به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از موفقترین فلسفه‌های مدیریتی، مدیریت کیفیت جامع است که به خوبی می‌تواند پاسخگوی نیازها و انتظارات مشتری، سازمان و جامعه باشد. کیفیت یکی از واژه‌هایی است که برای تمام محصولات مهم است و در واقع تعیین کننده مطلوب یا غیر مطلوب بودن کالا است، اما به طور کلی کیفیت چیست و به چه دلایلی می‌گوئیم یک کالا با کیفیت است و کالایی دیگر بی‌کیفیت؟ در ادامه به بررسی بیشتر این واژه و قدمت آن می‌پردازیم.
کیفیت چیست؟
کیفیت کلمه‌ای است که معمولاً در خصوص یک کالا یا محصول به‌کار برده می‌شود به طور کلی تعاریف زیادی برای آن ارائه شده است. برخی از تعاریف جالب بزرگان حوزه مدیریت و کسب‌وکار عبارتند از:
- کیفیت؛ یعنی مطابقت با مشخصات و نیازمندی‌ها
- کیفیت؛ یعنی رضایت مشتری
- کیفیت؛ یعنی به وجد آوردن مشتری
- کیفیت؛ یعنی مناسب بودن
- کیفیت؛ یعنی مشتری برگردد، اما محصول برنگردد
- کیفیت؛ یعنی قابلیت اعتماد و دوام محصول
- کیفیت؛ یعنی تحویل به موقع
- کیفیت؛ یعنی بی نقص بودن
استاندارد ایزو ۹۰۰۱
این استاندارد، کیفیت را به گونه‌ای بیان کرده است که با توجه به نیاز مشتری می‌تواند تغییر کند؛ ممکن است غذای رستورانی برای فردی عالی و بسیار خوب به نظر برسد، اما برای شخص دیگری اصلاً مطلوب نباشد در نتیجه تعریف کیفیت باید مطابق با خواسته و سلیقه مشتری ارائه شود.
قدمت و اولین مدرک سیستم کیفیت
کیفیت قدمتی دیرینه دارد و در تمامی ساخته‌های بشر کیفیت وجود داشته است؛ بررسی معایب کالاهای تولیدی و طراحی مشخصات آن‌ها به مصریان باستان در پنج‌هزار سال قبل و حتی پیش از احداث اهرام مصر بازمی‌گردد.
کتاب مرگ را می‌توان به عنوان اولین مدرک سیستم کیفیت در زمین نام نهاد؛ این کتاب هزاران سال قبل از میلاد در مصر باستان وجود داشته و شرح کاملی از روند آماده‌سازی اجساد برای حیات پس از مرگ را در خود جای داده است؛ کشف مقبره‌های فراعنه نمایانگر روندهای بسیار سخت‌گیرانه است و سالم ماندن مومیایی‌ها نیز ثابت می‌کند که اثر بخشی این سیستم تا چه حد در تضمین عمل انجام شده، مؤثر بوده است.
قوانین کیفیت در ۱۹۱۳ تا ۱۹۵۵ قبل از میلاد
قدیمی‌ترین فرامین و قوانین مدون جهان بر لوحی متعلق به حمورابی پادشاه بابل است که اکنون در موزه لوور پارسی نگهداری می‌شود. وی قوانین خود را در باب کیفیت اینگونه حک کرده است:
- هرگاه بنّایی برای مردی خانه بسازد و آن را محکم نسازد به طوری که خانه فرو ریزد و موجب مرگ صاحب‌خانه شود؛ سازنده خانه باید کشته شود.
- اگر فروریختن خانه باعث کشته شدن پسر صاحب‌خانه شود، باید پسر سازنده خانه کشته شود.
- هرگاه اموال صاحب‌خانه آسیب ببیند، سازنده باید عین مال را دوباره تأمین کند.
- اگر خانه به حد کفایت ساخته نشود، سازنده باید با هزینه شخصی دوباره آن را بسازد.
- هرگاه بنّایی خانه بسازد و طراحی آن را محکم ننماید، به شکلی که دیوار آن فروبریزد باید آن را با هزینه شخصی خود با استحکام دوباره بسازد.
کیفیت در قرن یازدهم
در این قرن کیفیت وارد بازار فلزات با ارزش مانند نقره و طلا شد به شکلی که حک کردن عیار بر محصولات نقره و طلا باب شد تا حداقل درصد وجود هر کدام فلزات در محصول برای مشتری معلوم گردد.
کیفیت در قرون وسطی و پس از آن
در قرون وسطی فرآیند تولید ساده بود و به همین دلیل هر کارگر می‌توانست تمامی قسمت یک کالا را به تنهایی بسازد این موضوع باعث می‌شد تا کارگر وقت بیشتری را برای رسیدن به کیفیت بالای کالا صرف نماید که این مسئله با انقلاب صنعتی کاهش یافت و دیگر کارگران، سازنده کامل یک کالا نبودند بلکه تنها جز کوچکی از فرآیند ساخت را بر عهده داشتند.
پس از قرون وسطی کیفیت محصولات با شدت زیادی بستگی به مهارت صنعت گران داشت به طوری که تجار با داشتن صنعت‌گران ماهر می‌توانستند تمامی بازار را با محصول خود در دست بگیرند.
انقلاب صنعتی و پدیدار شدن ماشین آلات جدید
انقلاب صنعتی باعث شد صنعت‌گران بتوانند با کمک ابزار و ماشین آلات مختلف به کیفیت مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند؛ در همین زمان کارخانه‌هایی با کارگران و ماشین‌های مدرن شروع به کار کردند.
در انقلاب صنعتی رئیس کارخانه‌های بزرگ توان نظارت بر تمامی وقایع را نداشتند به همین دلیل ناچار بودند از طریق دیگران مشکلات را حل نمایند با رخ دادن این مشکل و برای کنترل این جمعیت زیاد، ترکیب جدیدی از سیستم مدیریت پدیدار شد؛ این ترکیب شامل کارگران، سرکارگران، سرپرستان و مدیران بود که به صورت زنجیروار به یکدیگر مرتبط و نقص یکی از ارکان آن موجب نقص در کل سیستم می‌شد.
سیستم‌های مدیریت کیفیت امروزی
- ISO 9000
- ISO TS
- ISO 14000
- OHSAS 18000
- EFQM
- راهبری و مدیریت هزینه
- SIGMA SIX
- FIVE S
- KIZEN
نظر شما