به گزارش خبرنگار ایمنا، دوشنبه دوازدهم شهریورماه ۱۳۹۷ همزمان با برگزاری جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان سردیس زنده‌یاد زاون قوکاسیان در محله جلفای اصفهان رونمایی شد، اما این اثر هنری در آبان‌ماه ۱۴۰۰ توسط افراد ناشناس مورد تخریب قرار گرفت و قسمتی از آن دچار سوختگی شد. حالا چند روزی می‌شود که سردیس زاون به محل خود در میدان جلفا بازگردانده شده است. بر آن شدیم که مراحل مرمت و راهکارهای لازم برای جلوگیری از چنین حوادثی را از مسئولان مرتبط شهری جویا شویم.
احمد رضایی، شهردار منطقه پنج اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا و در خصوص اینکه برای جلوگیری از آسیب به مجسمه‌های شهر مثل سردیس زاون چه راهکارهایی باید اندیشیده شود، گفت: اگر قرار باشد که برای تمام المان‌های شهری اتفاقی بیفتد پس ما باید دور همه آنها یک حصار بکشیم! ما همین یک سردیس را نداریم، فقط در جلوی متروپل ۱۳ سردیس داریم، ضمن اینکه المان‌های مختلف دیگری نیز در شهر وجود دارد. اینها بحث‌های فرهنگی است و آن اتفاقی را که برای سردیس زاون افتاد را هم به عنوان یک حادثه می‌شناسیم و به دنبال این نیستیم که بگوییم عمدی بوده است.
وی افزود: باید در بین مردم فرهنگ‌سازی شود به گونه‌ای که این آثار را پاس بدارند. امیدوارم دیگر این اتفاق نیفتد. ما نمی‌توانیم دور مجسمه‌های شهری مثلاً شیشه بزنیم چون اگر کسی قصد تخریب داشته باشد شیشه را هم می‌شکند البته امیدواریم این اتفاق نیفتد بنابراین فرهنگ‌سازی لازم است.
رضایی در خصوص شیوه‌های فرهنگ‌سازی برای پاسداشت مجسمه‌های شهری و اینکه چگونه می‌توان این موضوع را به عموم مردم تفهیم کرد که چنین آثاری را از آنِ خودشان بدانند، گفت: باید حوزه‌های مرتبط با این موضوع، اقدامات فرهنگی خود را انجام داده و یا تکمیل کنند. من نباید زیاد در حوزه فرهنگ اظهار نظر کنم ولی متولیان اصلی فرهنگ نیز باید این دغدغه را داشته باشند که این آثار اگرچه یک مجسمه یا سردیس هستند ولی نکوداشتی از هنرها و آثار و اندیشه‌های مفاخر گذشته و جزو تاریخ ناملموس کشورمان به‌شمار می‌روند.
وی ادامه داد: همه سردیس‌ها به این دلیل در سطح شهر قرارگرفته‌اند که جایگاه فرهنگی، هنری و عرفانی داشته و یک شخصیت برجسته در زمینه‌های فعالیتی خود بوده‌اند و باید آنها و سجایای اخلاقی و توانمندی‌هایشان را معرفی کنیم. چنین سردیس‌هایی یک نماد و به عنوان نکوداشتی برای آن مفاخر است اما بیشتر باید اندیشه‌های آنها که مورد تأیید است را متبلور کنیم تا دوستانی که ناآگاه هستند متوجه باشند که دلیل شکل گرفتن چنین سردیس‌ها و تندیس‌هایی کالبد فیزیکی نیست بلکه هنرها و سجایی است که آن شخصیت داشته است.
مرمت مجسمه‌ی زاون توسط سازمان زیباسازی شهرداری
در ادامه، حسن موذنی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان ضمن تأیید اینکه مرمت مجسمه‌ی زاون توسط این سازمان انجام شده است، گفت: مرمت مجسمه زاون بیشتر از ۱۰ یا ۱۵ روز طول نکشید.
وی در پاسخ به اینکه چرا این مرمت توسط جعفر نجیبی سازنده‌ی سردیس زاون انجام نشده است، گفت: مرمت زیر نظر ایشان انجام شد اما ایشان اصفهانی نیستند بلکه اصالتاً تبریزی است و توجیه اقتصادی ندارد که سردیس را به تهران یا تبریز بفرستیم و ایشان مرمت کنند؛ تمام جزئیات مرمت آن با هماهنگی سازنده اتفاق افتاد، ما همه کارها را با هماهنگی و زیر نظر ایشان و با نمایندگانی که تأیید می‌کنند انجام می‌دهیم و این‌طور نیست که خودسر انجام دهیم، حتماً هماهنگ می‌کنیم و یا ایشان افرادی را به ما معرفی می‌کنند و یا ما می‌گوئیم که چنین افرادی در اصفهان هستند.
موذنی همچنین عنوان کرد که پیش‌تر مطلبی را درباره چگونگی مرمت این سردیس از طریق روابط عمومی سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان منتشر کرده‌اند. اگرچه آن مطلب درباره مراحل و شیوه مرمت سردیس زاون نبود اما مشروح آن را نیز ازنظر می‌گذرانیم:
«مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان از مرمت و بازسازی نمادها و سردیس‌های آسیب دیده سطح شهر اصفهان در قالب بودجه‌ای مشخص خبر داد.
به گزارش روابط عمومی سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان، حسن موذنی در این باره گفت: از سال گذشته بودجه‌ای در مناطق پانزده گانه با عنوان "ساماندهی و مرمت نمادها و المان‌ها در میادین و معابر" شهر در راستای حفظ آثار هنری و مرمت آثار مخدوش شده پیش بینی شد.
وی تصریح کرد: برخی آثار و نمادها قابلیت ترمیم در محل نصب را دارند اما دیگر آثار که از جنس فایبرگلاس و پلیمر هستند برای بازسازی باید به کارگاه‌های تخصصی منتقل شوند.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان بیان کرد: این آثار هنر شهری زیر نظر هنرمند اثر بازسازی، پتینه و توسط منطقه مربوطه در محل نصب قبلی نصب خواهند شد.
وی اظهار کرد: مراحل مرمت و بازسازی آثار و نمادهای شهری توسط کارشناسان زیباسازی در مناطق و با نظارت معاونت طراحی و هنر شهری سازمان زیباسازی به صورت مستمر رصد و انجام می‌شود.
موذنی از مرمت سردیس استاد زاون قوکاسیان در ماه اخیر خبر داد و گفت: این سردیس پس از مرمت دوباره در میدان جلفا نصب شد.
وی همچنین یادآور شد: در زمان حاضر نمادها و سردیس‌هایی مانند صائب تبریزی، مشتاق و … در حال مرمت و بازسازی است و به زودی در محل قبلی نصب خواهد شد.»
من در جریان چگونگی مرمت سردیس زاون نیستم
اما جعفر نجیبی، سازنده سردیس زاون با اشاره به اینکه او مرمت سردیس زاون را انجام نداده است، اظهار کرد: من آن را مرمت نکردم و مرمت توسط سازمان زیباسازی انجام شده است. من فقط اطلاع پیدا کردم که گوشه‌ای از سردیس آسیب دیده و قرار است که آن را تعمیر کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا برای مرمت سردیس زاون به شما اطلاع داده شد، گفت: برای تعمیر نه اما گفتند که گوشه‌اش آسیب دیده و گویا آن را آتش زده بودند و آسیب دیده بود و بعد آن را برای تعمیر به زیباسازی بردند.
از نجیبی پرسیدیم که چه کسی شما را از آسیب دیدن سردیس زاون مطلع کرد؟ وی پاسخ داد: خودِ زیباسازی به من اطلاع داد که آسیب دیده و گفتند شما در جریان باش که ما داده‌ایم اینجا تعمیر کنند. البته من آسیب‌ها را ندیدم و به مطبوعات هم گفته‌های زیباسازی را گفتم که بله آسیب دیده است.
این مجسمه‌ساز در خصوص اینکه آیا روش مرمت از طرف شما به سازمان زیباسازی ارائه شد، تصریح کرد: نه، من نگفتم اما خودشان حتماً متخصص داشتند.
از نجیبی پرسیدیم که آیا شما سردیس مرمت شده‌ی زاون را دیدید؟ و وی پاسخ داد: نه عکس آن را هم برای من نفرستادند که ببینم.
وی در پاسخ به اینکه اگر قرار بود شما سردیس زاون را مرمت کنید از چه شیوه‌ای استفاده می‌کردید، گفت: من آسیب دیدگی سردیس را ندیدم که بدانم چقدر بوده است، اما اگر دفرمه می‌شد و فرم‌هایش از بین می‌رفت آن را از نو ساخته و قالب گیری انجام می‌دادم ولی اگر آسیب آن جزئی بود که به من هم اینگونه گفته شد که فقط قسمت گوش آن آسیب دیده است ممکن بود همان قسمت را دوباره بسازم و بُرش داده و نصب کنم.
نجیبی اضافه کرد: سردیس زاون از بتن گلاسه ساخته شده بود، بتن گلاسه یک ماده‌ی رزینی به اضافه‌ی پودرهای مختلف مانند سنگ، ماسه، آجر و شیشه است که با رزین ترکیب می‌شود و بتن گلاسه تشکیل می‌شود و موادی که من برای ساختن سردیس زاون استفاده کردم پودر آجر و مواد رزینی بود و قرار بود من مرمت این سردیس را انجام دهم آن را با همان موادی مرمت می‌کردم که برای ساختنش استفاده کرده بودم اما اطلاعی ندارم که در زیباسازی چگونه مرمت کردند و نمی‌دانم آنها برای مرمت نیز از همین مواد استفاده کرده‌اند یا خیر، خبر ندارم. فکر می‌کنم متخصص و مجسمه سازهای خوبی در اصفهان دارند و شاید مرمت را به آنها دادند، باید از زیبا سازی پرسید.
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه در زیباسازی تهران هم این مشکل وجود داشت مثلاً وقتی مجسمه معین که کار من بود و از برنز ساخته شده بود را دزدیدند بدون آنکه من اطلاع داشته باشم از فرد دیگری که فقط آن را قالب گرفته بود خواستند که دوباره آن را تولید کند و نصب کردند.
این مجسمه‌ساز در پاسخ به این سوال که چه مجسمه‌های دیگری را با بتن گلاس ساخته‌اید؟ گفت: در اصفهان مجسمه شهید همت را با این متریال کار کردم ضمن اینکه مجسمه متفکر در اصفهان را نیز از بتن و ترکیبات افزودنی دیگری ساختم، ولی در تهران پرتره چند شخصیت را کار کردم با بتن گلاسه کار کردم و آخرین کاری که برای تهران انجام دادم چرتره کیومرث صابری طنز نویس مطبوعاتی بود.
وی بابیان اینکه هزینه بتن گلاسه کمتر از برنز است، افزود: ارزان‌ترین متریالی که می‌توان برای ساخت مجسمه و سردیس‌های شهری استفاده کرد فایبرگلاس است، فایبر گلاس ترکیبی از رزین و پشم شیشه است و ضخامت نازک‌تری دارد نسبت به بتن گلاسه دارد اما ضخامت بتن گلاسه حدود یک و نیم تا دو سانتی متر است و از پودر سنگ، ماسه، آجر و حتی رزین هم در آن استفاده می‌شود.
به گزارش ایمنا، سردیس زاون به جلفا بازگشت، اما این موضوع اهمیت بسیاری دارد که پیش از مرمت سردیس‌ها و مجسمه‌های شهری، خواستار ارائه روش مرمتی از سوی سازنده آثار نیز باشیم.
نظر شما