به گزارش خبرنگار ایمنا،. مشارکت مردم در اداره امور شهر می‌تواند به گونه‌های متفاوت محقق شود و مردم به واسطه مسئولان مدیریت شهری، می‌توانند نقش‌های مختلفی بر عهده بگیرند و در مدیریت شهری خود سهیم باشند. هدف این پژوهش، تعیین جایگاه و چارچوب برای مشارکت شهروندی در طرح‌های توسعه شهری به عنوان حقوق قانونی شهروندی هست.
طبق این هدف، ابتدا مبانی نظری مشارکت مردمی و تاریخچه حقوق شهروندی در زمینه این حق بر شهر مردم، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به اینکه هیچ ماده‌ای در قانون اساسی و منشور حقوق شهروندی مصوب در برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۳، اشاره مستقیمی به این نوع حقوق شهروندی نکرده و هیچ گونه مشارکت مردمی به صورت واقعی و با حضور فعال مردم در تهیه طرح‌های توسعه شهری تاکنون صورت نگرفته، چارچوبی به منظور مشخص شدن چگونگی نقش مشارکت مردمی در تمامی مراحل طرح‌های توسعه شهری شامل: مرحله پیش از طراحی و برنامه‌ریزی، مرحله طراحی و برنامه‌ریزی و مرحله سرمایه گذاری و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های شهری در این پژوهش پیشنهاد شده و لازم است این مشارکت بر اساس فن‌های استاندارد اطلاع رسانی، در مرحله پیش از طراحی، مشاوره و دریافت بازخوردها در مرحله طراحی و ارائه طرح‌های تشویقی در مرحله سرمایه‌گذاری و اجرا، با توجه به نوع و مقیاس پروژه صورت گیرد و به عنوان ماده‌ای مجزا در قانون اساسی و منشور حقوق شهروندی اضافه شود.
مشارکت شهروندان چه تأثیری بر امور شهر و مدیریت شهری خواهد داشت؟
«امین عبداللهی» کارشناس طراح شهری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: گسترش چشمگیر شهرنشینی در سال‌های اخیر، به ویژه افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ، مسائل و مشکلات بسیاری بر جای گذاشته است به نحوی که مدیریت شهری امروزه در شهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهد بود با روش‌های سنتی و معمول گذشته آن‌ها را رفع کند.
وی می‌افزاید: آنچه امروزه توسعه و بهره‌وری خدمات شهری را تضمین می‌کند، مشارکت تمامی شهروندان در فعالیت‌های شهری است.
این کارشناس ادامه می‌دهد: مهم‌ترین و بزرگ‌ترین سرمایه هر جامعه‌ای منابع انسانی است که برای بهره برداری از آن روش‌های خاصی وجود دارد؛ مشارکت‌جویی یکی از نیازمندی‌های روحی روانی و منشأ احترام به انسان است.
وی با بیان اینکه مشارکت در زندگی جمعی به عنوان حقی طبیعی قلمداد شده و در دهه‌های اخیر مورد تأکید قرار گرفته است، تصریح می‌کند: در جوامع پیشرفته مشارکت مردم در برنامه‌های شهری نهادینه شده و حقوق و تکالیف مدیران شهری و شهروندان مشخص شده است.
عبداللهی خاطرنشان می‌کند: فن مشارکت مردمی می‌تواند در تمام مراحل فرایند طراحی شهری، از مرحله پیش طراحی (سنجش وضعیت، تعیین اهداف کلان، تعیین اهداف عملیاتی) طراحی (تدوین راه حل‌ها و ارزیابی راه حل‌ها) تا اجرا (انتخاب و تصویب طرح و اجرا و پایش) ادامه داشته باشد.
وی اظهار می‌کند: امروزه ضرورت مشارکت شهروندان در بهبود وضعیت کالبدی و اجتماعی شهرها بر کسی پوشیده نیست، تجربه کشورهای مختلف جهان نشان می‌دهد، اداره شهرها به نحو مطلوب در بسیاری موارد از توان دولت خارج است.
این کارشناس طراحی شهری می‌افزاید: مشارکت نکردن شهروندان در اداره امور شهر نیز پیامدهای منفی برای مدیریت شهری و ساکنان شهر ایجاد خواهد کرد که می‌توان به افزایش محدودیت‌ها و مشکلات مدیریت شهری به دلیل افزایش هزینه‌ها و صرف انرژی زیاد و کاهش علاقه عاطفی شهروندان به محل زندگی خود اشاره کرد.
اعتماد میان شهروندان و مدیریت شهری چگونه برقرار خواهد شد؟
«زهرا توکلی» کارشناس حوزه شهرسازی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: آگاهی از نیازها و مسائل مردم و بررسی نگرش آن‌ها در میزان نقشی که می‌توانند در رفع مشکلات شهری داشته باشند زمینه مساعدی برای برقراری ارتباط منطقی و صحیح بین نهادهای خدمت‌رسان به شهروندان و خود شهروندان فراهم ساخته و اعتماد میان شهروندان و مدیریت شهری را برقرار می‌کند.
وی می‌افزاید: موفقیت برنامه‌های شهری، در گرو حرکت از مشارکت صوری به سمت مشارکت واقعی و هدفمند است به دلیل اینکه باور و اعتماد مدیریت شهری به توانمندی‌های شهروندان و اثرگذاری آن‌ها در برنامه‌های شهری به اجرای طرح‌های توسعه عمق بخشیده و مشروعیت آن‌ها را تضمین می‌کند.
این کارشناس حوزه شهرسازی اظهار می‌کند: به منظور تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری در تمامی مراحل برنامه‌ریزی، طراحی، اجرا و سرمایه گذاری، لازم است مشارکت مردمی در این گونه طرح‌ها، به عنوان حق مسلم شهروندان در نظر گرفته شود.
وی ادامه می‌دهد: در این رابطه، با توجه به منشور حقوق شهروندی که توسط دولت در سال ۱۳۸۳ در قانون برنامه چهارم توسعه تدوین و ارائه شد، هیچ ماده‌ای اشاره مستقیمی به این نوع حقوق شهروندی نکرده و هیچ گونه مشارکت مردمی به صورت واقعی و با حضور فعال مردم در تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی، تاکنون صورت نگرفته، لذا توجه به حقوق شهروندی در رابطه با امکان پذیری مشارکت مردم در تمامی مراحل طرح‌های توسعه شهری ضروری بوده و لازم است خلأ موجود در منشور حقوق شهروندی در رابطه با این حق مسلم شهروندان رفع شود.
نظر شما