عوامل خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی کدام است؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، رماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید باعث درد و تورم مفاصل می‌شود و از علائم آن ضعف و خستگی مزمن و کاهش دامنه حرکتی مفصل و قدرت عضله است، روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی است که باعث درد، ورم و التهاب مفصل زانو می‌شود.، در برخی موارد ممکن است سطوح پوشاننده مفصل زانو هم در اثر این بیماری آسیب ببیند. روماتیسم مفصلی به عنوان یک بیماری خود ایمنی شناخته می‌شود.

سیستم ایمنی بدن انسان در حالت معمول آنتی بادی‌هایی را تولید می‌کند که به باکتری‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا حمله می‌کنند و آنها را از بین می‌برند. اما در افرادی که به بیماری‌های خود ایمنی مبتلا می‌شوند، سیستم ایمنی بدنشان آنتی بادی‌هایی بر علیه بافت‌های سالم خود بدن تولید می‌کند که به این بافت‌ها حمله می‌کنند.

علائم روماتیسم مفصلی

- رایج‌ترین علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:

- تورم، درد، حرارت در مفاصل. معمولاً مفاصل کوچک‌تر دست‌ها یا پاها تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

- سفتی و خشکی صبحگاهی که بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد (یا در صورت استراحت در طول روز، خشکی مفصل بروز می‌یابد که بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد).

- کاهش دامنه حرکتی مفصل و قدرت عضله

- ضعف و خستگی مزمن

- احساس غیر طبیعی مانند سوزش یا تیر کشیدن

- اشکال در خواب به خاطر وجود درد

- ضعف عضلات

- علائمی شبیه آنفولانزا، مثل احساس داغی و تعریق

- سر درد

- گردن درد

- کاهش اشتها

- تب

علائم روماتیسم مفصلی در هر بیمار به شیوه‌ای متفاوت بروز می‌یابد، دوره و شدت بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و هیچ دو بیماری شبیه هم نیستند، علائم می‌تواند هر روز تغییر کنند و زمان‌هایی وجود دارد که بیماری فعال است و گاهی نیز غیرفعال و خاموش است.

ممکن است علائم حالت رفت و برگشتی داشته باشد یا چندین سال دوام داشته باشد، احتمال دارد بیمار فقط چند مورد از علائم بالا را داشته باشد و یا اینکه علائمی به جز علائم ذکر شده هم داشته باشد.

نامشخص بودن علت بروز روماتیسم مفصلی

علت بروز این بیماری‌ها به درستی مشخص نیست، بیماری آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی است که جنبه ژنتیکی دارد و دلیل قطعی آن ناشناخته است. بر اساس تحقیقات اخیر جنبه‌های ژنتیکی این بیماری به این معنی است که فاکتورهای محیطی مانند عفونت‌های ویروسی و باکتری‌ها در فردی که از عوامل ارثی برخوردار است تاثیرمی گذارد و باعث ایجاد بیماری روماتیسم مفصلی می‌شود، موارد دیگری که به عنوان عوامل تأثیر گذار و علت روماتیسم پا و زانو تلقی می‌شوند، شامل جنس و سن افراد است. بر اساس یافته‌های محققین بیماری روماتیسم مفصلی دو تا سه برابر در خانم‌ها بیشتر از آقایان اتفاق می‌افتد.

به نظر می‌رسد که در بعضی افراد، احتمال ابتلاء به چندین بیماری مختلف از جمله چند بیماری خود ایمنی به طور همزمان زیاد است، در بیمارانی که از روماتیسم مفصلی زانو رنج می‌برند، آنتی بادی‌ها بر علیه غشای پوشاننده سطح مفصل که سینوویوم نام دارد، ساخته می‌شود. در نتیجه، در داخل و اطراف مفصل زانو التهاب ایجاد می‌شود، به مرور زمان این التهاب باعث آسیب دیدگی مفصل زانو و سطوح مفصلی و نیز ساییدگی سر استخوان‌هایی که در مفصل زانو قرار دارند، خواهد شد.

خطر مرگ برای مبتلایان به این عارضه

اختلال آرتریت روماتوئید باعث آسیب دیدگی مفصل در دو ساله اول بروز این اختلال می‌شود. بیماری روماتیسم مفصلی روی مفاصل هر دو قسمت بدن به یک میزان ایجاد می‌شود و از مفاصل کوچکی مانند مفصل مچ دست، دست، مچ پا و پا شروع می‌شود و به تدریج شدیدترمی شود. در حالی که این آرتریت روماتوئید یک بیماری مرگ بار محسوب نمی‌شود، اما افرادی که دچار بیماری روماتیسم هستند دو برابر بیشتر از کسانی که در همان سن هستند اما دچار این بیماری نیستند، در معرض خطر بروز مرگ قرار دارند.

عوامل خطر ابتلاء به روماتیسم مفصلی

برخی از عوامل خطر را در ابتلاء به روماتیسم زانو دخیل می‌دانند که عبارتند از:

- زنان در حدود سه برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند.

- این بیماری بیشتر در بین افراد بالای ۶۰ سال رایج است. البته این بیماری در بسیاری از موارد در دوران میانسالی و یا جوانی نیز بروز می‌کند.

- کشیدن سیگار خطر ابتلاء به روماتیسم را به شدت افزایش می‌دهد. شواهد بسیاری وجود دارند که نشان می‌دهند، سابقه‌ی اعتیاد به سیگار خطر ابتلاء به روماتیسم را تا حدود زیادی افزایش می‌دهد

- تحقیقات انجام شده همچنین نشان داده‌اند که مصرف داروهای هورمون‌تراپی، داروهای ضدبارداری، داروهای مربوط به اختلالات شیردهی و قاعدگی و داروهای مربوط به درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، تأثیراتی بر خطر ابتلاء به روماتیسم دارند. عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند در ابتلاء به روماتیسم و نیاز به درمان روماتیسم مفصلی زانو مؤثر باشند.

عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلاء به رماتیسم مفصلی

عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلاء به روماتیسم مفصلی عبارتند از:

جنسیت: روماتیسم مفصلی در زنان شایع‌تر از مردان است.

سن: روماتیسم مفصلی در همه سنین می‌تواند رخ دهد، اما عموماً در سنین ۳۵ تا ۶۰ سالگی بروز می‌یابد.

سابقه خانوادگی: در صورت ابتلای یکی از افراد خانواده به آرتریت روماتوئید، احتمال ابتلای دیگر اعضای خانواده هم افزایش می‌یابد.

تست تشخیص آرتریت روماتوئید

برای تشخیص بیماری آرتریت روماتوئید انجام یک تست کافی نیست بلکه پزشک برای تشخیص به چند نوع تست نیاز دارد معایناتی که پزشک انجام می‌دهد شامل ارزیابی ساختار مفصل و میزان التهابات در مفصل است، بر اساس مطالعات انجام شده تست تشخیص آرتریت روماتوئید به صورت زیر است:

۱- آزمایش خون: برای ارزیابی میزان رسوبات خون که به آن ESR گفته می‌شود. این تست خون میزان سرعت گلبول‌های قرمز خون را ارزیابی می‌کند، هر چقدر سرعت آن بیشتر باشد، التهابات بیشتر است.

۲- فاکتور ورماتوئید (RF): درحدود ۷۰ تا ۸۰ درصد افرادی که دچار فاکتور روماتوئید در خون خود هستند دچار بیماری آرتریت روماتوئید هستند.

۳- تصویربرداری توسط اشعه ایکس: در بعضی از مواقع این نوع تست تصاویری از فرسودگی و از بین رفتن یکی از استخوان‌های اطراف مفصل یا تورم بافت‌های نرم را نشان می‌دهد این تست‌ها همچنین ممکن است در آینده هم برای مقایسه شرایط اولیه بیمار با شرایط کنونی بیمار و تشدید بیماری انجام شود.

نحوه درمان این عارضه

به دلیل اینکه بیماری روماتیسم مفصلی هیچ گونه درمان خاصی ندارد درمان‌های آن در طول زندگی برای کاهش علائم، جلوگیری و کاهش آسیب دیدگی مفصل انجام می‌شود، بیماران باید بدانند که بیماری آرتریت روماتوئید بیماری است که می‌تواند همزمان روی چندین قسمت بدن تأثیر بگذارد این قسمت‌ها مانند ریه، مغز استخوان، چشم و سیستم قلبی وعروقی است.

دارو

داروهای بدون نسخه و داروهای همراه با تجویز پزشک زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث درمان روماتیسم ستون فقرات شود و تعدادی از آنها دارای عوارض جانبی است که باید هنگام مصرف آن دقت شود، معمولاً بیماران این داروها را به صورت ترکیبی مصرف می‌کنند، بر اساس مطالعات انجام داروهایی که برای درمان رماتیسم ستون فقرات مصرف می‌شوند، عبارتند از:

۱- داروهای ضدالتهاب بدون استروئید: مانند ایبوپروفن و ناپروکسین می‌تواند باعث کاهش درد و التهابات ناشی از آرتریت روماتوئید شود. داروهای ضدالتهاب قوی‌تری هم وجو د دارد که باید با تجویز پزشک مصرف شود.

۲- استروئید: داروی کورتیکواستروئید که باید با تجویز پزشک مصرف شود شامل پردنیزولون و متیل پردنیزولون باعث کنترل التهابات می‌شود و با تقویت سیستم ایمنی بدن آسیب دیدگی مفاصل را در بیماری آرتریت روماتوئید کاهش می‌دهد.

۳- داروهای ضدروماتیسم: داروهای ضد روماتیسم مفصلی که باعث حفظ مفاصل و بافت‌ها از آسیب دیدگی دائمی در بیماری آرتریت روماتوئید می‌شود شامل متوتریکسیت، لفلونومید، هیدروکسی کلروکویین و داروهای دیگر است.

۴- داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی بدن: این داروها باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود و شامل آزاتیوپرین، سیکلوسپورین، سیکلوفسفامید، سیتوکسان است.

۵- داروهای بیولوژیکی: این داروها باعث جلوگیری از التهاباتی که ناشی از رسوب پروتئین است می‌شود و در سیستم ایمنی بدن تأثیرگذار است که به آن سایتوکاین ها گفته می‌شود. این داروها شامل اتانرسپت، اینفلیکسی مب است.

لزوم ورزش و حرکات اصلاحی

تغییر در سبک زندگی می‌تواند به درمان روماتیسم مفصلی کمک کند، حفظ تعادل بین استراحت (که باعث کاهش التهابات می‌شود) و تمرینات (که باعث کاهش سختی و ضعف مفصل می‌شود) بسیار مهم است مطالعات نشان می‌دهد که انجام تمرینات فیزیوتراپی سه ساعت در روز در طولشش۶ هفته می‌تواند به افرادی که دچار آرتریت روماتوئید هستند کمک کند. هدف انجام این تمرینات حفظ تحرک مفصل، افزایش استقامت، طاقت و تحرک مفصل، بهبود سلامتی عمومی بدن، تحریک برای بهبودی بیمار است.

مدیریت درد و استرس

بیماران می‌توانند راه حل‌هایی را برای مقابله با فشار و استرس و کاهش درد ناشی از آرتریت روماتوئید را یاد بگیرند. روش‌های مقابله با استرس با انجام تمرینات تنفسی، هیپنوتیز و مرور خاطرات تلخ گذشته انجام می‌شود. اگر چه هیچ گونه شواهدی برای درمان قطعی بوسیله این روش وجود ندارد. تعدادی از افراد هم از کاهش درد روماتیسم مفصلی بوسیله انجام روش‌هایی مانند طب سوزنی، ماساژ و حمام آب گرم حکایت می‌کنند.

ابزار و تجهیزات کمکی

انواع مختلفی از ابزارها وجود دارد که می‌تواند انجام کارهای خانه را برای افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید آسان‌تر کند، ابزارهای آشپزخانه مانند در باز کن، می‌تواند به فرد کمک زیادی بکند. ابزارهای کمکی برای دستگیره در و پیچاندن کلید برای افرادی که هنگام پیچاندن مچ دست با مشکل مواجه می‌شوند، بسیار مؤثر است. همچنین حمام باید مجهز به نیمکت، دستگیره و توالت‌های فرنگی باشد درمان‌هایی که براساس شغل افراد انجام می‌شود می‌تواند در انتخاب نوع مناسبی از این تجیزات و ابزار به شما کمک کند.

جراحی

یکی دیگر از درمان‌ها جراحی است زمانی که مصرف داروها نتواند باعث جلوگیری و کاهش آسیب دیدگی مفصل در روماتیسم مفصلی شود، جراحی یکی دیگر از مواردی است که برای درمان استفاده می‌شود. بر اساس گفته‌های سازمان جهانی بهداشت جراحی‌هایی که برای درمان آرتریت روماتوئید انجام می‌شود، شامل ترمیم تاندون‌ها، جایگزین مفصل به صورت جزئی که یک مفصل ساختگی و مصنوعی جایگزین مفصل آسیب دیده می‌شود جراحی سینووکتومی که در این جراحی بافت‌های ملتهب سینوویال برداشته می‌شود و پیوند مفصل انجام می‌شود. این جراحی باعث استحکام مفصل، افزایش تحرک کاهش درد روماتیسم مفصلی می‌شود.

رژیم غذایی مفید برای کاهش علائم آرتریت روماتوئید

اکثر بیمارانی که دچار روماتیسم مفصلی هستند، سعی می‌کنند با نخوردن و حذف غذاهایی که باعث تشدید علائم آرتریت روماتوئید می‌شود به درمان روماتیسم کمک کنند، اما تحقیقات علمی کمتر این روش را تأیید می‌کند و از طرف دیگر تعدادی از بیماران معتقدند که این روش، روش مؤثری در کاهش علائم آرتریت روماتوئید بوده است. در سال‌های اخیر مطالعات روی تعدادی از مواد غذایی نشان داده است که امگا ۳ موجود در روغن ماهی دارای خواص ضد التهابی است که برای کاش درد ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید مؤثر است بهترین منبعی که می‌تواند سرشار از روغن ماهی باشد مصرف ماهی‌هایی مانند سالمون، ماکرل وهرینگ است. مصرف مکمل‌های حاوی روغن ماهی یکی دیگر از مواردی است که حاوی امگا ۳ است و مصرف آن همراه با داروهای دیگر در بدن واکنش نشان می‌دهد پس هنگام مصرف مکمل‌های روغن ماهی باید با پزشک مشورت کنید

خوراکی‌های ممنوع برای بیماران مفاصل روماتیسمی

التهاب مفاصل یا همان «آرتریت» سبب دردی مزمن می‌شود که می‌تواند به بخش‌های دیگر بدن گسترش یابد، باید توجه داشته باشیم آنچه ما می‌خوریم می‌تواند شدت عوارض این بیماری را تشدید کند، مسئله‌ای که نیاز ما را به توجه بیشتر به غذاها شدت می‌دهد.

پژوهشی جدید از تأثیر برخی غذاها بر روماتیسم مفصلی حکایت دارد، محققان شواهد بیشتری در خصوص اینکه چگونه برخی از غذاها می‌توانند به کاهش علائم آرتریت و یا بدتر شدن آن‌ها کمک کنند، دست یافتند. در صورتی که نگران علائم التهاب مفاصل یا خطرات احتمالی آن هستید، کارشناسان توصیه می‌کنند که از سه نوع غذای خاص خودداری کنید.

یک پژوهش که در «کتابخانه پزشکی آمریکا» آمده است، عوارض آرتریت و اینکه چگونه غذاهای مختلف می‌تواند به این مسئله کمک کند و یا جلوی آن را بگیرد، مورد بررسی قرار گرفته است.

در این پژوهش ۲۱۷ نفر شرکت داشتند که از آن‌ها پرسیده شد که آیا آن‌ها ۲۰ نوع غذای مشخص شده را مصرف می‌کنند و اینکه آیا این غذاها سبب شده است تا علائم روماتیسم مفصلی آن‌ها بهتر یا بدتر شود.

در این پژوهش ۲۴ درصد از شرکت کنندگان اعلام کردند این غذاها بر روماتیسم مفصلی تأثیر دارد و ۱۵ درصد نیز از بهبود بر پایه این گزارش، بلوبری و اسفناج از بیشترین غذاهایی بودند علائم التهاب مفصلی را بهبود بخشیدند؛ در حالی که نوشابه‌های حاوی قند و شیرینی بیشتر اوقات سبب تشدید عوارض التهاب مفاصل شدند.

این پژوهش به این نتیجه رسید که از لیست ۲۰ غذای خاص، بلوبری و اسفناج بیشترین احتمال را برای کاهش التهاب مفاصل دارند، در حالی که نوشیدنی‌های گازدار با شکر و شیرینی بیشترین اثر را در تشدید آرتریت دارند.

در این پژوهش ذکر شده است در حالی که ما نمی‌توانیم بر اساس این نظرسنجی نتیجه گیری قوی داشته باشیم، اما سوابق پیشین نشان می‌دهد افزایش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با قند خطر ابتلاء به التهاب مفاصل را افزایش می‌دهد.