به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، در عصر جهانی شدن و رقابت شهرها سهم گسترده سرمایه، استعدادها و هویت از آن شهرهایی است که آینده مطلوب خود را خلق می‌کنند و در انتظار آنچه در آینده رخ خواهد داد، نمی‌مانند.
چشم‌انداز یا تجسم تصویری پرجذبه از آینده، هدایتگر و ارزش محور است و به سبب این ویژگی‌ها و بسیار قابلیت‌های دیگری که دارد افراد را وادار به تلاش برای تحقق آن می‌کند.
سرعت شتابنده تغییر و تحولات، سازمان‌ها را به سمت گام‌های راهبردی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هدایت کرده است.
امروزه نبود تفکر راهبردی در سازمان‌ها می‌تواند آنها را در اثر تغییرات رها کرده و آنها را متحمل هزینه‌های گزاف کند، رویکردهای پیش‌بینی و پیش‌نگری که سال‌ها بر اساس یک برنامه‌ریزی سایه افکنده است دیگر جوابگوی محیطی سرشار از عدم قطعیت و تغییرات نیست.
آینده سمت و سوی تکاملی و نامحدود به خود گرفته و ماهیت آینده همیشه با عدم قطعیت همراه است و زندگی روزمره از اشخاص گرفته تا سازمان‌ها با مؤلفه‌های قطعیت و عدم قطعیت احاطه شده است.
اگر انسان‌ها می‌توانستند پیش‌بینی کنند قطعاً با تعیین مؤلفه‌های سازنده آینده تغییر و تحولات آن را پایش و پویش می‌کردند، در این صورت عواملی همچون پیچیدگی و عدم قطعیت دیگر مانع ساخت آینده نبود و در نتیجه قدرت تصمیم‌گیری افزایش پیدا می‌کرد.
عدم قطعیت، آن دسته از نیروهای پیشران هستند که تحقق یا عدم تحقق آنها با سایر عوامل وابسته است و نمی‌توان از پیش درباره تحقق یا عدم تحقق آنها با اطمینان سخن گفت.
شکی نیست عامل موفقیت سازمان‌ها به میزان شناخت و حاکمیت آنها بر آینده بستگی دارد و این خود نیازمند مدیریت پیچیدگی‌ها و شناخت عدم قطعیت‌ها است.
افزایش تعداد بازیگران رقبا افزایش نوآوری‌ها و محافظت از آنها به عدم قطعیت‌ها می‌افزاید و روز به روز بیشتر می‌شود؛ رویارویی با عدم قطعیت‌ها مستلزم اقدامات ویژه‌ای است تا بتوان آینده را با فاعلیت انسان ساخت.
چشم‌انداز سازی با ارائه تصویر مشخص و دقیق از آینده مطلوب رنگ فاعلیت را بیشتر و جهت راهبردی را مشخص می‌کند، این روش همه نیروها و منابع را در جهت تحقق آن چشم‌انداز بسیج می‌کند، اما چشم‌اندازهای آرمانی و غیر واقعی مدیران را نسبت به روش‌های قبلی تدوین آن و میزان تحقق آن بدبین کرده است.
آنها دیگر به دنبال روش‌های قبلی برای تدوین چشم‌انداز نیستند، بلکه به دنبال رهیافت‌های نوین و چشم‌اندازهای تحقق یافتنی هستند که مسیر را مشخص کند.
عدم شناخت هوشمندانه روش‌های چشم‌انداز نویسی و سلیقه‌ای عمل کردن بسیار می‌تواند در فرآیند تدوین آن مؤثر باشد؛ عمدتاً با وجود سابقه نسبتاً طولانی برنامه‌ریزی توسعه در کشور ایران الگوهای پیاده سازی شده در کشور و شهرها مناسب نبوده است چرا که همواره شاهد کم تحرکی در عمل هستیم.
این مسئله در شهرهای ایران نیز بی‌تأثیر نبوده است، آنچه با مطالعه اسناد و برنامه‌ریزی شهر اصفهان به دست می‌آید این است که برنامه‌های شهر اصفهان رویکرد پروژه محور را طی کرده است و به همین جهت با وجود برنامه‌های عملیاتی تأثیر تحقق چشم‌انداز بسیار کم دیده می‌شود و لزوم باز مهندسی و تغییر رویکرد در فرآیند پیاده‌سازی و تدوین چشم‌انداز ضرورت می‌یابد؛ رویکردی که دیگر مبتنی بر پیش‌بینی و گذشته‌نگری نباشد و تلاش کند آینده شهر اصفهان را معماری کند.
چشم‌انداز باید تصویری به شدت مطلوب از آینده همچون رویارویی دل‌انگیز باشد که با تمام وجود آرزو می‌کنیم در آینده نزدیک به حقیقت بپیوندد.
چشم‌اندازهای روشن برای شهرها
از مهم‌ترین ویژگی‌های مدیران موفق داشتن چشم‌اندازی روشن است، شاید بتوان برای چشم‌انداز معانی گوناگون را تصور کرد، اما آنچه مسلم است چشم‌انداز با پیشگویی کاری ندارد ولی با امید در ارتباط از چشم‌انداز قانونی است که فعالیت‌های تیمی را با ایجاد انگیزه متعادل انسجام می‌بخشد.
چشم‌انداز از منظرهای مختلف تعریف شده به عنوان مثال یکی از کارشناسان اینگونه تعبیر می‌کند که آینده بیرون نیست بلکه استعاره‌ای بر تخیل آدمی است.
چشم‌انداز ابزار مؤثری است که افراد را به جنب و جوش وامی‌دارد؛ چشم‌انداز تدوین شده توسط تیم مدیریت رکن از وظایف راهبردی محسوب می‌شود.
آنچه در تدوین چشم‌انداز اهمیت دارد آن است که چشم‌انداز را باید در عبارتی ساده و گویا طوری بیان کرد که هر کس با سازمان سر و کار دارد چالش‌های نهفته در آن را درک کرده و تحت تأثیر قرار گیرد و تمام تلاش خود را برای تحقق آن هدف انجام دهد.
تدوین چشم‌انداز کاری بس پیچیده است به ویژه اگر قرار باشد موجبات بهبود اثربخشی سازمان فراهم شود، تحقق چشم‌انداز یا تصویری ذهنی از آینده مطلوب مرهون تلاش رهبران در تفهیم آن به افراد اجرایی و سمت و سو دهی آن به سمت آینده به گونه‌ای که مأموریتی هم راستا با چنین ایده‌هایی تدوین شود تا سال‌های سال پژوهشگران افراد موفق را دستمایه مطالعات قرار دادند تا بفهمند چه ویژگی‌های مشخصی در این رابطه آنها را به سمت موفقیت هدایت کرده است.
چنانچه رهبری سازمان با شکست مواجه شود همین چشم‌انداز است که در مظان اتهام قرار می‌گیرد همچنین چشم‌انداز جوهر اثربخشی سازمانی و ابزار اصلی رهبری است
بحث و نتیجه‌گیری
با مروری بر مطالب عنوان شده آنچه واضح هست اینکه بازنگری چشم‌انداز امری ضروری است در تحلیل ویژگی‌های چشم‌انداز فعلی شهر اصفهان و آسیب‌های ناشی از آن کاملاً مشخص است که از نظر استانداردهای یک چشم‌انداز در حد میانه قرار گرفته است.
در تحلیل ویژگی‌های چشم‌انداز، زمان‌پذیری آن نیز مورد تأیید قرار نگرفته است و در نتیجه افق تحقق چشم‌انداز مشخص نیست هرچند ارزش محوریت غیب کنندگی و الهام‌بخشی تا حدی در آن به چشم می‌خورد، اما خبرگان در این خصوص پیشنهاد می‌کردند که ساز و کار تدوین و بازنگری چشم‌انداز به عنوان اسناد قابل بررسی در شهرداری اصفهان تهیه شود.
از طرفی میزان حرکت به سمت چشم‌انداز هیچگاه در شهرداری ارزیابی نشده و این خود دلیلی برای مطلب است که چرا تاکنون بازنگری آن انجام نشده، البته کارشناسان برنامه‌ریزی که مرتب در برنامه‌های عملیاتی شرکت داشته‌اند به سطوح واژه‌های چشم‌انداز اشاره کردند که همیشه مشکلاتی در تهیه برنامه‌های عملیاتی ایجاد کرده است.
برخی از آنها معتقدند بسیاری از این چالش‌ها به دلیل ناهماهنگی بلوغ عملی و نظری است، این مطلب باعث شده که با آرمان‌ها درگیر باشیم و ظرفیت‌های بالقوه مورد توجه قرار نگیرد.
با توجه به آسیب‌هایی که در فرآیند شکل‌گیری ذکر شد توافق همگانی در فرآیند تدوین چشم‌انداز می‌تواند به رسیدن مدیریت یکپارچه شهری یاری‌رسان باشد.
تعیین اولویت‌های شهر و شهرداری از جمله موارد دیگری بود که در آن به بازنگری به عنوان راهکاری در بهبود فرآیند به آن اشاره شد.
چابک بودن یکی از ویژگی‌هایی است که به سختی می‌توان در چشم‌انداز و برنامه‌های عملیاتی مربوط به آن دید لذا تدوین سازوکار، تدوین چشم‌انداز و چارچوب‌بندی آن کمک قابل ملاحظه‌ای به نظام‌مند کردن مراحل تدوین بیان می‌کند.
این کار باعث می‌شود که تدوین بیانیه از حالت سلیقه‌ای خارج شده و بر مبنای تئوری‌های معرفتی متکی شود؛ این مسئله باعث شده در فرآیند کار ابعاد جامعه گرایانه ای در نظر گرفته شود لذا از ابعاد زیاد یا برعکس تک بعدی دیدن آن جلوگیری شود.
لازم است هر سند چشم‌انداز به صورت یک سند تفصیلی تشریح شود و آنگاه در اختیار همگان قرار گیرد؛ آنچه واضح است اینکه انجام مطالعات آزمایشی جهت بازنگری و تدوین چشم‌انداز می‌تواند بسیار در این امر کمک‌رسان باشد.
نظر شما