به گزارش خبرنگار ایمنا، طراحی شهری از جمله علوم مرتبط با شهر است که سعی دارد با طراحی متناسب کالبد و فیزیک شهر، معضلات شهری را کاهش دهد. از جمله مشکلاتی که امروزه شهرهای ما با آن دست به گریبان هستند، ترافیک است؛ حضور حجم زیادی از خودروها در معابر، خیابان‌ها و بافت‌های شهر که در بهترین حالت نیز زیرساخت‌های شهری را به زانو در می‌آورد، استفاده نکردن شهروندان از حمل و نقل عمومی و پاک و استفاده افراطی از خودروهای شخصی علاوه بر پیش زمینه‌های فرهنگی و دلایل اقتصادی، به طراحی فضاهای شهری نیز مربوط می‌شود. به عبارت بهتر طراحی متناسب فضاهایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با ترددهای روزانه شهروندان در ارتباط است می‌تواند بر رفتارهای محیطی آنان اثرگذار باشد و به نحوی ساکنان شهرها را به استفاده از حمل و نقل عمومی به جای حمل و نقل شخصی ترغیب کند همچنین می‌تواند از ترددهای بیهوده شهروندان به نقاط مختلف شهر جلوگیری کند.
دیدگاه‌های جزیره‌ای و نقطه‌ای کمک چندانی به کاهش ترافیک شهر نمی‌کند
«حسن سجاد زاده»، دکترای طراحی شهری در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از رویکردهای حوزه ساماندهی نظام حمل و نقل شهری، رویکرد TOD یا توسعه حمل و نقل محور است.
وی می‌افزاید: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که استفاده از خودرو رواج زیادی دارد در حالی که در کشورهای توسعه یافته کاربرد بسیاری از شاخصه‌های حمل و نقل عمومی مورد توجه قرار گرفته است.
این کارشناس طراحی شهری خاطرنشان می‌کند: سیستم حمل و نقل یک شهر باید به نحوی باشد که شرایط را برای استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومی فراهم کند و برای نیل به چنین هدفی، دیدگاه‌های جزیره‌ای و نقطه‌ای چندان نمی‌تواند کارآمد باشد و به مدیران شهر برای کاهش ترافیک شهری کمک کند.
سجاد زاده اضافه می‌کند: بهتر است رویکرد انسان محور در طراحی حمل و نقل عمومی مورد توجه قرار بگیرد تا نقش خودرو در جا به جایی شهروندان و حضور خودروها در فضاهای شهری به تدریج کاهش یابد.
وی تاکید می‌کند: بسیار مهم است که علاوه بر ساماندهی سیستم حمل و نقل عمومی، بستر و فضا نیز برای کاهش تردد خودرو فراهم شود؛ در این راستا می‌توان فضاهایی در شهرها طراحی کرد که منجر به کاهش سرعت خودروها در محیط‌های شهری شود و استفاده از ماشین را در در آن‌ها محدود کند.
این دکترای طراحی شهری با اشاره به ساخت پارکینگ‌های طبقاتی تصریح می‌کند: ساخت این پارکینگ‌ها مشوقی برای استفاده بیشتر از خودرو است و نمی‌تواند رویکرد مناسبی باشد به علاوه جانمایی پارکینگ‌های طبقاتی نیز مطلوب نیست در حالی که این پارکینگ‌ها باید متنوع باشند و در لبه خیابان‌ها طراحی شوند.
سجاد زاده ادامه می‌دهد: پارکینگ‌های سطح شهر می‌تواند پرتابل باشد تا در ایام تعطیلات یا در بازه‌های زمانی مشخص که نیاز بیشتری به مکان پارک وجود دارد، نصب و سپس جمع شود؛ این سیستم در برخی کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد و تا حد زیادی می‌تواند بار ترافیکی شهرها را کاهش دهد.
لزوم کف‌سازی معابر با استفاده از مصالح بومی
وی اضافه می‌کند: کشور ما جزء معدود کشورهایی است که از آسفالت در کف سازی سطح خیابان‌ها و معابر استفاده می‌کند در حالی که می‌توان از مصالح بومی هر شهری در کف سازی خیابان‌ها و معابر استفاده کرد تا شرایط برای تردد خودرو دشوارتر شود و با حضور شهروندان روحیه فضا تعدیل یابد.
سجاد زاده تاکید می‌کند: با کف سازی مطلوب مسیرها، ایجاد پارکلت‌ها در مسیرها و بلوارها، در نظر داشتن فضای سبز در مسیرها و ایجاد راه‌های سبز(Green way)، می‌توان سرعت و میزان حضور خودروها در شهرها را به تدریج کاهش داد.
وی می‌گوید: به نظر می‌رسد مدیریت شهرهای ما باید به رویکرد سیستم‌های حمل و نقل عمومی، حمل و نقل سبز و آرایش و تنظیم فضا، با در نظر داشتن مؤلفه‌های انسانی بیشتر توجه کند.
این دکترای طراحی شهری با اشاره به وجود معضل ترافیک در بافت‌های فرسوده تصریح کرد: در نظر گرفتن مکانی برای پارک خودروهای ساکنان بافت فرسوده به منظور جلوگیری از ورود و پارک خودرو، ایده خوبی است، اما باید ملاحظات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز در نظر گرفته شود.
سجادزاده در این خصوص می‌گوید: این ایده در کشورهای توسعه یافته به دلیل اینکه خودرو ارزان است و دارایی شخصی و سرمایه فرد به حساب نمی‌آید می‌تواند کارآمد باشد، اما در کشورهایی مثل ایران، خودرو جزئی از املاک و دارایی‌های شخصی است.
وی می‌افزاید: به علاوه شهروندان ما برای تردد و حمل و نقل و انجام امور روزانه خود از خودرو شخصی استفاده می‌کنند و آن را تا انتهای حیاط خانه یا پارکینگ خانه می‌برند به همین دلیل در صورت اجرای چنین طرحی ممکن است شاهد مقاومت‌های مردمی باشیم.
این دکترای طراحی شهری تاکید می‌کند: در حال حاضر اولویت ما این است که ورود خودروهای غیر بومی را به بافت‌های قدیمی، تاریخی و فرسوده کاهش دهیم تا تنها خودروهای محلی از میانه بافت عبور کنند، اما هنوز موفق به انجام این کار نشده‌ایم.
۸۵ درصد خودروها در بافت‌های فرسوده غیر بومی است
سجاد زاده خاطرنشان می‌کند: بر اساس نتایج تحقیقات شده، ۸۵ درصد از خودروهایی که در بافت‌های قدیمی و تاریخی وجود دارد، متعلق به ساکنان بافت فرسوده نیست و تنها ۱۵ درصد این خودروها به ساکنان بافت تعلق دارد.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر مشکل اصلی ما خودروهای فرامحله‌ای و عبوری است که مربوط به ساکنان بافت نیست بنابراین باید در مرحله بعد برای ساماندهی خودروهای ساکنان بافت برنامه‌ریزی کنیم.
این دکترای طراحی شهری تصریح می‌کند: چنانچه قصد طراحی فضاهایی برای پارک خودرو در سطح محله را داشته باشیم باید متنوع، نزدیک و در دسترس باشد و لازم است تامین امنیت این مکان‌ها نیز مورد توجه قرار بگیرد زیرا شهروندان ما نسبت به امنیت داشتن خودروهای خود حساس هستند و در شهر ایرانی نیز مفهوم امنیت اهمیت زیادی دارد؛ با این حال از نظر من، در حال حاضر اولویت برنامه‌ریزی و طراحی فضا با خودروهای فرا محله‌ای و عبوری است.
فضاهای محله‌ای باید پاسخگوی نیاز شهروندان باشد
«مهدی ابراهیمی»، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری با تاکید بر لزوم طراحی متناسب فضاهای محله‌ای می‌گوید: وجود کاربری‌های مختلط در سطح محله مانع از تردد میان محله‌ای می‌شود؛ در این صورت شهروندان مجبور به استفاده مکرر از خودرو شخصی نیستند و بسیاری از مشکلات شهر مثل ترافیک تا حد زیادی حل می‌شود.
وی تصریح می‌کند: مکان‌یابی صحیح کاربری‌ها تحت تأثیر سبک، شیوه و روش تهیه طرح‌ها قرار می‌گیرد البته برخی مواقع پیشنهادات خوبی در قالب طرح‌ها ارائه شده اما به درستی اجرا نمی‌شود.
این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری خاطرنشان می‌کند: باید نیاز سطح محله برآورده شود در حالی که شیوه تهیه طرح‌های تفصیلی و سایر طرح‌های شهری در حال حاضر اینگونه نیست.
این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری اضافه کرد: پس از تهیه طرح‌های شهری در زمان اجرا نیز مسئولان باید مفاد و اصول این طرح‌ها را بپذیرند و برای اجرای آن بودجه کافی داشته باشند تا مفاد و اصول طرح‌های شهری به خوبی و به درستی اجرایی شود.
گزارش از بهناز عرب زاده، خبرنگار سرویس شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا
نظر شما