به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مسائل مهم در برنامه‌ریزی شهری، مشارکت پایدار مردم به عنوان مهمترین ارکان دستیابی به اهداف توسعه به ویژه توسعه فرهنگی شهر است؛ مفهوم مشارکت، به‌ویژه از دهه ۷۰ میلادی به عنوان یک موضوع مهم و کلیدی جای خود را در علوم اجتماعی و سیاسی باز کرد، البته دامنه آن در فلسفه‌های سیاسی نیز تجلی یافت.
امروزه متخصصان شهری طرح‌های خود را با پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی و با بهره‌گیری از نظرات شهروندان طراحی می‌کنند که این امر باعث افزایش رضایتمندی مردم شده است، البته شهروندان تنها در صورتی مایل به مشارکت در توسعه شهر هستند که نسبت به آن احساس تعلق داشته باشند، اما نباید فراموش کرد که ایجاد حس مشارکت در مردم خود مستلزم بسترسازی است.
تجربه نشان داده است بسیاری از طرح‌هایی که به شکل انتزاعی و بدون بهره‌گیری از نظرات ساکنان بومی طراحی و اجرا شده است، مؤثر نبوده و نارضایتی‌های بسیاری را به دنبال داشته است، این در حالی است که مشارکت مردمی در ابعاد مختلف برنامه‌های شهری از جمله ابعاد فرهنگی و اجتماعی شهر اهمیت بسیاری دارد.
مشارکت می‌تواند دارای لایه‌های مختلفی از قبیل مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها، تصمیم‌سازی‌ها، در عمل و اجرا و مشارکت در سطح نظارت باشد؛ از آغاز تاریخ تاکنون، سطوحی از مشارکت را در همه جوامع می‌توان یافت و این بیانگر آن است که فطرت سالم آدمی، اقتضای مشارکت دارد، اما نکته اینجا است که امروزه توجه به همه سطوح آن به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای جوامع کنونی تلقی می‌شود.
حدود ۱۰ سال است که موضوع شورایاری محلات و سپس مدیریت محله‌محور در مدیریت شهری کشوری شکل گرفته و ساختارهایی را ایجاد کرده است، اما این ساختار در مدیریت شهری کلان‌شهر اراک به‌طور مطلوب ایجاد نشده است و به همین جهت مشارکت شهروندان این کلان‌شهر در برنامه‌ریزی‌های شهری مطلوب نیست.
انجام فعالیت‌های فرهنگی با محوریت شهروندان
علیرضا کریمی، شهردار اراک به خبرنگار ایمنا می‌گوید: اگر مردم نباشند، فرهنگ معنا ندارد، بنابراین برنامه‌ریزی برای رشد و توسعه فرهنگی شهر بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی اضافه می‌کند: مجموعه فعالیت‌های فرهنگی شهرداری با محوریت شهروندان برنامه‌ریزی می‌شود و در این زمینه با همکاری مساجد، مؤسسات فرهنگی، سمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد موضوعات فرهنگی شهر پایش، طراحی و به اجرا خواهد رسید.
شهردار اراک با تاکید بر اینکه "هویت‌بخشی" از مؤلفه‌های اصلی مشارکت مردم در برنامه‌های شهری است، ادامه می‌دهد: تقویت احساس تعلق شهری قطعاً در افزایش میزان مشارکت مردم در برنامه‌های مختلف شهرداری از جمله برنامه‌های فرهنگی تأثیرگذار خواهد بود و از آنجا که اراک برای هر یک از شهروندان به عنوان محل زادگاه، زندگی و اشتغال تعریف می‌شود، حس تعلق به نوعی در بین مردم در جریان است، اما با اجرای برخی برنامه‌های فرهنگی می‌توان به تقویت آن پرداخت.
پایین بودن حس تعلق شهری عامل مهم کاهش مشارکت مردم
غزاله رضایی، کارشناس فرهنگی و عضو علی‌البدل شورای اسلامی شهر اراک اظهار می‌کند: مردم نقش پررنگی در مقوله فرهنگ دارند و به طور کلی نیروی انسانی فرهنگ را می‌سازد، بنابراین مشارکت مردم در توسعه فرهنگی شهر نقش بسزایی خواهد داشت.
وی می‌افزاید: عوامل متعددی در نحوه و میزان مشارکت مردم در مسائل فرهنگی شهر تأثیرگذار است که از آن جمله می‌توان به هویت‌سازی و ایجاد حس تعلق در شهروندان اشاره کرد.
این کارشناس فرهنگی تصریح می‌کند: احساس تعلق بین شهروندان اراکی کمرنگ است و مانع مشارکت پویای کنشگران شهری در مسائل فرهنگی خواهد شد؛ این موضوع حاصل بی‌توجهی به گذشته شهر و منابع فرهنگی این مرز و بوم در گذشته است؛ بنابراین باید در جهت تقویت حافظه فرهنگی شهروندان گام برداریم تا از این طریق ابتدا شهروندان به یک خودباوری برسند و پس از آن‌که نسبت به این شهر و گذشته آن احساس تعلق خاطر پیدا کردند، می‌توان از توانمندی‌های آنها در بهبود کیفیت زندگی شهری و توسعه فرهنگی شهر بهره برد.
وی ادامه می‌دهد: علاوه بر آن لازم است آینده‌نگری و آینده‌نگاری کنیم، باید فرهنگ خود را به طور ویژه‌تری به نسل جدید و نوجوانان بشناسانیم و از این طریق توأمان آینده فرهنگی شهر را نیز ترسیم کنیم.
رضایی با بیان اینکه گفتمان‌سازی از جمله مواردی است که در مشارکت فرهنگی شهروندان باید مورد توجه قرار گیرد، تاکید می‌کند: مسئولان و داعیه‌داران فرهنگی کشور مصوبات خوبی را در این زمینه شکل می‌دهند، اما خلأ موجود ناشی از عدم شکل‌گیری یک گفتمان مطلوب است که این امر باید توسط جوانان انجام شود.
وی خاطرنشان می‌کند: فرهنگ مثل هوایی است که آن را تنفس می‌کنیم و به نوعی با جان ما درآمیخته است و نمی‌توان آن را آموزش داد، بنابراین باید در برنامه‌های فرهنگی شهر از ظرفیت گروه‌های مشاور و گفتمان‌ساز جوان و نوجوان بهره ببریم.
این کارشناس فرهنگی با تاکید بر اینکه می‌توان از ظرفیت تشکل‌های مردم نهاد نیز برای توسعه فرهنگی شهر استفاده کرد، می‌افزاید: سازمان‌های مردم نهاد نقش مؤثری در توسعه فرهنگی شهر خواهند داشت و گفتمان‌سازی مطلوب مشروط بر شکل‌گیری ارتباطی مناسب بین مدیران شهری و تشکل‌های مردمی است.
وی اظهار می‌کند: نداشتن حس تعلق به تاریخ، گذشته و شخصیت‌های شاخص و مفاخر شهر بزرگترین مانع در جهت مشارکت‌های مردم شهر اراک در برنامه‌های فرهنگی محسوب می‌شود و پس از آن نبود مراسم‌ها و یا محل‌هایی برای برگزاری اجتماعات مردمی در شهر از دیگر عوامل کاهش مشارکت مردم در توسعه فرهنگی شهر به‌شمار می‌رود.
شهروندان طرح‌های نوآورانه را در صحن شورا ارائه کنند
سیدوحید میرنظامی، رئیس شورای اسلامی شهر اراک نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: استفاده از تفکرات متنوع، بستر ابداع و نوآوری در برخی از حوزه‌ها را فراهم می‌آورد، لذا در دوره ششم مدیریت شهری اراک درصدد تشکیل "اتاق دریافت طرح‌ها و ایده‌ها از شهروندان" هستیم، زیرا گاهی ایده‌های خلاقانه‌ای از شهروندان در حوزه‌های مختلف، فرهنگی و عمرانی مطرح می‌شود که ممکن است به ذهن یک مشاور خطور نکرده باشد.
وی اظهار می‌کند: به عنوان رئیس شورای اسلامی شهر اراک روزهای پنجشنبه را به دیدارهای مردمی اختصاص داده‌ام و تاکید می‌کنم هر یک از شهروندان که طرح و برنامه نوآورانه‌ای متناسب با جایگاه حقوقی و قانونی شورا دارند، می‌توانند با حضور در صحن شورا ضمن ارائه برنامه خود، به تفهیم آن نیز بپردازند.
رئیس شورای اسلامی شهر اراک خاطرنشان می‌کند: نظرات عموم مردم برای مدیریت شهری قابل احترام است، اما تنها زمانی این نظرات ظرفیت کاربردی خواهند داشت که از نظر تخصصی نیز مورد تأیید قرار گیرند.
وی تاکید می‌کند: طرح اتاق فکر در شورای اسلامی شهر اراک همچنان برقرار است و ما می‌توانیم نظرات ارائه شده را به حوزه‌های تخصصی مربوطه در شهرداری ارجاع دهیم و اگر مواردی نیاز به مصوبه شورای اسلامی شهر داشته باشد، متناسب با اعتبارات شهرداری همکاری خواهیم کرد.
نظر شما