به گزارش خبرنگار ایمنا، روزهای تاریک افغانستان در حال سپری شدن است و مردم این کشور خاطرات تلخ و ناگوار ۲۰ سال گذشته را دوباره احساس می‌کنند. بیش از حدود سه هفته از تصرف کابل به دست طالبان می‌گذرد و تحولات افغانستان در زمره اخبار مهم جهان قرار گرفته، اما هنوز به صورت رسمی امارت اسلامی طالبان تشکیل نشده است.
در حالی که قرار بود پس از برگزاری مراسم نماز جمعه ۱۲ شهریورماه، سیستم حکمرانی و امارت اسلامی طالبان بر افغانستان اعلام شود، اما این اتفاق رخ نداد و به نظر می‌رسد اختلافات داخلی اعضای این گروه بر سر تعیین رهبری این جریان، تشکیل امارت اسلامی را به تأخیر انداخته است.
در حالی که اکثریت افغانستان تحت تسلط طالبان قرار گرفته، اما شلیک‌های شبانه در جلال‌آباد، ولایت ننگرهار و کابل، نگرانی مردم را افزایش داده و علی‌رغم اینکه سخنگوی طالبان این شلیک‌های شبانه را جشن و پایکوبی نیروهای طالبان اعلام کرده، اما خبر کشته و زخمی‌شدن ۵۸ نفر در جریان این شلیک‌ها، نشان داد که ماجرا فراتر از شادی پس از فتح است.
به نظر می‌رسد تیراندازی‌های شبانه در افغانستان به خاطر شکست سراج‌الدین حقانی در رقابت با عبدالغنی برادر برای تصاحب رئیس دولت موقت و درگیری هواداران این دو چهره پرنفوذ طالبان با یکدیگر باشد.
شبکه حقانی، شورای میرانشاه و شورای کویته، ساختار تشکیلات سیاسی طالبان را شکل می‌دهد؛ البته شوراها و گروه‌های ریز و درشت دیگری نیز هستند، اما تأثیر آنها در ساختار قدرت طالبان چندان زیاد نیست. دو جناح شبکه حقانی و شورای کویته نقش اصلی فرماندهی و سیاست گذاری طالبان را برعهده دارند و اتفاقاً اختلافات اصلی امروز طالبان نیز بین این دو شبکه است.
شبکه حقانی به عنوان بازوی عملیاتی پاکستان در افغانستان تلقی می‌شود و طی سال‌های گذشته نقش تأثیرگذاری در راستای پیشبرد اهداف طالبان داشته است. این گروه عملیات‌های فراوانی در پایتخت افغانستان صورت داده و حتی سعی کرده، رئیس جمهور پیشین این کشور، حامد کرزای را ترور کنند. این گروه ارتباط خوبی با القاعده و طالبان پاکستان ایجاد و سعی کرده طالبان را در کشور افغانستان به قدرت برساند. شبکه حقانی تاکنون علیه نیروهای نظامی خارجی در افغانستان نیز حملاتی فراوانی را انجام داده است.
اختلاف اصلی این دو گروه بر سر این است که چه کسی رئیس شورای وزیران و دست راست هبت‌الله آخوندزاده شود. در این راستا، دو جناح‌های اصلی طالبان تمام تلاش خود را برای سهم خواهی بیشتر از دولت به کار گرفته‌اند. در صورتی بر اساس گمانه زنی‌های فعلی، شاید ملاغنی برادر، این مقام را در کنار وزارت خارجه به دست بگیرد، عملاً شبکه حقانی دست پایین را در مناسبات آینده امارت اسلامی خواهند داشت که همین موضوع باعث می‌شود شبکه حقانی ساکت ننشیند.
جدا از اختلافات درونی، طالبان با مشکلات مهم دیگری مانند کسب مشروعیت جهانی، مبارزه با فقر و تروریسم روبه‌رو است، اما در میان همه مشکلات، عمده ترین آن شکل‌گیری گروه بزرگ مخالفان طالبان بوده که قرار است پیرامون جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود مستقر در پنجشیر بسیج شوند.
طالبان هنوز نتوانسته تمام گروه‌های سیاسی افغانستان را که از حمایت مردمی برخوردارند اطراف خود جمع کند که این ناتوانی، احتمال وقوع جنگ داخلی را قوی‌تر از گذشته کرده است؛ هم‌اکنون جنگ شدید در پنجشیر در شمال کشور جریان دارد و گزارش‌ها در مورد پیشرفت در این جنگ ضد و نقیض است. طالبان از پیشروی خود می‌گوید و جبهه مقاومت از شکست و اسیر شدن جنگجویان طالبان خبر می‌دهد.
اختلافات اصلی اعضا طالبان بر سر سهم خواهی از قدرت است
پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان دراین‌باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: گروه طالبان از دو جناح شورای کویته و شبکه حقانی تشکیل شده است. شورای کویته به دنبال برقراری ارتباط‌های بین‌المللی و مذاکرات صلح بوده، اما شبکه حقانی با این اقدامات مخالف است که این موضوع باعث ایجاد اختلافات عمیق بین جناح‌های درونی طالبان شده است.
به گفته وی، اختلافات درونی طالبان موجب شد تشکیل دولت و مراسم تحلیف چند هفته به تأخیر بیافتد. برای حل این اختلافات، ژنرال فیض حمید، رئیس آی اس آی پاکستان طی روزهای گذشته سفر غیر منتظره‌ای را به کابل داشت.
به عقیده این کارشناس افغانستان، پاکستان تمام تلاش خود را جهت رفع اختلافات درونی بین جناح‌های طالبان به کار گرفته و در همین راستا شاهد تشکیل کابینه دولت سرپرستی بودیم، اما باید به این نکته توجه کرد که هنوز اختلافات گسترده‌ای بین جناح‌های طالبان بر سر انتخاب رهبر امارت اسلامی وجود دارد.
این کارشناس مسائل افغانستان خاطرنشان می‌کند: اکنون شورای کویته معتقد است رهبر امارت اسلامی طالبان باید هبت‌الله آخوندزاده باشد، اما شبکه حقانی مولوی عبدالحکیم را شایسته رهبری امارت اسلامی طالبان می‌داند؛ ریشه اصلی اختلافات بین طالبان سهم خواهی از قدرت است، اما به نظر می‌رسد با توجه به وابستگی که بین شبکه حقانی و آی اس آی پاکستان وجود دارد با دخالت این سازمان، اختلافات کاهش یابد.
اختلافات درونی طالبان باعث سرنگونی دولت موقت می‌شود
حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه نیز به ایمنا می‌گوید: اختلافات درونی طالبان همزمان با شروع مذاکرات صلح بین الافغانی در دوحه آغاز شد، اما پس از تسلط بر کابل بر سر تقسیم قدرت و انتخاب سیاست راهبردی امارت اسلامی، این اختلافات درونی پررنگ‌تر شد.
به گفته وی در حال حاضر برخی جریانات داخلی طالبان متحول شده و به دنبال ایجاد روابط گسترده جهانی هستند، اما اکثریت بدنه گروه طالبان با همان تفکر قبلی به دنبال ایجاد امارتی اسلامی با محدودترین قوانین حقوق بشری هستند.
به عقیده این کارشناس مسائل خاورمیانه، امروز اکثریت بدنه طالبان با تفکرات افراطی، هرگونه مذاکره با آمریکا و کشورهای غربی را مکروه می‌دانند که باعث شکل گرفتن اختلافات داخلی فراوانی شده است.
هانی‌زاده می‌گوید: پس اعلام کابینه دولت موقت امارت اسلامی از سوی طالبان، اختلافات درونی این گروه افزایش یافت؛ بر همین اساس به نظر می‌رسد این دولت موقت دوام چندانی نداشته باشد.
این کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان می‌کند: اقدامات غیر انسانی که برخی از جریانات داخلی طالبان طی روزهای گذشته به ویژه نیروهای وابسته به شبکه حقانی با مردم داشته‌اند، با مخالفت جریان‌های تحول خواه طالبان روبه‌رو شده است. به نظر می‌رسد طی ماه‌های آینده اختلافات سیاسی بین جریان‌های داخلی طالبان به اوج برسد و دولت موقت را سرنگون کند.
نظر شما