به گزارش خبرنگار ایمنا، «گوهریسنا انزانی» درباره سختی شغل آتش‌نشانی و ویژگی‌های روحی و فردی یک آتش‌نشان، اظهار کرد: شغل آتش‌نشانی یک کمک و امدادرسانی فوری است که می‌تواند درجات متفاوتی داشته باشد. آتش‌نشانان در حوادثی از یک تصادف تا انفجاری مهیب حضور خواهند داشت و شرایط پیچیده و استرس‌زایی را مدیریت می‌کنند.
وی ادامه داد: علاوه بر اینکه اساساً کار کردن با آتش موجب افزایش استرس می‌شود، دیدن صحنه‌های دلخراش نیز یکی از آسیب‌های این شغل است. آسیب و جراحت‌های وارده به خود آتش‌نشانان نیز یکی دیگر از عواملی است که آتش‌نشانان طی مدت خدمت خود، با آن سر و کار خواهند داشت. در واقع آتش‌نشانی از دسته شغل‌هایی است که علاوه بر توان جسمی بالا، نیازمند توان روحی بالایی نیز است و اگر توان روحی آتش‌نشانان متناسب با شغلشان نباشد، حین انجام وظیفه خطرات زیادی گریبان خودشان و دیگران را می‌گیرد.
این روانشناس با بیان اینکه شغل آتش‌نشانی در دنیا جزو مشاغل پراسترس محسوب می‌شود، گفت: این شغل ریسک و حساسیت بالایی دارد. آتش‌نشانان مواجهه مستقیمی با انواع حوادث دارند که این حوادث، اثرات زیان‌باری را به همراه دارد. شرایط کاری یک آتش‌نشان پیچیده و نامشخص است و نوبت‌های کاری طولانی دارند. این افراد نیاز به آمادگی ذهنی بالا در هر ساعتی از شبانه روز دارند. شرایط کاری این افراد معمولاً دشوار است و اضطراب‌ها معمولاً برای آن‌ها زیاد است و به صورت اضطراری باید خود را در شرایطی قرار دهند که این شرایط از مهار آتش تا نجات کودکی که دستش لای چرخ گوشت گیر کرده را شامل می‌شود.
وی افزود: با توجه به این مسائل و اینکه کارکنان آتش‌نشانی نیازمند برخورداری از سطح مطلوب سلامت روانی هستند، متأسفانه در ایران هنوز پژوهش‌های زیادی در این خصوص انجام نشده است. یعنی در ایران پژوهش‌ها توجه کمتری را به نسبت بقیه کشورها در رابطه با خصوصیت و ویژگی‌های روحی آتش‌نشان‌ها انجام دادند. در همین راستا معمولاً به نظر می‌رسد برای اینکه فردی بتواند در شغلی کار کند بیشتر نیازمند این است که از نظر جسمانی ارزیابی شود، در حالی که در شغل آتش‌نشانی با توجه به شرایط خاص لازم است بدانیم که بررسی شرایط روحی بسیار اهمیت دارد.
به گفته این روانشناس، آتش‌نشانان می‌توانند به دلیل قرار گرفتن در معرض حوادث و شرایط ناخوشایند دچار PTSD شوند و اختلال پس از سانحه را تجربه کنند. این افراد معمولاً استرس و اضطراب بیشتری را نسبت به سایر مشاغل تجربه می‌کنند و باید به این دقت کنیم که هر چه استرس شغلی بالاتر باشد افسردگی افزایش پیدا می‌کند و بیماری‌های جسمانی نیز بیشتر پدیدار می‌شوند.
آزمون روانی آتش‌نشانی در سراسر کشور برگزار شود
انزانی با بیان اینکه استرس آتش‌نشانان را به سه نشانه سوق می‌دهد، تصریح کرد: نشانه‌های روانی مثل اضطراب و استرس، جسمی مثل افزایش ضربان قلب، اختلال خواب، فشار خون و برخی نشانه‌های رفتاری از جمله این موارد است. به همین دلیل به نظر می‌رسد بسیار لازم است که روان‌شناسان و متخصصان تشخیص دهند که چه کسی مناسب شغل آتش‌نشانی است و چه کسی نیست و از این رو معتقدم برگزاری چنین آزمونی نه فقط در تهران که باید در تمام کشور و برای تمام افرادی که قصد ورود به آتش‌نشانی را دارند، برگزار شود.
وی درباره ویژگی‌های شخصیتی فردی که می‌تواند آتش‌نشان باشد، گفت: به نظر می‌رسد که آتش‌نشانان باید باهوش باشند. هوش با فرآیندهای شناختی انسان و توانایی‌های بالقوه روانی که با آن زاده می‌شویم و امکان اندازه‌گیری آن به راحتی وجود دارد، درگیر است. معمولاً گفته می‌شود که لازم است فرد آتش‌نشان، هوش جسمی حرکتی، یا اندامی جنبشی بالایی داشته باشد؛ یعنی قابلیت استفاده از بدن برای بیان اندیشه و احساسات را داشته باشد. کسانی که هوش جسمی و حرکتی بالایی دارند از حرکت بدن، انجام عملیات و کنترل فیزیکی قوی برخوردار هستند. همچنین هماهنگی آن‌ها در چشم و دست زیاد است. چالاک هستند و هماهنگی فیزیکی آن‌ها در ورزش نیز بیش از سایرین است. این افراد معمولاً می‌توانند آتش‌نشانان قوی‌تری باشند.
این روانشناس ادامه داد: شخصیت هر فرد به عنوان یک متغیر پیش‌بینی کننده در شغل عمل می‌کند و می‌تواند به راحتی با توجه به تست‌هایی که مربوط به تست‌های شخصیتی می‌شود ارزیابی و سنجیده شود تا ببینیم کدامیک از افراد برای شغل آتش‌نشانی متناسب هستند.
چه کسانی آتش‌نشانان خوبی می‌شوند؟
به گفته انزانی، آتش‌نشانان باید شخصیت‌های ترغیب کننده، عملگرا، واقع‌بین، انعطاف‌پذیر و سازگار، مقاوم، هدایتگر، اجتماعی، مردم‌دار، دارای قدرت ریسک‌پذیری بالا، صریح، احساسی، گاهی بی‌خیال، هدفمند، کنجکاو، فعال، پرانرژی، سرزنده و شوخ‌طبع، خوش‌برخورد و صمیمی داشته باشند و از لحظه به لحظه زندگی لذت ببرند. همچنین باید دارای ذهنی پذیرا بوده و معنای مرگ را به خوبی بشناسند. دارای قدرت تصمیم‌گیری، ماجراجو، دارای قدرت مواجهه با بحران، دارای توانایی مشاهده و ملاحظه با جزئیات باشد. فردی که از نظر عاطفی با ثبات است و خلقی یکنواخت دارد و بدون آشفتگی با بحران‌ها مواجه می‌شود می‌تواند آتش‌نشان خوبی باشد.
بر اساس اظهارات این روانشناس، به جز ویژگی‌های ذکر شده که بسیار مهم است فردی که می‌خواهد آتش‌نشان شود، باید نوع‌دوست باشد و حس همدلی زیادی داشته باشد. همچنین مشتاق کمک کردن به دیگران باشد و بودن در جمع و انجام فعالیت‌های جمعی را دوست داشته باشد. یک آتش‌نشان باید اهل گفت‌وگو باشد و بخواهد از شرایط پیچیده لذت ببرد و با منطقی‌ترین حالت، هیجانات خود را در لحظه‌ای که لازم است، مدیریت کنند. همچنین آتش‌نشانان باید تاب‌آوری بالایی داشته باشند، یعنی خصوصیات، مهارت و توانمندی‌هایی را داشته باشند که قادر باشند با سختی‌ها، چالش‌ها و مشکلات سازگار شوند.
وی اضافه کرد: به نظر می‌رسد فرد تاب‌آور سه دسته اصلی را دارد. یعنی توانایی ایستادگی، مقاومت و واکنش مثبت نسبت به تغییر و فشار را داراست. فرد تاب‌آور از لحاظ عاطفی آرام است و توانایی مواجهه با شرایط ناگوار را دارد و همچنین برگشتن به زندگی و شروع به وضعیت جدید را از طریق کاهش تنیدگی و رسیدن به نشاط بلد است و می‌تواند شرایط نامطلوب را پشت سر بگذارد و به زندگی عادی برگردد. در این صورت بیان می‌شود که فرد تاب‌آور است و می‌تواند استرس‌های خود را کنترل کند. استرس در حیطه آتش‌نشانی بسیار زیاد است و اثر تخریبی بر اندام‌های بدن دارد. بیماری قلبی، فشار خون و … را افزایش می‌دهد. تمرکز را پایین آورده و حواس‌پرتی را افزایش می‌دهد. همچنین اختلال در حافظه ایجاد می‌کند که این باعث اخلال در قدرت تصمیم‌گیری می‌شود.
این روانشناس ادامه داد: در این شرایط امکان دارد فرد دیگر قادر به ادامه شغل خود نباشد یا استرس‌های ناشی از آن به فرد و اطرافیانش استرس‌های بسیاری وارد کند. بنابراین اگر از همان ابتدا افرادی برای این شغل انتخاب شوند که ویژگی‌های منطبق با آن را دارند از هزینه‌های روحی، روانی، جسمی و مالی وارده کاسته می‌شود.
ضرورت ارزیابی روانی از آتش‌نشانان
انزانی افزود: همچنین لازم است که هر چند وقت یک‌بار تست‌های ارزیابی انجام شود تا اگر فرد آتش‌نشان در حیطه‌ای دچار ضعف شده با کمک آموزش به او کمک کنیم تا شرایط را به حد نرمال قبلی بازگرداند. معمولاً به نظر می‌رسد که سالی یک‌بار یا دو سال یک‌بار زمان مناسبی برای انجام این ارزیابی باشد. همینطور برای سایر مشاغل نیز سنجش هوشی و شخصیتی می‌تواند کمک کننده باشد.
این روانشناس گفت: زمانی که فردی در زمینه‌ای استعدادی دارد، اگر بتوانیم او را با توجه به استعدادش سنجش کنیم و مورد ارزیابی قرار دهیم می‌توانیم فرد را در شغلی قرار دهیم که دوست دارد و انگار برای آن شغل آفریده شده است. در این صورت فرسودگی شغلی به شدت کاهش پیدا می‌کند و فرد می‌تواند با توانمندی‌های خاصی که دارد بهترین کارایی را داشته باشد و به بهترین بهره‌وری اجتماعی برسیم.
وی تاکید کرد: پیشگیری مقدم بر درمان است و بهتر است مداخله‌های پیشگیرانه داشته باشیم. در این صورت با سنجش و ارزیابی ساده که توسط مشاوران انجام می‌شود می‌توان به فرد کمک کرد تا در شغل مناسب خود قرار گیرد.
به گزارش ایمنا، آتش‌نشانان از جمله افرادی هستند که در جامعه امروز علاوه بر تحمل فشارهای اقتصادی‌سیاسی مجبور به رویارویی با مسائلی هستند که هرروز روح و جسم آن‌ها را می‌فرساید و بیماری‌های متعددی را گریبان‌گیر آن‌ها می‌کند. آتش‌نشانان در طول شیفت کاری با اموری همچون رویارویی با صدای زنگ حریق، استرس رانندگی و ترافیک، حوادث، استرس پاسخ‌گویی به بی‌سیم، استرس هنگام رسیدن به محل، دود و گازهای سمی، حرارت در محل آتش‌سوزی، تماس یا جذب مواد شیمیایی از طریق پوست، صدمات فیزیکی هنگام انجام وظیفه، پرتوهای یون‌ساز، ترس و دلهره انجام بهینه عملیات، حفظ جان خود و همکاران، عوارض ناشی از وقوع انفجار در صحنه حادثه، ارگونومی وسایل، تجهیزات و ماشین‌آلات، حمل‌ونقل تجهیزات سنگین، انجام خدمت در شیفت ۲۴ ساعته مواجه هستند.
نظر شما