به گزارش خبرنگار ایمنا، مدیران و برنامهریزانی که سازگاری با طبیعت را محور طراحی و برنامهریزی شهری شهرهای خود قرار دادهاند، شهری زیست پذیرتر، فضاهای شهری مطلوبتر و شهروندانی سالمتر دارند. به منظور دستیابی به چنین شهرهایی لازم است محورها و شاخصهای مختلف کالبدی، فرهنگی و اقتصادی مورد توجه باشد؛ شهروندان نیز باید در هر سطح و منصبی که حضور دارند به عنوان ساکنانی که بازخورد فرآیندهای درون شهری را دریافت میکنند نسبت به محیط زیست خود حساس باشند. در گفتوگویی با «حسن سجاد زاده»، دکترای طراحی شهری، ابعاد مختلف اکوشهر و زمینههای دسترسی به این گونه شهرها را بررسی کردیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
کدام ابعاد در ساخت و بازآفرینی یک اکوشهر مورد توجه است؟
اکوشهر، شهری با ویژگیهای خاص نیست. ساخت شهرها بر اساس سازگاری با طبیعت میتواند زمینه را برای ایجاد اکوشهرها فراهم کند. در ارتباط با توسعه شهر، برنامهریزی و مدیریت شهر باید نهایت سازگاری با طبیعت وجود داشته باشد و عناصر طبیعی از آب و هوا و فضای سبز گرفته تا جانوران، گیاهان و رود درهها، باید در ساخت و طراحی یک شهر مورد توجه قرار بگیرد.
از جمله مسائلی که امروزه در توسعه شهرها مورد توجه است، جهتگیری ساختمانها و بافتهای شهری است. با این که نیاکان ما ابزارهای خاصی نداشتهاند، اما به شیوه تجربی بسیار هوشمندانه اقدام به ایجاد بافتهای شهری کردهاند و جهتگیری این بافتها بسیار دقیق انتخاب شده است به نحوی که چنانچه در این جهتگیری تغییری، حتی پنج درجهای داده شود در میزان مصرف برق، آب، گاز و انرژی اثرگذار است. جهتگیری بافتهای شهری بر اساس تابش خورشید، جهت و شدت باد و سایر عوامل و مؤلفههای اقلیمی میتواند ایجاد سازگاری کند و در این راستا تعیین ابعاد و اندازه بازشوها بسیار مهم است. موضوع مورد بحث دیگر در مورد اکوشهرها نسبت پر و خالی میان بافتها و فضاهای مسکونی است؛ بسیار مهم است که ابعاد و تناسبات حیات در شهرها مورد توجه قرار بگیرد.
از دیگر محورهای مورد توجه در اکوشهرها آب و رود درههای شهری است. متأسفانه بسیاری از رود درهها در شهرهای ما تبدیل به کانالهای فاضلاب شدهاند و شهرداری یا سازمان آب، فاضلاب منازل را به سمت رودخانههایی که شهر بر اساس آنها شکل گرفته است هدایت میکند، بر این رودخانهها سرپوش گذاشته و آنها را دفن میکند در حالی که هدایت و بازآفرینی شهر بر مبنای این اقدامات، بر ضد و خلاف اکوشهر است.
اهمیت توجه به فضاهای سبز و باغات شهری در این فرآیند چیست؟
دست اندازیهایی که امروزه نسبت به فضاهای سبز و باغات اطراف شهرها میشود از چالشهای اساسی برای دستیابی به اکوشهرها است. عوامل سوداگر همانند موریانهای که خورندگی ایجاد میکند، فضاهای سبز و باغات شهری را از بین میبرند. متأسفانه ما در حوزه اکوشهرها نتوانستهایم برنامهریزی درست و مدونی انجام دهیم و فضای سبز یا الگوی باغ شهر ایرانی را که هزاران سال از آن محافظت شده است را در عرض یک دهه از بین بردهایم. در بسیاری از شهرهای ایران چنانچه از طریق Google Earth یک دوره پنج ساله و ده ساله را رصد کنیم، خواهیم دید که تا چه اندازه نقاط داخل شهر توسط مدیریت شهری شهرها که مسئول نگهداری فضاهای سبز هستند در حال تخریب است یا به فروش میرسد.
چه عواملی به این دست اندازیها دامن میزند؟
متأسفانه در سیستم اداری ما قوانین سختگیرانه و تنبیهی وجود ندارد. دولت تقریباً منابع طبیعی و محیط زیست را رها کرده است و هرکس هر خلافی را میتواند در قبال محیط زیست و طبیعت مرتکب میشود و سپس جریمه پرداخت میکند. چنین فرایندی هم در الگوی ساخت و ساز شهری و هم در دست اندازی به طبیعت مرسوم شده است. رفع این مسئله باید در شهرهای بزرگ و پرجمعیت در اولویت قرار بگیرد. امروزه در فرآیند ساختمان سازی در کشور ما به راحتی درختان را قطع میکنند در حالی که در کشورهای توسعه یافته جریمههای بسیار سنگینی در نظر گرفته شده است و امکان انجام این کار وجود ندارد.
دستیابی به اکوشهر چگونه ممکن میشود؟
آنچه میتواند فضا را تغییر دهد و شهرهای ما را به سمت سازگاری با طبیعت پیش ببرد، مشارکت و حساسیت مردم، آگاهی و آموزش است. متأسفانه سیاست مداران و برنامهریزان ما به دلیل منافع اقتصادی و سیاسی، کوچکترین اهمیتی به محیط زیست شهری، گونههای جانوری و گیاهی نمیدهند؛ همین امر شهرهای ما را دچار معضلات زیادی از جمله آلودگی هوا و شیوع بیماریهای خاص کرده که همه اینها ناشی از توجه نکردن به اکوشهرها و ناسازگاری با طبیعت است. این چالش البته در شهرهای بزرگ حادتر است، اما این بدان معنا نیست که اگر شهری بزرگ و پرجمعیت بود، دیگر نمیتوان آن را کنترل کرد و باید اقدامات اصلاحی را کنار گذاشت. استفاده از نمای پنجم شهر یا جدارههای سبز هنوز تبدیل به ضوابط و قواعد مشخصی در شهرهای ما نشده است. تکنولوژیهای سبز، پیاده راههای سبز و پارکهای جیبی الگوهایی است که در شهرهای پر جمعیت جهان مثل نیویورک در حال پیاده سازی است و با پیاده سازی یک سیستم هوشمندانه میتوان عناصر و عوامل طبیعی را کاملاً با شهر سازگار کرد. باید توجه داشت که مدیران و برنامهریزان برای دستیابی به اکوشهر سعی دارند تا علاوه بر توجه به طبیعت در هر نقطه از شهر، از عوامل طبیعی نیز به منظور بهینه کردن اکوشهر استفاده کنند.
نظر شما