به گزارش خبرنگار ایمنا، نمی‌توانیم تاریخ دقیقی را برای شروع یک دگرگونی اساسی برای صنعت ساختمان در نظر بگیریم، اما می‌توانیم بگوییم در یک قرن گذشته با تبادل فرهنگ و تاریخ کشورهای اروپایی پس از انقلاب صنعتی توانسته‌ایم دستی بر سر و گوش ساختمان‌سازی‌ها بکشیم و این تغییر کالبدی را در نمای خانه‌ها و ساختمان‌های شهر به نمایش بگذاریم.
نمای هر ساختمان با نقش تعیین کننده‌ای که در شکل دهی به منظر شهری دارد تحت تأثیر عناصر و جزئیات متعددی است در همین راستا و با اشاره به چگونگی رشد کاربرد بعضی نماهای ساختمانی در ایران با «ترانه طیبی» کارشناس ارشد معماری به گفت و گو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چه کسانی می‌توانند در خصوص نماهای ساختمانی صاحب نظر باشند؟
در ارتباط با مورد ساختمان‌سازی‌ها با نمای رومی علاوه بر مهندسان معماری باید روانشناس‌ها و جامعه شناس‌ها نیز اظهار نظر داشته باشند چون این سبک از نما و به کلام دیگر ابتکار در صنعت ساختمان شهرها بیانگر یک کپی‌برداری واقعی است. پس کپی‌ها باید به گونه‌ای باشد تا با روحیه شهروندان هر شهر سازگار شود.
ایده نمای رومی از کجا متولد شد؟
این سبک از نمای ساختمانی به سرگذشت و تاریخ خانه‌های اروپایی باز می‌گردد که می‌توان با متدهای نئو کلاسیک و کلاسیک خاطرنشان کرد. همانطور که مشخص است در اروپا مانند روم و یونان معماری کلاسیک رونق بسیاری داشت برای مثال معماری کلاسیک یونان باستان در معابدی مثل معبد پارتلون و پانتئون خود را نشان می‌دهد. این شرح حال نما و شیوه ساختمانی است که امروزه پس از گذشت سالیان، بازار گرمی را در صنعت ساختمانی به خود گرفته است و قصد دارد تا دوباره برگی از تاریخ و فرهنگ یونان و روم باستان را ورق بزند.
آیا سرگذشت این نوع نما با تاریخ ایران نیز تداخل داشته است؟
بله، نکته‌ای که در ذهن نمایان می‌شود این است که همزمان با یونان و روم باستان معماری هخامنشی را نیز داشته ایم و این از چشم هیچ شهروند ایرانی پوشیده نیست که کوروش و شاهان هخامنشی مهارت عظیمی در کاخ‌سازی و صنعت ساختمان داشته اند و از بقایای تخت جمشید می‌توانیم این زیبایی را به جهان نشان دهیم یعنی معماری کلاسیک اروپایی همزمان با سازه‌های هخامنشی قدمت داشته و اینکه چرا در حال حاضر نمای رومی بازار گرمی را به دست آورده می‌تواند ضعف در تبلیغ فرهنگ ایرانی باشد.
تحول صنعتی در ایران از کجا شروع شد؟
برای نتیجه گیری بهتر باید کمی از دوران باستان فاصله بگیریم و به تاریخ معاصر خود سفر کنیم، ناصرالدین شاه قاجار اواسط قرن ۱۹ به قلب اروپا سفر کرد و تازگی ساختمان‌های آنجا و اینکه پنجره جدیدی به روی تاریخ شهرسازی باز شده بود او را متحیر کرد و باعث شد تا تصمیم بگیرد در بعضی از نقاط شهرهای ایران تغییرات فیزیکی و کالبدی از جمله در نمای ساختمان‌ها به وجود آورد یعنی پیش از سفر ناصرالدین شاه ارتباطمان با تغییرات فرهنگی و صنعتی که در دنیا رخ می‌داد بسیار محدود بود.
چرا از صنعت ساختمانی ایرانی فاصله گرفته‌ایم؟
باید این را در نظر گرفت که بخشی از تاریخ صنعتی و ساختمانی ایران مثل دو سرزمین جدا شده از هم در سال‌های طولانی فاصله گرفت چون در زمان هخامنشی که هم تاریخ با روم باستان بود از مصر سنگ و مصالح ساختمانی می‌آوردند و سعی داشتند که جلوه نوینی از نمای ایران را به رخ بکشند علاوه بر آن‌ها اشکانیان نیز در رونق این صنعت هم قدم بودند، اما با ورود اسلام و حمله قبایل عرب به ایران پذیرفتیم که حکومت‌ها و دوره‌ها نسبت به گذشته تغییرات زیادی کرده است و تقریباً در قرن ۱۸ تا ۱۹ ورود به دوره معماری نئوکلاسیک با حضور صفویان را داشته‌ایم.
چرخه تحول نما و طراحی چگونه گذشت؟
از قرن ۱۵ و دوره رنسانس می‌توان به عنوان یک دگردیسی در همه ابعاد زندگی شهر نشینی قبل از انقلاب صنعتی یاد کرد، در این دگر دیسی همه چیز شروع به تغییر کرد برای مثال نوع تفکر و آموزش در معماری دگرگون شد. شیوه «گوتیک» را در این زمان داشته ایم که همه چیز تیز گوشه و تحت تأثیر اشکال هندسی بود مثل کلیسای نوتردام، بیشتر تزئینات ساختمانی شلوغ و بهم ریخته شد، اما با پررنگ‌تر شدن رنسانس این نابسامانی‌ها در طراحی ساختمان کمی روان‌تر شد به قولی رنسانس تولد دوباره دستاوردهای هنر، فرهنگ و تاریخ در سازه‌های ساختمانی بود. بعد از آن معماری باروک و رکوکو پا به میدان گذاشتند و امروز نیز در خانه‌های افراد متمکن رد پای پتینه و تزئینات ساختمانی از این دوره دیده می‌شود، اما به ایران به زمانی بازگردیم که معماری نئوکلاسیک جای شیوه‌های قدیمی را پر می‌کند و به قول گفته‌های آن زمان معماری صدر مسیحیت در ساختمان سازی دوره صفوی به نمایش گذاشته می‌شود به نوعی صفویه اوج نمود معماری در ایران بود چون حدود ۹۹ کاروانسرا به دستور شاه عباس صفوی ساخته شد همچنین ناگفته نماند که معماری صفوی تلفیقی از هنر و تاریخ اسلام بود که از نتایج آن می‌توان به مساجد ساخته شده در این دوره اشاره کرد.
در زمان‌های گذشته موضوع نمای ساختمان به شیوه امروزی مطرح نبود مثلاً فرقی نداشت که در چه نوع اقلیمی خانه‌ها را بنا می‌کردند. درها کوتاه بودند و پس از ورود و گذشتن از آن به هشتی ورود می‌کردند سپس قسمت بیرونی و اندرونی از هم جدا می‌شدند این یک طراحی ساده از ساختمان‌های گذشته را بازگو می‌کند یعنی اصلاً نمای خاصی را از ساختمان نمی‌دیدیم یک دیوار کوتاه کاهگلی معمولاً نقش نما را به خود می‌گرفت و یا در قاجاریه کاهگل به آجر تبدیل شد و بعد از آن در دوره پهلوی مشخص شد که شهر و نمای ساختمان‌های شهری قسمتی از زیست یک شهر است و باید به آن توجه ویژه‌ای داشت.
در زمان پهلوی دوم چه تغییراتی در ساخت خانه‌ها رخ داد؟
نماها در این زمان صرفاً از آجر تشکیل نمی‌شد چون از سال ۱۳۳۵ به بعد دوباره مصالح سنگی را همانند هخامنشیان به طراحی و معماری ایرانی آوردیم. به نقل از «سید محمد بهشتی شیرازی» از سال ۱۳۴۲ رشد و پیشرفت در نمای شهری ایران آغاز شد و این جهش از پهلوی دوم اوج گرفت پس از آن درهای کوتاه جای خود را به درهای ساده و با اندازه استاندارد عوض کردند کوچه‌ها و خیابان‌ها برای عبور و مرور اتومبیل‌ها بزرگ‌تر ساخته شد این تغییرات شاید به خاطر ارتباطی که با کشورهای غربی داشته‌ایم تشدید شد.
برای ساختمان‌سازی در ایران از چه موردی الگوبرداری شده است؟
با مشاهده احداث ساختمان‌های بلند مرتبه و درک اهمیت نمای بیرونی ساختمان در غرب توسط مهندسان معماری و شهرسازی، به یکباره کیفیت بیرونی ساختمان هم در ایران مورد توجه قرار گرفت. درگذشته نگاه ویژه‌ای تنها به درون ساختمان وجود داشت، اما اکنون هر دو مورد توجه قرار گرفته است چرا که نمای بیرونی می‌تواند جلوه‌ای از یک شهر و فرهنگ خود را به نمایش بگذارد.
همه این نکات گفته شد تا بدانیم چرا باید نماهای رومی و نماهایی که با سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شود این گونه شدت بگیرد و از هر ۱۰ ساختمان حداقل چهار مورد از این نما ساخته شده باشند که این موضوع به ذائقه شهروندان بر می‌گردد که به چه نمایی علاقه نشان می‌دهند و یا ترجیح می‌دهند که در چه محیطی با چه ویژگی زندگی کنند.
با وضعیت کنونی صنعت ساختمان چه راهکاری را باید در پیش گرفت؟
اقتصاد ساختمانی موضوعی است که واقعاً این روزها به طرز عجیبی پیچیده شده است چون شاهد آن هستیم که برخی افراد توانمندتر و برخی تهی دست‌تر از گذشته می‌شوند در حال حاضر هر کسی که بخواهد در هر کدام از شهرهای ایران خانه‌ای برای خود تهیه کند باید حداقل یک میلیارد تومان داشته باشد پس باید خانه‌هایی احداث کنیم که از نظر کیفی عمر طولانی‌تری داشته باشند تا هم بتوان سالیان درازی در آن زندگی کرد و هم هزینه‌ای که صرف آن می‌شود از بین نرود.
برخی دلالان ترجیح می‌دهند تا با تغییر ذائقه شهروندان به کسب و کار و صنعت ساختمان خود رونق دهند به همین علت نماهای رومی را وسیله تجارت خود کرده‌اند.
نظر شما