به گزارش خبرنگار ایمنا، زاینده‌رود از سال ۱۳۸۶ جریان دائمی خود در کل مسیر را از دست داد؛ رویدادی که در شهر اصفهان بسیار تأثیرگذار بوده است. در منابع مختلف عمده‌ترین دلایل خشک شدن این رودخانه را خشکسالی و تبدیل مراتع به باغات در بالادست، استقرار صنایع آب‌بر، الگوی کشت نامناسب در پایین دست، انتقال آب، نادیدن گرفتن حقابه طومار شیخ بهایی و برداشت بی‌رویه آب در مسیر رودخانه عنوان شده است.
با توجه به آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو تا هفتم آبان‌ماه، هر چند ورودی سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته تا همین روز، هشت درصد بیشتر بوده، اما حجم آب موجود در مخزن سد، کمتر از ۱۷۰ میلیون مترمکعب و رقمی معادل کمتر از ۱۵ درصد حجم مخزن است. بر اساس مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس طی دهه‌های گذشته، مداخلات توسعه‌ای گسترده‌ای در این رودخانه شکل گرفته که شامل اجرای پروژه‌های سازه‌ای و بارگذاری مصارف جدید در بخش‌های کشاورزی (بیش از شش برابر)، شرب و صنعت است.
به اعتقاد کارشناسان، اگرچه توافقی در این مورد وجود ندارد، ولی برخی شواهد تاریخی نشان می‌دهد که این رودخانه از گذشته نیز با دوره‌های خشکسالی رو به رو بوده است، با این حال مداخلات گسترده صورت گرفته سبب شده تا در دهه‌های اخیر کمبود آب به خشکی مستمر بستر رودخانه و تالاب گاوخونی بینجامد که علاوه بر مشکلات تأمین آب ذینفعان به خصوص کشاورزان، به ایجاد مسائل گسترده اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی نیز منجر شده است.
کشاورزان اصفهان پس از خشکی زاینده‌رود طی سال‌های متمادی اقدامات مختلفی برای اعتراض به سختی معیشت و کم‌رونقی کشاورزی و دامداری کردند، این اقدامات شامل مراجعه به مقامات مختلف، تجمع در نزدیکی لوله‌های انتقال آب زاینده‌رود به دیگر استان‌ها، تحصن، برپایی چادر در بستر خشک زاینده‌رود و راهپیمایی مسالمت‌آمیز بوده است، بسیاری از صاحب نظران اعتقاد دارند شیوه اعتراض مدنی و مسالمت‌آمیز کشاورزان اصفهان در تاریخ معاصر بی‌نظیر است.
برای بررسی بیشتر راه‌حل‌های معضل زاینده‌رود و شیوه‌های اجرای مصوبات ۹ ماده‌ای شورای عالی آب، همچنین وظیفه دولت سیزدهم برای ساماندهی زاینده‌رود و برخی طرح‌های مجلس شورای اسلامی با حجت‌الاسلام محمدتقی نقدعلی، نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
تا چه اندازه اراده دولت سیزدهم را برای حل معضل زاینده‌رود جدی می‌دانید؟
آنچه که از رفتارهای دولت، ریاست جمهوری و وزیر نیرو ملاحظه کردیم این است که اراده برای حل را مشکل دارند، اما باید در مقام عمل این اراده را بسنجیم و در آینده ببینیم این اراده‌ای که در مقام گفتار بوده و در دستور و فرمان ملاحظه کردیم تا چه اندازه جامعه عمل می‌پوشد و به منصه ظهور می‌نشیند.
به عقیده شما، راه‌حل معضل زاینده‌رود، انتقال آب جدید است یا کاهش مصارف یا موارد دیگر؟
حل معضل زاینده‌رود یک بسته کامل است و به تابلویی می‌ماند که پازل‌های متعددی باید کنار هم قرار گیرد تا تصویر آن به کمال خود برسد؛ اول از همه راه حل مشکل، انتقال آب از دریا نیست و مدیریت درست در حوزه آبریز زاینده‌رود است، مدیریت‌های نادرست وضعیت را به اینجا رسانده است، چنانچه اگر همه پازل‌های این عرصه مدیریتی کنار هم قرار گیرند می‌توانند مشکل زاینده‌رود را حل کنند. در جلسه‌های متفاوت راه حل‌ها صنف کشاورزان، دولت سیزدهم و وزیر نیرو ارائه شده، اما برای به نتیجه رسیدن این امر مهم اراده بر اجرا و اصلاح رویه‌های غلط گذشته نیاز است.
دغدغه اصلی کشاورزان که با وزیر نیرو مطرح شد این بود که مصوبات ۹ ماده‌ای شورای عالی آب اجرا شود، به نظرتان عدم اجرای این مصوبات چه تأثیراتی را به دنبال داشته و علت عدم اجرای آنها چه بوده است؟
در دولت‌های مختلف بسیاری از مصوبات زمین ماند، به خصوص در دولت گذشته؛ البته این مسئله جدیدی نیست. گزارش رسمی حاکی از این بوده که بیشتر از ۲۵ درصد از برنامه ششم در این خصوص عملی و اجرایی نشده است، بنابراین همه این موارد دست به دشت هم داده است تا شاهد این اتفاق باشیم؛ برای مثال یکی از مفاد این مصوبات ممنوعیت بارگذاری جدید بوده، اما با اجرایی نشدن این برنامه به طور طبیعی این حوزه به مرور زمان به این فلاکت مبتلا شده است، لذا باید بعضی از این تخطی‌هایی که از این مصوبات شده است ابطال شود و از آن برگردیم تا کار اصلاح شود. نمی‌توان همه تصمیم‌های غلط گذشته را استمرار دهیم و انتظار حل مشکلات را هم داشته باشیم، در میان مدت باید از بعضی تصمیمات و مجوزهای گذشته عدول کنیم تا بتوانیم تا حدودی این مشکل را تعدیل کنیم.
یکی از موارد بحث انتقال آب به یزد بوده که در دوره‌ای، این انتقال بدون تأمین منابع صورت گرفته است، آیا لازم است که اصفهان آب صنایع یزد را تأمین کند؟ در این زمینه چه برنامه‌ریزی‌هایی شده است؟
به طور طبیعی این مورد هم یکی از تصمیم‌هایی است که دولت باید در میان مدت برای آن تدبیر کند، یعنی مردم اصفهان قصد ایجاد اضطراب در سیستم مدیریتی را ندارند، اما صحبت‌های حقی که دارند باید مورد توجه قرار بگیرد و از دولت سیزدهم هم توقع داریم که این تصمیم‌های اشتباه را که گرفته شده را اصلاح و ترمیم کند، زیرا ادامه وضع موجود نمی‌تواند بسیار طول بکشد و با این وضعیت نمی‌توان زمان زیادی را سپری کرد. به طور یقین دولت هم به این معنا واقف شده است.
نمایندگان مجلس چه حمایت‌های قانونی از کشاورزان داشته‌اند؟
بخش مهمی از زندگی کشاورزان به زمین و کشت و کار مختصر آنها وابسته است. امروز که قصه آب به این وضعیت رسیده که البته بخشی آن ناشی از تصمیم‌های حاکمیت است، در همه جلسه‌ها و نشست‌های مدیریتی و امنیتی هم اعلام کردیم که بخشی از این وضعیت که کشاورزان به آن مبتلا شدند ناشی از تصمیم‌های حاکمیت است و باید حاکمیت این خسارت را جبران کند؛ قریب به ۷۰ روز قبل از اعتراض‌های کشاورزان به وزیر کشور نامه زدم، مجموعاً چهار مکاتبه در قالب ۲۰ صفحه داشتم که متن آنها موجود است و می‌توانم آن را در اختیار رسانه‌ها قرار بدهم؛ بخش عمده‌ای از این مکاتبات پیرامون رسیدگی به وضع اسف بار معیشتی کشاورزان بود، کشاورزان امروز خود را از دست رفته می‌بینند و بخشی از این وضعیت را نتیجه تصمیم‌های اشتباه حاکمیت می‌دانند؛ این مسئله‌ای نیست که در یک یا دو جلسه صحن علنی مجلس، ملاقات با رئیس جمهور یا در نشست با وزیر ابلاغ و تصمیم‌گیری کنیم. بنده در جلسه‌ای که با حضور عده‌ای از افراد دخیل در این موضوع در مورد باغ‌های غرب اصفهان تذکر دادم. بدون تردید امروز حادترین وضعیت را باغ‌های غرب اصفهان دارد، به دلیل اینکه احتمال دارد مثلاً درخت ۷۰ ساله گلابی خشک شود که این سرمایه با ارزشی است.
در این زمینه وظیفه دولت سیزدهم چیست؟
دولت باید برای تأمین معیشت باغداران غرب اصفهان و برای ریه تنفسی این منطقه تلاش کند. فرض کنید اصلاً باغ‌های غرب اصفهان و خمینی‌شهر نبود، آن‌وقت دولت باید به خاطر محیط زیست و هوای اصفهان در این منطقه درختکاری می‌کرد که هزینه‌های زیادی در بر داشت، اما در حال حاضر این هزینه را مردم با نیروی کاری و دارایی خود تأمین کرده‌اند، کمترین انتظاری که مرد از دولت دارند این است که در حفظ این ریه‌های تنفسی به آنها کمک شود. عمده‌ترین پیگیری نمایندگان برای مطالبات به‌حق کشاورزان بوده است.
آیا کارگروهی در این زمینه در استانداری اصفهان تشکیل شده و موردی به وزیر نیرو رسیده است؟
استاندار و ارکان استانداری پیگیر مسئله آب و مبارزه با خشکسالی هستند، شکی وجود ندارد و جلسه‌های متعددی در این زمینه با صنف کشاورزان تشکیل می‌دهند، بعضی از موارد در رسانه‌ها اعلام می‌شود.
از استاندار اصفهان می‌خواهیم که صنف کشاورزان هر ۱۵ روز مواردی را به مردم گزارش دهند و به نمایندگان مردم هم این موارد اعلام شود؛ فعلاً شروع به‌کار استاندار و ضرورت نصب فرمانداران و معاونان را دلیل این تأخیر می‌دانیم، اما بعد از این انتظار می‌رود استاندار به عنوان محور پیگیری دستورات ریاست جمهوری حداقل ۱۵ روز یک بار گزارش کار را به نمایندگان ارائه دهند.
بودجه ۱۴۰۱ در شرایطی تنظیم شد که شرایط اصفهان و وضعیت کشاورزان نابسامان بود، اما متأسفانه افزایش بودجه برای منابع زاینده‌رود در نظر گرفته نشد؛ از طرف دیگر در دولت برای طرح «بن بروجن» که یک طرح اشتباه از نظر ساختاری و فنی است و حکم قضائی در مورد آن صادر شده، اراده وجود دارد، نظر شما در این مورد چیست؟
مسئله آب استان اصفهان و حوزه آبریز زاینده رود مسئله‌ای است که نه تنها در بحث ردیف‌های بودجه‌ای بلکه به در سطح کلان مطرح است. این مسئله را فراتر از ردیف‌های بودجه‌ای می‌بینیم، معترض هستیم با توجه به مطالبه‌گری مردم و نمایندگان، این مشکل باید به عنوان یک کلان مسئله کشوری مورد توجه قرار بگیرد، این غفلت را قابل توجیه نمی‌دانیم و انتظار مردم اصفهان این است که مسئله زاینده رود فراتر از ردیف‌های خرد بودجه‌ای و به طور خاص مورد توجه قرار گیرد.
البته اعتقاد داریم آب شرب همه مناطق کشور و آب منطقه «بن_ بروجن» باید تأمین شود؛ به عنوان نماینده ملت مدافع رسیدن آب شرب به این منطقه هستیم، اما مسیر تأمین آب شرب این محدوده از آب شرب زاینده‌رود نیست، زیرا مسیر جایگزین از حوزه کارون وجود دارد بدون اینکه در میزان پروژه‌ای که تا کنون اجرا شده است، خللی وارد شود، همه لوله‌گذرای‌ها و پروژه‌های اجرا شده باقی می‌ماند و قابلیت انتقال آب از حوزه کارون هم وجود دارد.
پروژه «بن_ بروجن» افزایش بودجه داشته است و اراده برای انجام این کار هست، آیا با محقق شدن این برنامه پیکر پاره زاینده‌رود از دست می‌رود؟
پروژه، خطایی است که در گذشته اتفاق افتاده است و باید اصلاح شود و نمایندگان هم مدافع اصلاح اشتباه‌ها هستند. نمایندگان استان اصفهان در صحن علنی مجلس نسبت به این مسئله اقدامات قانونی و پیشنهادهای اصلاحی را ارائه داده‌اند.
اندکی از مسئله زاینده‌رود فاصله بگیریم و به دیگر مسائل بپردازیم؛ مقام معظم رهبری تنها مجلسی را که با پسوند انقلابی خطاب فرموده‌اند، مجلس یازدهم بوده است، در حال حاضر وضعیت طرح شفافیت آرای نمایندگان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
اکثر نمایندگان مجلس اعتقاد به شفافیت آرا دارند و در مرحله قبل هم دیدیم که این طرح ۱۵۰ رأی را آورد، اما با توجه به اینکه این آئین نامه به دو سوم آرا نیاز دارد با کسری سه رأی در نوبت قبلی، مصوب نشد. این طرح در حال حاضر در کمیسیون مربوطه بررسی شده و در نوبت رأی گیری کلیات است، بنده به سهم خودم به دلیل اینکه با شعار شفافیت وارد این عرصه شدم، شفافیت را اجرایی کردم.
مخالفت‌هایی از سوی نمایندگان در مورد شفافیت آرا نمایندگان و تهدیدات امنیتی وجود داشت؟ در این زمینه چه نظری دارید؟
در بررسی مضرات و منافع شفافیت به این نتیجه می‌رسیم که منافع بیشتری دارد، البته در مواردی که مسئله خاص امنیتی مطرح است در طرح شفافیت تدابیر خاص پیش‌بینی شده است.
طی دو یا سه ماه موانع طرح برطرف می‌شود و هم مردم و هم نمایندگان به فضای شفافیت عادت می‌کنند، متأسفانه در کشور به فضای مخفی کاری عادت شده است برای همین بعضی افراد از شفافیت وحشت دارند، امیر مؤمنان می‌فرماید: «وقتی از چیزی ترسیدی خودت را در آن وارد کن به دلیل اینکه این ترس تو از مسائلی که از آن می‌ترسی، ضرر بیشتری دارد.»
یکی از چالش‌های کشور آلودگی هوای کلانشهرها بویژه اصفهان است. آیا در حال حاضر در نیروگاه‌ها مازوت سوزی اتفاق می‌افتد؟ در این زمینه برنامه و بازدیدی داشته‌اید؟
در بازدیدهای گذشته از نیروگاه و مخزن پلمب شده، مازوت سوزی مشاهده نشد. بنده به طور مستقیم از نیروگاه درچه بازدید داشتم، مخزن مازوت به طور کامل تخلیه شده و به طور کامل پلمب بود. این بازدید را دو ماه قبل انجام دادیم و در حال حاضر خبر قطعی ندارم مبنی بر اینکه استفاده از مازوت در نیروگاه وجود دارد یا خیر.
برای رفع آلودگی اصفهان چه تمهیداتی باید در نظر گفته شود؟
عوامل متفاوتی در آلودگی هوای اصفهان دخیل است؛ بخشی از این مشکل وابسته به صنایع آلاینده است، البته باید بدانیم بعضی از صنایع هم عملکردهای خوبی داشته‌اند، در بازدیدی که از صنعت فولاد داشتم شاهد بودم که اقدامات بسیار خوبی برای تقلیل آلایندگی اتفاق افتاده است.
در مورد آلاینده‌های شهری مانند خودروها که رفت و آمد و اضافه شدن آنها بدون محاسبه است، متأسفانه این مورد دیده نمی‌شود، در سهم‌دهی عوامل آلودگی هوا، خودروها درصد بالایی دارند، باید در این بخش تدبیری برای ارتقای نوع سوخت انجام شود. در قانون هوای پاک هم که یکی از قوانین مترقی کشور و جهان است، سهم هر کدام از دستگاه‌ها دیده شده است ولی متأسفانه تنها به دنبال یک مقصر هستیم، در مصرف انرژی و آلودگی محیط همه افراد دخیل هستند و این اتفاق وابسته به یک بخش نیست.
نظر شما