به گزارش خبرنگار ایمنا، روند مدرنیزاسیون از آغاز قرن هجدهم با سرمایه‌گذاری‌های فراوان و تمرکز فعالیت‌ها در شهرها و به تبع آن افزایش جمعیت، موجب توسعه وسیع شهرنشینی شد؛ این توسعه هرچند دربردارنده بسیاری از مزایا و عوامل رفاهی بوده اما مشکلاتی از قبیل ازدحام، آلودگی‌صوتی، سر و صدا و هیجانات را نیز در پی داشته است.
در چنین فضایی افزایش و توسعه وسایل حمل و نقل و کم شدن ساعات کار و افزایش دستمزدها که حاصل ماشینی شدن زندگی شهری بوده، زمینه‌های گذران اوقات فراغت و روند گریز از محیط‌های شهری را مهیا کرده است، به گونه‌ای که همگام با توسعه شهرنشینی، گردشگری نیز تعمیم یافت.
جایگاه با ارزش صنعت گردشگری در جهان با اختصاص نزدیک به ۱۱ درصد از تولید ناخالص داخلی، ۱۴ درصد هر نیروی کار جهانی و حدود هفت درصد درآمد جهانی، یکی از بنیانی‌ترین فعالیت‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شود.
گردشگری یکی از بزرگترین صنایع جهان شمول است و کشورهای زیادی روی این صنعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، زیرا مطمئن به سودآوری بلندمدت آن هستند و گردشگری را طلای سیال نامیده‌اند؛ البته باید گفت که تأثیرات گردشگری صرفاً تأثیرات مثبتی نیست، بلکه نبود نظارت بر چگونگی استفاده از محیط‌های گردشگر پذیر نیز می‌تواند آنها را تخریب کند بنابراین همگام با برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری و در نهایت توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی، باید به بعد پایداری نیز توجه کرد.
شهر یاسوج به لحاظ موقعیت جغرافیایی جایگاه ویژه‌ای در کشور دارد و شایسته است در حوزه گردشگری مورد توجه قرار گیرد.
در گفت‌وگویی با رضا مختاری ملک‌آبادی، دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، نقش گردشگری بر اقتصاد، فرهنگ و ساختار کالبدی شهرهای امروزی و به طور خاص نقش آن بر توسعه شهر یاسوج را بررسی کردیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
گردشگری پایدار چه شاخصه‌هایی دارد؟
در گردشگری پایدار هنگام برنامه‌ریزی توجه به نیازهای جامعه میزبان اهمیت فراوانی دارد که مبادا این موضوع بر ساختار فرهنگی و اجتماعی جامعه میزبان، تأثیرات منفی بگذارد؛ همگام با توجه به جامعه میزبان، لازم است به خواست و نیاز گردشگران نیز توجه شود زیرا تجربه‌های شخصی گردشگر، کلید موفقیت در راهبرد توریسم است و از این رو راهبرد موفق توریسم، باید شرایطی را فراهم کند تا گردشگران تجربه‌های خوشایندی داشته باشد.
اهمیت گردشگری برای شهرهای امروزی چیست؟
گردشگری از بعد فضایی الگوهای متفاوتی ارائه می‌دهد که هر کدام از آنها ساختار و عملکرد فضایی خاصی را در پی دارد، یکی از این الگوهای فضایی، گردشگری شهری است. امروزه شهرها یکی از پربیننده‌ترین مقاصد گردشگری جهان به شمار می‌آید که هر ساله پذیرای میلیون‌ها نفر گردشگر است.
گردشگری شهری، سرآمد انواع گردشگری‌ها و پرمشتری‌ترین آنها است و با توجه به جایگاه ویژه شهر در بسیاری از کشورهای موفق در این صنعت، شهر پایه و اساس توسعه گردشگری است.
مهم‌تر اینکه گردشگری شهری با ایجاد فرصت‌هایی برای اشتغال و کسب درآمد برای ساکنان محلی و توسعه ساختارهای زیربنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه شهری را فراهم می‌آورد. از طرفی این صنعت می‌تواند در توسعه منطقه‌ای گردشگری نیز نقشی مؤثر ایفا کند.
به عبارتی توسعه خدمات جهانگردی، علاوه بر اینکه اصالت‌های منطقه‌ای را برجسته می‌سازد، از حاصل آن نیز در حفظ و ساماندهی این اصالت‌ها، همچنین به وجود آوردن توازن بهینه منبع و طرز استفاده مناسب از آن برای حفظ و نگهداری، رشد و توسعه منابع طبیعی و ملی نیز بهره می‌جوید و همزمان از مزایای اقتصادی مربوط به آن نیز برخوردار می‌شود.
اثرگذاری گردشگری و کاربری اراضی شهر بر یکدیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گردشگری در زمان حاضر به یکی از بخش‌های اثرگذار بر کاربری زمین‌های شهری تبدیل شده است؛ تأثیر گردشگری بر شهر هم از نظر فعالیت مسافرتی، امور زیربنایی برای پذیرش و اسکان گردشگران و هم از نظر تأثیری که مستقیماً از گردشگران می‌پذیرد، بسیار قابل توجه است.
به دلیل تأثیر فرصت‌های شغلی ناشی از گردشگری بر جمعیت پذیری مناطق و افزایش تقاضای کاربری‌های مسکونی مقوله اشتغال جایگاه ویژه‌ای در برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری دارد چرا که به واسطه ایجاد مشاغل اصلی، مشاغل تبعی نیز شکل می‌گیرد؛ البته هر یک از آنها برای استقلال‌شان به اراضی معینی برای فعالیت نیاز دارند.
همزمان با رشد کاربری‌های مربوط به بخش گردشگری و افزایش تمرکز و تراکم در شهر، نیاز به کاربری‌های دیگر از جمله شبکه معابر و دسترسی‌ها، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی شهری افزایش پیدا می‌کند که موجب گسترش کالبدی شهر خواهد شد؛ بنابراین گردشگری می‌تواند به توسعه فضایی _ کالبدی شهری سرعت ببخشد.
به طور کلی گردشگری می‌تواند شهر را به مکان بهتری برای زندگی تبدیل کند و از آن دسته از ویژگی‌های شهری که شهروندان بیشترین اهمیت را به آنها می‌دهند، حمایت کند؛ برای دستیابی به این اهداف باید چشم‌انداز شهر شمول که دارای ویژگی‌های شهری است، جایگزین تعداد اندکی از بخش‌های مرکزی یا به عبارت دیگر تله‌های توریستی شود.
افزون بر این، سرمایه‌گذاری در امر گردشگری را باید به عنوان بهبود دهنده چشم‌انداز کلی شهر و فضای شهری و در عین حال حافظ میراث طبیعی و فرهنگی نگریست؛ گردشگری علاوه بر آثار اقتصادی، آثار اجتماعی و فرهنگی نیز به همراه دارد.
تأثیرات اجتماعی، تغییراتی است که در زندگی مردم جامعه میزبان رخ می‌دهد و این تغییرات به موجب تماس مردم محلی با گردشگران به وجود می‌آید؛ تأثیرات فرهنگی نیز تغییراتی است که در شیوه زندگی، سبک معماری، هنر و آداب و رسوم جامعه میزبان رخ می‌دهد و در مجموع بر اثر گردشگری و ارتباطی که بین افراد دو یا چند جامعه به وجود می‌آید، نوعی تبادل فرهنگی شکل می‌گیرد.
به ویژگی‌های جغرافیایی شهر یاسوج اشاره کنید!
شهر یاسوج مرکز شهرستان کهگیلویه و بویراحمد است؛ شهر نوپای یاسوج در کنار رودخانه، آبشار و در آغوش تپه‌های متعدد در ارتفاع یک هزار و ۸۷۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است. این شهر در سال ۱۳۴۴ فقط دارای یک خیابان اصلی بود امروز از گسترش و توسعه زیادی برخوردار است و در فصل زمستان برف زیادی در این شهر می‌بارد و اکثر نقاط و ارتفاعات اطراف آن برای مدت طولانی پوشیده از برف باقی می‌ماند.
شهر یاسوج تاکنون بالغ بر ۱۸ کیلومتر وسعت یافته و یکی از مهمترین دلایل این توسعه مرکزیت اداری و سیاسی این شهر است که از سال ۴۲ مرکز فرمانداری کل کهگیلویه و بویراحمد بوده و سپس در سال ۱۳۵۵ به مرکزیت کل استان ارتقا یافته است.
یاسوج در منطقه اقلیم سردسیری واقع شده و دارای هوای معتدل متمایل به سرد است. شهر یاسوج در منطقه زاگرس قرار دارد و زیبایی آن بیش از هر چیز ناشی از وجود ارتفاعات سر به فلک کشیده است که با پوشش جنگلی خود منظره‌های کم نظیری را عرضه می‌کند. قرار گرفتن در سلسله جبال زاگرس موجب ریزش فراوان جوی و به تبع آن شکل‌گیری بافت جنگلی انبوه و نیمه انبوه با حیات وحش و همچنین جاری شدن رودخانه‌ها و چشمه‌های زیبا در دامنه‌های این کوه‌ها شده است و مهمترین تیپ‌های جنگلی منطقه نیز شامل تیپ سرو کوهی، تیپ بلوط و تیپ بنه است.
از دیگر جاذبه‌های گردشگری یاسوج قاره آیا اشکفت‌ها است، همچنین تنگه سرخ در شمال شرقی شهر یاسوج و در مسیر ارتباطی این شهر به سوی سپیدان و شیراز به صورت دشت محصور شده‌ای در میان کوه‌ها قرار دارد. دریاچه‌ها و چشمه‌ها و آبشارها، همچنین جاذبه‌های ورزشی، تاریخی و مذهبی، همچنین صنایع دستی آن از دیگر جاذبه‌های این شهر به شمار می‌رود.
ظرفیت‌ها و چالش‌های یاسوج در حوزه گردشگری چیست؟
کشور ایران با داشتن جاذبه‌های گردشگری و تنوع اقلیمی، طبیعی و انسانی کم نظیر در دنیا از توانمندی بسیار بالایی برخوردار است و از لحاظ جاذبه‌های گردشگری جز ۱۰ کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری و جز پنج کشور اول جهان محسوب می‌شود در حالی که از نظر سهم گردشگری جهان، موقعیت خوبی در دنیا ندارد و نیاز است با نگاه کلی عوامل و دلایل مؤثر در این زمینه دارد بررسی شود.
وجود یک سازمان واحد برای اداره صنعت گردشگری ضروری است. گسترش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی که با حوزه‌های مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تعامل بوده، دارای اهمیت فراوان است و توسعه آن در هر منطقه موجب رشد و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
از طرفی فقر و محرومیت استان کهگیلویه و بویراحمد و درصد بالای بیکاری جوانان این منطقه از کشور ایجاب می‌کند تا با استفاده از امکانات و توانمندی مناطق مختلف کشور از جمله این استان، در جهت کسب درآمد و اشتغال‌زایی و رفع محرومیت از این مناطق اقدام کنیم.
شهر یاسوج از جمله شهرهایی است که دارای پتانسیل و شرایط آب و هوایی مناسب برای جلب گردشگران داخلی و خارجی بوده و وجود جاذبه‌های گردشگری در زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی می‌تواند زمینه‌های رشد و توسعه اقتصادی بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را در این شهر فراهم آورد و به عنوان یک قطب مهم گردشگری در استان کهگیلویه و بویراحمد و در سطح کلان و ملی مطرح شود؛ این در حالی است که آمار و ارقام موجود وضعیت اجتماعی و اقتصادی این شهر را کامل بازگو می‌کند و از این رو یکی از بهترین زمینه‌ها و فرصت‌ها برای خروج از شرایط نابسامان اجتماعی و اقتصادی یاسوج، تقویت و توسعه گردشگری و توریسم در این منطقه است.
مدت زمان ماندگاری گردشگران در شهر یاسوج چقدر است؟
مسافران وارد شده به شهر یاسوج را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد؛ نخست مسافرانی که صرفاً در فصول بهار و تابستان جهت گذران بخشی از اوقات فراغت خود در مکان‌های پر جاذبه این شهر اقامت می‌کنند. دوم مسافرانی که تعطیلات آخر هفته و یا هر روز تعطیل را در مناطق بکر منطقه می‌گذرانند و سوم مسافرانی که به صورت عبوری از این شهر می‌گذرند.
همچنین مبدا حرکت مسافران وارد شده به شهر یاسوج را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد؛ گروه اول مسافرانی هستند که غالباً از استان فارس بوشهر و خوزستان هستند و در فصول بهار و تابستان به دلیل حاکمیت مطلق گرما در این مناطق به سوی نواحی خوش آب و هوای استان کهگیلویه و بویراحمد حرکت می‌کنند.
گروه دوم مسافران از شهرهایی هستند که در داخل استخوان قرار دارند، شهرهایی که در نواحی گرمسیری استان واقع شده است و به تبع افزایش دما خود را به مناطق ییلاقی یاسوج می‌رسانند و گروه سوم مسافران نیز معمولاً کسانی هستند که قصد سفر به اصفهان، تهران، مشهد، شمال کشور و یا شهرهای جنوبی کشور را دارند.
از نظر محل سکونت گردشگران بر اساس پرسشی که از آنها شده، مشخص شده است که ۳۱ درصد از استان فارس، ۲۳ درصد از استان بوشهر، یک درصد از استان خوزستان و ۳۰ درصد از سایر مناطق کشور بوده‌اند و مدت زمان اقامت گردشگران در این منطقه نیز از یک روز تا یک هفته و شاید هم بیشتر در نوسان است.
مهمترین مشکلات و تنگناهای توسعه گردشگری شهر یاسوج چیست؟
نبود آمار و اطلاعات مبنایی یکی از این موارد به شمار می‌رود؛ یکی از مهمترین ابزارها در زمینه برنامه‌ریزی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، وجود آمار و اطلاعات و دسترسی آسان به آنها است.
آمار نه تنها وضعیت موجود را به نحو احسن نشان می‌دهد بلکه با روشن ساختن زوایای مختلف این موضوع، جهانگردی ما را در پیش بینی نیازهای آینده یاری می‌کند؛ متأسفانه دستگاه‌های مختلف با امر گردشگری در استان کهگیلویه و بویراحمد، آمار و اطلاعات دقیقی از تعداد جهانگردانی که روزانه ماهانه و سالانه از جاذبه‌های گردشگری این منطقه بازدید می‌کنند، در اختیار ندارند و در مجموع به دلیل نبود آمار دقیق، بررسی آماری و روش‌های پیش‌بینی روند جهانگردی در سطح استان، نمی‌توان سیمای دقیقی از وضعیت موجود ارائه کرد.
نظر شما