تنفسی یعنی استفاده از ماسک است و اگر بخواهیم اقدامات جدی و اساسی مانند بستن مرزها و کنترل سلامت مسافران را مطرح کنیم، سوال این‌جاست که چگونه مسافران کنترل شوند؟ با کدام ابزار آزمایشگاهی می‌توانیم آبله میمونی را کنترل کنیم، ولی آنچه می‌تواند کمک کننده باشد، همان توصیه‌های بهداشتی و به ویژه استفاده از ماسک است.
چگونه می‌توان از تجربه دوران کرونا برای مدیریت بیماری‌های شایع استفاده کرد؟
واقعیت این است که چنین تهدیدهایی در جهان هرگز تمام نمی‌شود. در طول تاریخ همیشه ویروس‌های جدید پدید آمده‌اند و هرچند وقت یک‌بار موجی از ابتلاء و مرگ‌ومیر را ایجاد کرده‌اند که کمابیش دامن‌گیر برخی جوامع شده است و برخی اصلاً درگیر نشده‌اند؛ اگرچه کمتر ویروسی مانند کرونا انتشار جهانی پیدا کرد و همه مرزها را درنوردید اما این دست ویروس‌ها همواره در گوشه و کنار دنیا وجود دارند و اپیدمی‌هایی ایجاد می‌کنند که امیدوارم آبله مورد بعدی آن‌ها نباشد زیرا این یک بیماری جدی است و اگر زمانی گسترش یابد، ممکن است در معرض خطر جدی آن قرار بگیریم و باید دوباره دنبال ساخت واکسن باشیم آن‌هم در شرایط تحریم‌های اقتصادی که خرید و فروش تجهیزات و امکانات به سختی انجام می‌شود.
وجود اعتماد به نفس تولید واکسن در کشور جای تقدیر دارد. از صمیم قلب باید دعا کنیم که در شرایط سختی که جامعه جهانی به واسطه جنگ اوکراین و گران شدن غلات و بیماری کووید تحت فشار است، چالش جدیدی به واسطه آبله میمونی به کشورها تحمیل نشود و بحران‌ها به پایان برسد.
نظر شما