به گزارش خبرنگار ایمنا، کاشان شهر تاریخی و خوش عطر و بوی ایران یکی از قطب‌های اصلی گردشگری کشور است که سالانه مسافران داخلی و خارجی بسیاری به منظور بازدید از مراسم گلاب‌گیری و مکان‌های تاریخی به این شهر زیبا سفر می‌کنند. این شهر پر از جاذبه‌ها و مکان‌های گردشگری است که در فاصله‌های بسیار نزدیکی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و مسافران در طول یک روز می‌توانند از بیشتر مناطق گردشگری آن بازدید کنند.
یکی از این جاذبه‌های شهرهای تاریخی قرار گرفتن بازارهای سنتی در کنار سایر بناهای مذهبی و حکومتی است که در برخی شهرها فضاهای زیبا و منحصر به فردی را ایجاد کرده است. شهر کهن کاشان نیز از این قاعده مستثنی نیست و در دل بافت تاریخی خود بازار سنتی دارد که محل داد و ستد کالا و تعاملات اجتماعی بوده و معماری منحصر به فرد دوران قدیم را به رخ می‌کشد.
بازار سنتی کاشان به عنوان یکی از آثار ملی ایران سال ۱۳۵۵ به ثبت رسید و اکنون در کنار سایر مکان‌های گردشگری میزبان مسافرانی است که به قصد تفریح و خرید به بازار کاشان سری می‌زنند. این بازار در سال‌های اخیر با آسیب‌هایی مواجه بوده که حیات کالبدی و اجتماعی آن را تهدید می‌کند. در گفت‌وگو با"حسن بخشنده‌امنیه"، شهردار کاشان عوامل رونق و راهکارهای حفظ جایگاه آن در نظام اقتصادی شهر را جویا شدیم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
چه عواملی موجب رونق بازار تاریخی کاشان شده است؟
این بازار با تنوع و زیبایی آثار در نوع خود بی نظیر است، مجموعه بازار کاشان با سامان‌مندی فضاهای معماری و همجواری با راه‌های بازرگانی باستانی، یکی از پر رونق‌ترین و باشکوه‌ترین بازارهای ایران است. این بازار شامل شش محور اصلی مسگرها، قیصریه، درب زنجیر، زرگرها، گذرنو، پانخل و محورهای فرعی شامل بازارچه‌های رنگرزها، پاشنه‌سازها، ربانی، ملک، میانچال، کفشدوزها، خیاط‌ها، بزازها، پاشنه سازها، بالا بازار، سردار، قیصریه، ریسمان فروش‌ها، سلطانی و محقق است که در کنار ۱۲ پاساژ (مرکز تجاری جدید)، ۱۱۲ کارگاه تولیدی همچون کارگاه رنگرزی، نجاری و ۱۱۰۰ باب مغازه و واحد صنفی است.
زیباترین آب‌انبار موجود در کشور آب انبار سید حسین صباغ از جهت تزئینات ویژه معماری پیشخوان و سر درب در بازار سنتی کاشان قرار دارد و شامل چهار بادگیر با حجم آبگیری سه میلیون لیتر ظرفیت آب است. این آب انبار بر غنای معماری بازار افزوده است. بازار کاشان به جهت ساماندهی منظم و معماری بی‌نظیر و با شکوه مجموعه فضاهایش مورد توجه و تحسین بوده است.
مجموعه تاریخی بازار کاشان از نظر مکانی با امتداد شرقی غربی، از دروازه قدیمی شهر (دروازه دولت) آغاز شده و تا گذر پا نخل ادامه پیدا می‌کند. در گذر از این مسیر، راسته بازار مسگرها، میانچال، بالا بازار، درب زنجیر، زرگرها و گذرنو قرار دارد، راسته اصلی، مجموعه میانچال، کانون اصلی بازار است که بر خلاف الگوهای دیگر شکل خطی ندارد. این مجموعه شامل عناصر مختلفی همچون تیمچه، سرا، آب انبار و مسجد مدرسه است.
وجود چهارسوق میانچال و راسته‌های فرعی و بازارچه‌های کفاش‌ها، بزازها، ریسمانچی‌ها و بازار ملک، بر شکوه و جلال بازار کاشان می‌افزاید.
کدام عوامل حیات و رونق این بازار تاریخی را تهدید می‌کند؟
از ویژگی‌های این بازار سنتی تنوع آثار و فعالیت‌های موجود در راسته بازار است که موجب رونق این بازار کهن شده است. اصناف مختلفی در بازار کاشان وجود دارد که برخی از آنها رو به نابودی است، از جمله صنف مسگری که زمانی بسیار پررونق بود، به‌طوری که مسگرها در بازارچه‌ای به طول ۳۵۰ متر مشغول فعالیت بودند و صدای چکش آنها تا فاصله‌های دور شنیده می‌شد.
پویایی و زندگی مهم‌ترین ویژگی این بازار است و مدیریت شهری با سیاست‌گذاری دقیق می‌تواند به این پویایی کمک شایانی کند، به عنوان مثال نباید مجوز مراکز خرید در حومه بازار صادر شود، در فرآیند مرمت و بازسازی نیز باید به زیباسازی و اصالت بازار توجه ویژه‌ای کرد. به‌روز شدن محصولات و کالاها نیز از دیگر عواملی است که موجب رونق و سرزندگی بازار می‌شود و باید در فرآیند احیای این بازار تاریخی مورد توجه قرار بگیرد.
آسیب‌های کالبدی بازار تاریخی کاشان چیست؟
کلیات طرح ارتقای ایمنی بازار با محوریت شناسایی نقاط امن، راه‌های خروج اضطراری و سیستم اطفای حریق (جعبه‌های آب آتش‌نشانی) ارائه شد که در نهایت به تصویب اعضای شورای فنی اداره میراث فرهنگی کاشان رسید.
طرح ارتقای ایمنی بازار بزرگ کاشان با مشارکت همه کسبه، کارشناسان سازمان آتش‌نشانی، شهرداری و اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان قابل اجرا است. بازار بزرگ کاشان به عنوان اثری ملی در فهرست میراث فرهنگی کشور ثبت شده است، با این وجود به واسطه قدمت و فرسودگی بافت و رسیدگی نکردن به آن بازار کاشان از شرایط ایمن و مناسبی برخوردار نیست و در صورت آتش‌سوزی یا بروز حوادث دیگر، احتمال وارد آمدن خسارت مالی و جانی قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. نیاز است مدیریت شهری در این حوزه اقدامات پیشگیرانه انجام دهد و بازسازی، بهسازی و به‌روزرسانی و بافت و کالبد بازار را در دستور کار قرار دهد.
شهرداری کاشان چه اقداماتی در راستای حفظ و نگهداری این بازار تاریخی انجام داده است؟
بازار در مقام یکی از پویاترین نهادهای اجتماعی-اقتصادی در کشور و به عنوان محلی برای گردش مالی و داد و ستدهای روزانه، نقش مؤثری در ایجاد سرمایه اجتماعی و اقتصادی و برقراری ارتباطات سنتی دارد و همواره موتور محرک جنبش‌های اجتماعی بوده است.
شهرداری کاشان سال گذشته طرح‌های عمرانی، آموزشی و خدماتی بسیاری در مجموعه این بازار بزرگ و فضاهای منتهی به آن انجام داده است. لکه‌گیری و آسفالت کوچه‌های منتهی به بازار، ترمیم کف فرش‌های بازار به صورت ماهیانه و جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز از جمله طرح‌های عمرانی اجرا شده در بازار تاریخی کاشان است که توسط شهرداری اجرا شد.
آموزش همگانی ایمنی بازار نیز توسط گروه‌های امداد و نجات سازمان آتش‌نشانی کاشان به انجام رسید. مانور اطفای حریق، نصب سیستم صوتی جهت پوشش‌های امنیتی بازار و خرید سیستم‌های پیشرفته اطفای حریق از جمله طرح‌های آموزشی و خدماتی شهرداری کاشان در مجموعه بازار تاریخی شهر است.
نظر شما