به گزارش خبرنگار ایمنا، این روزها با توسعه شهرها و شهرنشینی روبرو هستیم این مقوله خود مشکلات متعددی را برای مدیریت شهری به وجود آورده است؛ افزایش آلودگی هوا، تراکم ترافیک، تصادف و سوانح ترافیکی از جمله مهمترین این موارد است. در سال‌های اخیر بسیاری از کلانشهرهای دنیا به توسعه حمل و نقل پاک روآورده‌اند. "پیاده راه" از جمله مهمترین اجزای حمل و نقل پاک توسعه یافته جدید است؛ این مهم در شهرهای تاریخی اهمیت دوچندان دارد.
شهر اراک به لحاظ داشتن بافت تاریخی ظرفیت ایجاد پیاده راه دارد؛ این موضوع چندی است در کلانشهر اراک مطرح شده و پروژه‌های پیاده‌راه‌سازی در این شهر در حال اجرا است، اقدامی که به گفته کارشناسان تأثیرات مثبتی در وضعیت شهر خواهد داشت.
محمدکریم شفیعی، شهردار اراک از تبدیل برخی معابر هسته مرکزی این شهر به پیاده راه خبر می‌دهد و می‌گوید: شهر اراک به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور به وسعت ۷۲۰۰ هکتار و جمعیت ۶۲۰ هزار نفر دارای بافتی نسبتاً قدیمی است. هسته مرکزی شهر نیز عمدتاً بافت تاریخی و قدیمی دارد، با توجه به اینکه این شهر، تک هسته‌ای است؛ رینگ‌های مختلف شهری، اطراف هسته مرکزی تعریف شده‌اند به همین منظور طی دو سال گذشته تلاش کردیم که این رینگ تاریخی و قدیمی و هسته مرکزی شهر را به پیاده راه تبدیل کنیم. خوشبختانه مطالعات خوبی انجام شد در این راستا فاز اول میدان شهدا یا باغ ملی سابق و اطراف بازار تاریخی اراک به پیاده راه تبدیل شد. این پیاده راه کمک کرده که آن فضا در اختیار مردم و گفتمان شهری قرار بگیرد و از جولانگاه خودروهای شخصی خارج شود.
وی ادامه می‌دهد: مساحت بازار تاریخی اراک و بناهای قدیمی اطراف حدوداً ۱۰ هکتار است که معابر اطراف آن در حال تبدیل شدن به پیاده راه است. فاز اول این پروژه، اجرا شده و امیدواریم تا سال آینده بتوانیم مرکز شهر اراک، هسته میانی و اطراف بازار تاریخی را به پیاده راه تبدیل کنیم.
"پیاده راه " ایجاد فضای عاری از تردد خودرو و آلودگی
مهدی حبیب پور، دکترای عمران در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: وجود پیاده راه شهروندان را به پیاده روی ترغیب کرده و رفتار سفرهای شهری را اصلاح می‌کند؛ با کمک پیاده راه‌ها می‌توانیم یک فضای عاری از تردد خودرو و آلودگی ایجاد کنیم که شهروندان بتوانند خیلی از سفرهای درون شهری را پیاده انجام دهند. چرا که سفر پیاده از چند جهت حائز اهمیت است، اول اینکه با این کار با کنار زدن خودرو محوری به سمت پیاده مداری حرکت خواهیم کرد و پیاده مداری به دلیل اینکه طبیعت گراست در واقع یک مرحله بالاتر از حمل و نقل انسان محور است و در آن آلودگی‌های حمل و نقل مثل آلودگی‌های صوتی و هوا و ازدحام خیابان‌ها کاهش پیدا کرده و به حقوق عابرپیاده به عنوان آسیب‌پذیرترین جزء در سیستم حمل و نقلی احترام گذاشته می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: توجه به عابر پیاده و ایجاد پیاده راه‌ها در طراحی‌های شهری حائز اهمیت است؛ در کشورهای پیشرفته و اروپایی نیز که نوع سیستم حمل و نقل آنها کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی هوا را همراه داشته به این موضوع توجه بسیاری شده است، همچنین در کشورهایی مثل آمریکا نیز که به خاطر فواصل زیاد مجبور به استفاده از خودرو بوده و همچنان خودرو محور هستند هم در مراکز شهرهایشان مثل مراکز تجاری پیاده راه ایجاد شده است.
این کارشناس عمران شهری اضافه می‌کند: مفهوم پیاده راه به معنای ایجاد فضایی برای قدم زدن مردم است، البته باید جاذبه‌هایی مثل المان‌ها و مراکز خرید به منظور ایجاد تعاملات اجتماعی در این مکان‌ها در نظر گرفته شود.
حبیب پور خاطرنشان می‌کند: موضوع دیگری که باید به آن توجه داشت برگزاری مراسم مذهبی، آئینی، سنتی مثل عزاداری‌های عاشورا و یا مراسم چهارشنبه سوری است که برگرفته از فرهنگ و آداب رسوم مردم ما بوده و می‌توان این مراسم را در فضاهای میدانگاهی مثل پیاده راه‌ها که عاری از خودرو است، برگزار کرد.
وی تاکید می‌کند: نهادهای متولی این امر مثل شهرداری یا اداره میراث فرهنگی به خوبی می‌توانند این گونه طرح‌ها و برنامه‌ها را در این مکان پیاده کنند. همچنین اکران فیلم، برگزاری مسابقه نقاشی و صنایع دستی، نمایشگاه کتاب و بازارهای روز، اجرای موسیقی و تئاتر خیابانی، پخش مسابقه‌های فوتبال یا حتی برگزاری مراسم سخنرانی مقامات استانی و شهری از دیگر اقداماتی است که می‌توان در پیاده راه‌ها به آن پرداخت که علاوه بر تأثیراتی که روی حمل و نقل خودرویی می‌گذارد، نتایج خوبی را هم در این زمینه خواهد داشت.
این کارشناس عمران شهری با بیان اینکه محل اجرای پیاده راه‌ها، بافت تاریخی شهر است می‌گوید: اجرای پیاده راه‌ها در این محدوده به منظور کاهش میزان آسیب‌های ناشی از حمل و نقل بر بافت تاریخی و کاهش آلودگی‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است و این اقدام همچنین شرایط برقراری ارتباط کنشگران شهری با یک فضای نوستالژیک را فراهم خواهد آورد.
حبیب پور با اشاره به پیاده راه بافت مرکزی شهر اراک اظهار می‌کند: وقتی مردم از بازار اراک خارج می‌شوند با حجم انبوهی از خودروها مواجه می‌شوند، در صورتی که اگر خیابان امیرکبیر به بازار وصل شده و اطراف بازار نیز سنگ چین‌هایی شکل بگیرد، خودروها هم آرام تر حرکت می‌کنند و از طرفی هم با اتصال مسیر پیاده راه به میدان باغ ملی و حمام چهار فصل، آثار باستانی برجسته‌تر دیده خواهد شد؛ با ساماندهی مغازه‌ها و تابلوها می‌توان رنگ و روی پیشینه سنتی شهر را بازآفرینی و احیا کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: جنبش پیاده‌راه‌سازی در اراک جدید بوده و حدود ۵ الی ۶ ماه است که آغاز شده است. این پروژه متولیانی دارد از جمله اداره میراث فرهنگی، شهرداری و خود مالکان، بنابراین شهرداری به تنهایی نمی‌تواند دست به اصلاح ساختار مغازه‌های کسبه این محدوده بزند. ایجاد پیاده راه در یک معبر، خواه‌ناخواه باعث خواهد شد کسبه این منطقه کم کم کاربری مغازه‌های خود را به فراخور نیاز تغییر دهند. برای مثال به مرور زمان کافی‌شاپ و یا رستوران‌هایی تأسیس خواهد شد، نورپردازی‌ها افزوده شده و تغییر خواهند کرد و این موارد با توجه به ذوق و سلیقه افراد شکل خواهد گرفت.
این کارشناس عمران شهری تاکید می‌کند: برای زیباسازی پیاده راه باید همه کسبه ملزم به یکسان سازی تابلوها در عرض و ارتفاع و پوسته مغازه‌های خود شوند.
اهمیت نورپردازی در افزایش سرزندگی شبانه پیاده‌راه‌ها
داوود پرچمی، کارشناس معماری و شهرسازی و دبیر هیأت مدیره نظام مهندسی استان مرکزی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در پیاده‌راه‌سازی بافت تاریخی لازم است مطالعات ترافیکی در این محدوده توسط مشاوری که تجربه کار در بافت تاریخی دارد، انجام شود. آن هم با نگاهی ویژه، یعنی یک مشاور فقط و فقط روی بافت تاریخی، نماهای آن و کف سازی کار کند، در این صورت پیاده‌راه‌سازی با تأثیرات مثبتی همراه خواهد بود.
وی با بیان این که بازار اراک از بناهای بی نظیر تاریخی در نوع خود است، ادامه می‌دهد: بازار اراک طبق نقشه از پیش طراحی شده در زمان قاجار برای ۴۰ سال طراحی و ساخته شده، طراحی کوچه‌ها و بافت پیرامون نیز به صورت شطرنجی است.
این کارشناس معماری و شهرسازی اضافه می‌کند: اراک جزء نخستین شهرهایی است که به صورت شطرنجی و بر اساس نقشه و با اسلوب و تفکرات معماری مدرن ولی به صورت بومگرا و ایرانی طراحی و ساخته شده است. جالب است که درصد ساخت بنا نسبت به حیاط در اکثر بناهای سنتی ۶۰ به ۴۰ است و دقیقاً این درصد هم اکنون نیز در طراحی‌های شهری لحاظ می‌شود. تعریف کردن محور پیاده راه در محدوده منتهی به بازار، به شرط اینکه معضلات موجود حل شود در پویایی این محدوده مؤثر خواهد بود.
پرچمی خاطرنشان می‌کند: دادن امتیازات ویژه به اهالی بافت از قبیل صدور مجوز ساخت رایگان یا دادن نقشه‌های تیپ به صورت رایگان، طراحی نما برای این بافت به منظور ایجاد وحدت رویه و بافتی منسجم، در نظر گرفتن پارکینگ متمرکز در چند نقطه از بافت با امکانات نگهداری خوب و استاندارد، ایجاد شرایطی برای حمل بار به درون واحدهای تجاری با وسیله‌های کوچک برقی، طراحی دور برگردان‌هایی در بافت برای حرکت سواره و ایجاد محور پیاده قوی در بازار و تعریف و جانمایی فضاهای فرهنگی و آموزشی در درون بازار، همچنین استفاده از مکان‌های بلااستفاده و تبدیل آن به فضاهای جذاب و پویا و ایجاد فضای سبز در درون حیاط کاروانسراها از جمله راهکارهایی است که برای رفع این معضلات می‌توان پیشنهاد داد و حتی می‌توان به موازات راسته بازار فعلی راسته دیگری با اتصال کاروانسراها و رفع موانع ایجاد کرد.
وی یکی دیگر از مشکلات بافت تاریخی اراک را نداشتن نورپردازی مناسب بازار می‌داند و می‌گوید: ممکن است نهادهای دولتی ذی‌ربط برای رسیدگی به بناهای تاریخی بودجه لازم را نداشته باشند، البته یکسری از این بناهای تاریخی ارزش مرمت ندارند ولی لازم است به بناهای با ارزش واقع در بافت تاریخی رسیدگی شود.
این کارشناس ارشد شهرسازی اظهار می‌کند: با کار روی بافت تاریخی و افزایش حضور گردشگران در این منطقه، مالکان واحدهای مسکونی در این محدوده برای تغییر کاربری املاک خود به مکان‌های جذب گردشگر همچون قهوه خانه‌ها و رستوران‌های سنتی ترغیب شده و این موضوع خود به خود در جذب گردشگر در این محدوده مؤثر خواهد بود. برای مثال در کاروانسراهای بازار که مغازه‌های فرش فروشی در آنها واقع است رفت و آمد ها کم بوده و افراد برای بازدید از این محل‌ها احساس امنیت نمی‌کنند، در حالی که می‌توان با نصب دوربین‌های مدار بسته این مشکل را حل کرده و این مکان‌ها را از این وضعیت متروکه درآورد.
دبیر هیأت مدیره نظام مهندسی استان مرکزی، یکی از مشکلات شهر را نداشتن زندگی شبانه عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: این پیاده راه‌ها مکان‌های خوبی است که می‌توان با در نظر گرفتن نورپردازی، و ایجاد کافه رستوران‌ها و امکانات رفاهی اینچنینی در این محدوده یک زندگی شبانه برای شهروندان و همچنین گردشگران شهری ایجاد کرد. به طور کلی پیاده‌راه‌سازی در شهر اقدام خوب و مؤثری است به شرط اینکه در اجرای پروژه پیاده‌راه‌سازی به نکاتی همچون کیفیت کف‌سازی و ساماندهی نماها و نورپردازی توجه ویژه‌ای شود.
نظر شما