به گزارش خبرنگار ایمنا، با توجه به نیاز جمعیت دو میلیون نفری شهر اصفهان، حضور صنایع مختلف مجاور و آلایندگی‌های ناشی از آن و مهاجرپذیری شهر، نه تنها باید بر حفظ فضای سبز تاکید داشت بلکه باید برای توسعه آن نیز گام های اساسی برداشت. در همین راستا مدیریت منابع و مصارف آب دارای اهمیت ویژه‌ای است و در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت، مدیریت توزیع و مصرف آب فضای سبز، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب‌های شهری به منظور استفاده برای آبیاری فضاهای سبز به عنوان منابع آب پایدار از سیاست‌های اصلی شهرداری اصفهان در راستای توسعه پایدار است.
در این دوره مدیریت شهری اجرای پروژه‌های زیرساختی نظیر تصفیه‌خانه‌های تکمیلی پساب، ذخیره‌سازی پمپاژ و احداث کلکتور خطوط انتقال به منظور حفظ و توسعه فضاهای سبز شهر در اولویت اقدامات شهرداری قرار گرفت که برای اطلاعات بیشتر از اقدامات شده و بررسی وضعیت فعلی فضای سبز شهر با «فروغ مرتضایی‌نژاد» مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان گفت و گویی انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
سه سال پیش که سازمان پارک‌ها را تحویل گرفتید، فضای سبز، سرانه و شرایط تأمین آب برای آبیاری این فضاها چه وضعیتی داشت و در این مدت چه اقداماتی شده است؟
سال ۹۶ که فعالیتم را به عنوان نخستین مدیرعامل خانم در سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری آغاز کردم، سرانه فضای سبز هر شهروند اصفهانی ۲۷ مترمربع با تعدادی چاه آب به عنوان تنها منابع آبی برای آبیاری فضاهای سبز شهر بود. با توجه به اینکه آن زمان در بستر رودخانه زاینده رود آبی جاری نبود، در صدد فراهم کردن دیگر منابع آبی برای آبیاری فضای سبز شهر اصفهان برآمدیم.
این مهم شهرداری اصفهان را بر آن داشت تا به‌منظور استفاده از منابع آب پایدار مانند پساب، به منظور آبیاری برخی از عرصه‌های فضای سبز، همزمان با اجرای تمهیدات مدیریت بهینه مصرف آب، اجرای پروژه‌های زیرساختی نظیر تصفیه‌خانه‌های تکمیلی، ذخیره‌سازی، پمپاژ و ایجاد شبکه‌های انتقال را در اولویت اقدامات خود قرار دهد.
از سوی دیگر تهدید فرونشست زمین باید با کاهش مصرف آب‌های زیرزمینی مورد توجه قرار می‌گرفت؛ البته تصفیه خانه سپاهان شهر و استفاده از پساب تصفیه شده روی ۷۰ لیتر بر ثانیه انجام شده بود؛ هر چند ظرفیت اسمی پساب تصفیه شده سپاهان شهر ۱۴۰ لیتر در ثانیه بود، اما در هنگام برداشت بیش از ۷۰ لیتر وجود نداشت.
به همین جهت افزایش ظرفیت تصفیه خانه تکمیلی تا ۱۴۰ لیتر بر ثانیه را در دستور کار قرار دادیم و خوشبختانه این مهم محقق شد؛ همچنین با توجه به برنامه‌ریزی‌های شده تصفیه خانه تکمیلی شاهین شهر نیز با ظرفیت ۱۰۰ لیتر بر ثانیه مورد بهره برداری قرار گرفت و ۴۰۰ لیتر بر ثانیه نیز مجدد اضافه شد. در حال حاضر ۶۲۰ لیتر بر ثانیه پساب تصفیه شده برای آبیاری فضای سبز شهر اصفهان وجود دارد در حالی که سه سال پیش تنها ۷۰ لیتر بر ثانیه پساب برنامه‌ریزی شده بود.
می‌توانم به شهروندان این نوید را بدهم که تا اردیبهشت ماه سال آینده یک سوم آب مورد نیاز فضای سبز شهر اصفهان را می‌توانیم از طریق پساب تأمین کنیم و به همان اندازه، دیگر از آب چاه‌ها استفاده نخواهیم کرد.
مهمترین دستاوردهای سازمان پارک ها در این دوره مدیریت شهری چه بوده است؟
با توجه به نیاز جمعیت دو میلیونی شهر اصفهان و حضور صنایع مختلف مجاور اصفهان، مهاجرپذیری شهر و آلایندگی‌های حمل و نقل نه تنها بر حفظ فضای سبز باید تاکید کنیم بلکه برای افزایش آن نیز باید قدم برداریم.
مهمترین اصل در موضوع فضای سبز، تأمین منابع آبی است؛ با توجه به این که اصفهان نخستین استان در بحث مشکلات آلایندگی و فرونشست زمین است، مهمترین اقدام و دستاوردی که می‌توان از آن به عنوان «شاهکار» فعالیت‌ها یاد کرد استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب برای آبیاری فضاهای سبز شهر است.
به هر حال نبود پایداری جریان آب در رودخانه زاینده رود و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در محدوده شهر اصفهان، در سال‌های اخیر موجب شده فضای سبز شهر اصفهان با کمبود شدید منابع آبی مواجه شود، بر این اساس در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت و مدیریت توزیع و مصرف آب فضای سبز، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلاب‌های شهری به منظور استفاده در آبیاری فضای سبز، از سیاست‌های اصلی شهرداری اصفهان در تأمین منابع آبی است. احداث تصفیه‌خانه‌ها و پایش پساب‌ها که حتی در جنگل کاری‌ها استفاده می‌شود و احداث خطوط انتقال پساب و مخازن پیش‌بینی شده دستاوردهای مهم این دوره مدیریت شهری است.
رینگ حلقه پسابی که در اطراف شهر در راستای اجرای طرح جامع آب فضای سبز شهر اصفهان ایجاد شد نیز از دیگر اقداماتی است که می‌توان به کارنامه درخشان سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر اضافه کرد. اقدام مهم دیگر عملیاتی کردن استفاده از گونه‌های مقاوم به کم‌آبی در سطح شهر اصفهان از جمله درختان، درختچه‌ها و گیاهان علفی مقاوم به شرایط کم‌آبی است، زیرا استفاده از فناوری‌های نوین برای نگهداری و توسعه فضای سبز شهر از مهمترین نیازهای مدیریت شهری به شمار می‌آید.
از دیگر اقدامات اصلاح تمام برنامه‌های ابلاغی در راستای نگهداری فضای سبز و اصلاح و به‌روزرسانی همه دستورالعمل‌ها بود، همچنین در راستای احیای ناژوان به عنوان ریه شهر اصفهان، امسال در تمام قطعات تملک شده این پهنه سبز و زیبای شهر که در طول سال‌های گذشته آزاد شده بود با استفاده از اعتبارات ناژوان کاشت درخت و درختچه انجام شد.
در راستای توسعه گردشگری شهر، مجموعه گردشگری گیاهان گرمسیری با سازه‌های شکیل و با بیش از ۳۰۰ گونه درخت، گل‌ها و گیاهان گرمسیری در یک فضای خاص در باغ گل‌ها با صرف اعتباری افزون بر ۴۰ میلیارد ریال ایجاد شده است.
مجموعه گردشگری گیاهان گرمسیری با استفاده از چه سیستمی ایجاد شده و چه هدفی را دنبال می‌کند؟
سازه ژئودزیک مجموعه گردشگری گیاهان گرمسیری اصفهان با قطر ۳۰ متر در سطح زمین در زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع با ارتفاع ۲۰ متر است. گنبد سازه فضای کار کروی است که بارهای وارده را از طریق اعضای خطی که در یک گنبد کروی شکل قرار گرفته‌اند به تکیه گاه‌ها منتقل می‌کند و تمامی اعضا در آن در تنش مستقیم (کشش یا فشار) هستند.
از پوشش نازک (از جنس پلاستیک یا فلز) برای پوشش گنبد و تبدیل آن به یک فضای محدود استفاده شده است، همچنین سقف‌های گنبدی (ژئودزیک)، از لحاظ فیزیکی، بهترین مقاومت را در مقابل نیروهای خارجی مثل بادهای شدید یا امواج سهمگین آب دارند که از قابلیت‌های منحصر به فرد این سازه‌ها می‌توان به پوشش دهانه‌ای بزرگ با جلوه‌ای زیبا، وزن کم، سادگی تولید و سرعت نصب نام برد.
هدف از احداث گلخانه تکمیل کلکسیون گیاهی و افزایش تنوع گونه‌های گیاهی مجموعه تفریحی آموزشی باغ گل‌ها و افزایش جاذبه گردشگری است. گیاهان استفاده شده در این مجموعه ۳۰۰ جنس و گونه گیاهی از جمله انواع میوه‌های گرمسیری شامل: آناناس، انبه، آواکادو، پاپایا، قهوه، کاکائو، گواوا، وانیل، انواع درختان و درختچه‌های زینتی گرمسیری شامل: ابوتیلون، تاتوره درختی، تکوما، شیشه شور، فردوسی، کاملیا، مورینگا، انوع نخل مانند نخل راپیس، نخل کوکوس و انواع گیاهان علفی برگ زینتی و گل‌دار شامل: ارکیده، آکمئا، بیلبرژیا، پدیلانتوس، استرلیتزیا، کالاته آ، کریپتانتوس است.
برای ارتقای کمربند سبز شهر اصفهان چه اقداماتی شد؟
یکی دیگر از اقدامات مهمی که پس از ۲۰ سال در شهر اصفهان انجام شد، تکمیل کمربند سبز شهر اصفهان بوده که در این راستا در روز درختکاری امسال ۵۳ هکتار کاشت درخت و درختچه در پارک جنگلی پرتو انجام شد.
با همکاری شهر اصفهان و شاهین شهر کاشت درخت در ۱۲۰ هکتار از کمربندی سبز شهر که در آلوده‌ترین نقطه شهر قرار گرفته، انجام خواهد شد که در حال حاضر طراحی این فضا انجام شده و در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در حال بررسی است.
آیا توانستیم بام سبز را در شهر عملیاتی کنیم؟
بی‌شک احداث و توسعه فضای سبز غیرهمسطح به عنوان یکی از راهکارهای توسعه فضای سبز است؛ ایجاد فضای سبز غیر همسطح به عنوان بام سبز و دیوار سبز با توجه به نبود زمین شهری مناسب، بالا بودن هزینه‌های سالیانه نگهداری فضای سبز، توزیع نشدن و نبود پراکنش عادلانه فضای سبز در سطح مناطق، کمبود آب و بحران خشکسالی در اصفهان، لزوم استفاده از بازیافت روان آب‌ها، ناکافی بودن بودجه توسعه فضاهای سبز همسطح، افزایش جزایر حرارتی در شهر اصفهان و نبود امکان توسعه فضای سبز در برخی مناطق و کمبود سرانه فضای سبز در سطح شهر اصفهان، باعث توسعه متوازن می‌شود.
در اصفهان چشم‌انداز و انتظارات کلان و خردی برای ایجاد بام سبز وجود دارد که از جمله آنها ورود آیتم بام سبز به مراحل صدور پروانه‌های ساختمانی و ضابطه‌مند کردن فرآیند احداث بام سبز و تدوین دستورالعمل و لایحه قانونی سازوکار احداث بام سبز برای متقاضیان است.
پیشنهادات سازمان پارک‌ها در جلسات متعدد با حضور نماینده معاونت شهرسازی و مسئولان ذی‌ربط در شهرداری جمع‌بندی و پیشنهاداتی آماده و با معاونت شهرسازی و معماری شهرداری در خصوص استفاده از آب‌های خاکستری در برخی آپارتمان‌های شهر مکاتباتی شده و در صدد ارائه راهکارهای اجرایی هستیم.
با توجه به اینکه در این ارتباط از قبل به لحاظ مباحث قانونی مشکلاتی وجود داشته، با معاونت شهرسازی شهرداری در راستای استفاده از آب‌های خاکستری مذاکراتی انجام شده تا در برنامه ۱۴۰۰ اجرایی تر از قبل همراه با نظام مهندسی ساختمان اقدامات لازم برای افزایش بام‌های سبز در شهر انجام شود.
امسال به مناسبت روز درختکاری چه تعداد نهال به شهروندان ارائه می‌شود؟
در راستای اقدامات هر ساله برای پاسداشت ارزش درخت و فرهنگ‌سازی درختکاری، امسال نیز برنامه‌ریزی شده تا علاوه بر ۵۸۰ هزار درخت و درختچه‌ای که در تمام نقاط شهر از جمله پارک‌ها و فضاهای جدیدالاحداث کاشته شده، تعداد ۵۰ هزار نهال به مناسبت روز درختکاری بین شهروندان توزیع شود.
شعار هفته درختکاری امسال را «درخت دوستی بنشانیم» است و مهلت ثبت‌نام توزیع نهال از روز دهم تا ۱۴ اسفند ماه تعیین شد که ثبت نام از طریق وب سایت سازمان پارک‌ها به نشانی park.isfahan.ir انجام شد و در ادامه این فرایند توزیع نهال درب منازل از روز ۲۰ اسفند ۱۳۹۹ تا ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ در محل‌های مشخص شده در فرم‌های ثبت‌نام در سایت (با ارائه کد ملی و کد رهگیری) انجام می‌شود.
نهال‌های در نظر گرفته شده از نوع خرمالو، نارنج، عناب، سرو شیراز و آبشار طلایی به صورت مثمر و غیر مثمر در نظر گرفته شده که به طور رایگان درب منازل شهروندان توزیع می‌شود.
در حال حاضر وضعیت فضای سبز شهر اصفهان را چگونه ارزیابی می کنید، آیا روند توسعه آن به خوبی پیش رفته است؟
تا به یک سرانه بالا و مطلوب نرسیم، راضی نمی‌شوم! معتقدم تمام اقدامات انجام شده بسیار خوب بوده، اما کافی نیست و باید به موازات توسعه شهر و افزایش تعداد شهروندان و گسترش آلایندگی‌ها هر روز بیشتر از روز قبل گونه‌های گیاهی مقاوم به شرایط خشکی و کم‌آبی را در فضاهای مناسب شهر استفاده کنیم فضای سبز را در تمام نقاط شهر روز به روز گسترش دهیم تا بتوانیم توزیع متوازن را در تمام محلات شهر رقم بزنیم.
خوشبختانه بسیاری از زیرساخت‌های لازم برای شهر با کمک اعضای شورای شهر و شهردار و معاون خدمات شهری شهردار فراهم و قوانین و دستورالعمل‌ها انجام شده است. دغدغه دارم راهی که آغاز کردیم و اکنون به نیمه آخر رسیده، ادامه پیدا کند تا بتوانیم شهر زیست پذیر تر از قبل داشته باشیم.
گفت و گو از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما