به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده مقاله‌ای از احسان خیام باشی، دکترای برنامه‌ریزی شهری، بازگشت به خود و تکیه بر توانمندی‌های بالقوه در جوامع اسلامی یگانه راهکار فائق آمدن بر مشکلات و رسیدن به قله‌های پیشرفت و اقتدار است که مقام معظم رهبری نیز بر آن تاکید دارد. اساس این تفکر بر خودباوری است که جز با فرهنگ سازی سبک زندگی اسلامی در مفهوم کلی و اسلامی_ایرانی در ابعاد کشور محقق نخواهد شد.
در این بین توجه به محیط شهر به عنوان قالب زندگی شهروندان و بستر تمدن سازی و اثر متقابل شهر و انسان، امری اجتناب ناپذیر بوده و ضروری است این محیط علاوه بر مباحث فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.
محیط شهر در دو بعد ضوابط و معیارهای جاری حاکم بر شهرسازی، سیمای شهری و الگوهای حاکم بر معماری و خلق فضاها، قابل بررسی و انطباق با اصول اسلامی و فرهنگ‌سازی اسلامی ایرانی به جای اقتباس صرف از الگوهای بیگانه، توجه و حسن نظر برنامه‌ریزان در حوزه‌های گوناگون از جمله مدیریت شهری را می‌طلبد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد حلقه مفقوده در تحقق اهداف تمدن نوین اسلامی، تولید نظام شاخص‌هایی است که مبنای سنجش برنامه‌های توسعه‌ای و عملکرد مدیران و در کل میزان موفقیت و پیشرفت جامعه قرار گیرد.
استفاده از معیار سنجش ناهماهنگ، ارزش‌ها را به جای مقصد حرکت و قبله انگیزه‌ها تبدیل به موانع و چارچوب‌های محدود کننده حرکت مدیران و متخصصان می‌کند؛ تا زمانی که به دنبال توسعه با حفظ ارزش‌های اسلامی و رعایت ضوابط شرعی هستیم، توسعه قبله ما و ضوابط و ارزش‌های اسلامی، موانع و سرعت گیرهای حرکت ما خواهد بود که این رویکرد راه به جایی نخواهد برد لذا ضروری است به کمک تولید شاخص‌های مناسب ارزش‌ها را از مقررات حرکت به مقصد حرکت تبدیل کنیم.
شاخص‌های شهر و شهرسازی و معماری اسلامی
به طور طبیعی پس از انتخاب واژه شهر طیب برای مدل پیاده‌سازی شهر اسلامی باید نسبت به تدوین شاخص‌های دستیابی به این شهر در ابعاد مختلف به روش‌های علمی و با قابلیت پیاده سازی اقدام کرد.
استخراج شاخص‌های شهر طیب با توجه به ویژگی‌ها و خصوصیات حیات طیبه و سبک زندگی اسلامی و تأثیری که معماری و شهرسازی به عنوان ظرف زندگی بر دستیابی به حیات طیبه دارد در تدوین مدل اجرایی شهر مطلوب اسلامی مد نظر قرار می‌گیرد و ضرورت استفاده از معیارهای اسلامی و ایرانی در تدوین ضوابط معماری و شهرسازی آنجا مشخص می‌شود که با گذشت زمان زیادی از صدر اسلام و پدید آمدن سلسله‌های مختلف حکومتی در ایران اسلامی و سایر کشورهای اسلامی هنوز بسیاری از زمینه‌های لازم برای پیاده شدن احکام دین در شهرهای اسلامی خالی مانده است.
توسعه مدیریتی که از ابعاد و گستردگی بیشتری برخوردار است چهار محور اعمال عملیاتی شاخص‌های شهر طیب در برنامه‌های توسعه شهری سالانه تا پنج ساله، تدوین پیوست فرهنگی اجتماعی پروژه‌های شهری و نظارت بر حسن اجرای آن، ارزش آفرینی در فضاهای موجود شهری و در بنیادی‌ترین گام بازآفرینی محله اسلامی ایرانی، پاسخگو به نیاز و محدودیت‌های امروز شهر و شهروندان را در بر می‌گیرد.
بازآفرینی محله اسلامی و ایرانی در اصل شاه کلید عبور از مرحله نظری به عملیاتی در تحقق شهر اسلامی همسو با اهداف گام دوم انقلاب در تمدن سازی نوین اسلامی و ایرانی خواهد بود و با شکستن این تابو و عبور از مرزهای خود تحریمی، شجره طیبه خودباوری در بین همه اقشار جامعه شکوفا خواهد شد و در این مرحله است که چرخ تمدن‌سازی نوین اسلامی و ایرانی با برند سازی در این زمینه وارد گردشی خودجوش، مردم باور و با کمترین هزینه تحت تأثیر تعامل مستقیم با زیبایی‌های شهر اسلامی می‌شود، علاوه بر این توجه به مختصات شهر اسلامی و شاخص‌های شهر طیب در ابعاد اقتصادی و زیست محیطی نیز از جایگاه مهمی برخوردار است.
نتیجه‌گیری
شهرها، خاستگاه تمدن و ظرف زندگی شهروندی است در حالی که شهروندان پدید آورندگان و به مثابه روح و روان جاری در کالبد آن‌ها هستند و این دو با یکدیگر در ارتباط و اثرپذیری متقابل بوده و به همین خاطر شهرها در تمام مکاتب و نظام‌های فکری و حکومتی چه در گذشته و چه در عصر حاضر همواره در کانون توجه بوده‌اند.
در این بین جهان‌بینی جهان شمول اسلامی که هیچ زاویه‌ای از عرصه زندگی انسان را فراموش نکرده است، تبلور تأمین نیازهای واقعی انسان در تمام ابعاد مادی و معنوی بر اساس اصول توحیدی، تعریف امت واحده و تقوا محوری در تعیین ارزش و جایگاه انسان‌ها را در شهر دیده است.
بنابراین جا دارد با مطالعه منابع معتبر اسلامی از یک سو و جمع‌بندی نظرات شاخص اندیشمندان از سوی دیگر در کنار مرور و اکتشاف اصول حاکم بر مفاخر معماری و شهرسازی و استخراج مبانی دینی مؤثر در ساخت شهر با بررسی مصادیق کالبدی به جای مانده مطرح از گذشته متناسب با پیشرفت علم و تکنولوژی نسبت به ترجمان تبلور جهان بینی اسلامی و آینده‌نگاری مطلوب تحقق اهداف شهر اسلامی در مفهومی جامع نظیر مدل شهر طیب همگام با گام دوم انقلاب و منویات مقام معظم رهبری مدظله‌العالی و آرمان بزرگ انقلاب اسلامی جهان آمادگی برای ظهور و تمدن سازی نوین اسلامی است، همت گمارد.
نظر شما