به گزارش خبرنگار ایمنا، شیوع ویروس کرونا و ترس از ابتلا به آن از یک طرف و قرنطینه خانگی و محدود کردن رفت و آمدها برآمده از این روند، باعث نوعی بی‌حوصلگی شده است که می‌توان آشکارا آن را در زندگی اقشار مختلف جامعه مشاهده کرد، در واقع شیوع کرونا و قرنطینه خانگی پیامدهایی مانند پرخاشگری اجتماعی را در پی داشته است.
از سوی دیگر مردمی که همیشه در کنار هم بودند، قرنطینه خانگی و محدودیت تردد به مدت طولانی را تمرین نکرده بودند و روزمرگی‌ها برای اندیشیدن به این مسئله مجال نمی‌داد اما همین خلأ کم‌کم در گوشه‌هایی از این روش جدید اجتماعی وانمود می‌کند و افراد دنبال چاره‌اندیشی درباره کاهش آسیب‌ها هستند.
به طور حتم دوران قرنطینه خانگی بهترین راه برای مبارزه با کرونا و در امان ماندن از شر این ویروس است، از سویی در کنار هم بودن‌های طولانی و روزمرگی‌ها افزایش احساس خشم و تشدید واکنش پرخاشگری را همراه دارد و بهبود این شرایط نیازمند آموزش‌های روانشناسی و موشکافانه از سوی کارشناسان و متخصصان است اما کاهش پرخاشگری‌ها جز با همراهی و همگامی مردم و خانواده‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود.
پرخاشگری واکنش رفتاری به خشم است
محمدعلی ناجی‌نیا، روانشناس و زوج درمانگر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به افزایش خشم و پرخاشگری در دوران شیوع بیماری کرونا، اظهار می‌کند: خشم و پرخاشگری دو کلمه معادل هم نیستند و با هم تفاوت دارند، خشم هیجان قابل پیش‌بینی و یک احساس است و انسان‌ها اجازه دارند هر هیجانی را تجربه کنند، اما پرخاشگری یک نوع رفتار است که باید انسان‌ها نحوه کنترل آن را یاد بگیرند.
وی می‌افزاید: انسان‌ها می‌توانند هیجان خشم و رفتار پرخاشگرانه را مدیریت کنند، اگر انسان‌ها حتی در یک جزیره به دنیا آمده و بزرگ شوند بدون هیچ آموزشی باز هم خشم را تجربه می‌کنند، در واقع خشم یک احساس انسانی، طبیعی و قابل قبول است که همه افراد در شرایط خاص آن را تجربه می‌کنند.
این روانشناس و زوج درمانگر، تصریح می‌کند: پرخاشگری واکنش رفتاری به خشم است و متناسب با نوع تربیت، تعامل و الگوهای تربیتی اشخاص متغیر است. هنگامی که انسان‌ها احساس خشم را تجربه می‌کنند نسبت به این احساس رفتار پرخاشگری دارند. رفتاری که بعد از احساس خشم در افراد به وجود می‌آید صد درصد یادگرفتنی، اکتسابی، تحت تأثیر مراقبان اولیه (والدین، جامعه و اطرافیان) است. فرزندان در خانه خشم را از کودکی تجربه می‌کنند، بنابراین واکنش رفتاری نشان دادن فرزندان به خشم تحت تأثیر الگوی والدین بوده و موارد منفی مانند داد زدن، ناسزا گفتن، کتک زدن و یا نکات مثبت مانند تنها ماندن در یک محیط برای ساعتی و کاهش خشم، ذکر گفتن، پیاده روی کردن را از آنها یاد می‌گیرند.
ناجی نیا تاکید بر این نکته دارد که باید تجربه احساس خشم منجر به بروز پرخاشگری نشود و ادامه داد: خشم جزو عمیق‌ترین و قدیمی‌ترین احساسات بشری و بسیار کارآمد است، در جنگ‌ها، مسابقات ورزشی و در بسیاری از مکان‌ها هیجان خشم باعث محقق شدن هدف شده است، باید به انسان‌ها اجازه دهیم هیجان خشم را تجربه کنند، احساس خشم پذیرفتنی است اما این خشم نباید به رفتار ناپسند پرخاشگری تبدیل شود.
افزایش پرخاشگری یا خشونت خاموش در فضای مجازی
وی درباره افزایش خشم در دوران کرونا، می‌گوید: به طور طبیعی زمانی که افراد احساس محدود بودن و کمتر شدن تفریح‌های گذشته، ترس از بیمار شدن، از دست دادن سلامتی خود و عزیزان را دارند و نگران وقوع مسائل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سلامتی و بهداشتی هستند، همه این موارد موجب بروز احساس خشم آنها می‌شود. باید این خشم کمتر شده و مدیریت شود، در واقع این خشم واکنش روانشناختی طبیعی و قابل انتظار است، باید یاد بگیریم زمانی که احساس خشم داریم این احساس تبدیل به رفتار ناسازگارانه پرخاشگری نشود. مسئله اول علم و آگاهی داشتن به این نکته است که ایجاد محدودیت‌ها، تعویق افتادن برنامه‌ها، غیرقابل پیش‌بینی بودن وضعیت و ناکامی‌ها ذات دوران کرونا است، تحمل شرایط را برای افراد آسان‌تر می‌کند و خودآگاهی در همه این مسائل ارزشمند و کمک حال اشخاص است.
این روانشناس و زوج درمانگر، اظهار می‌کند: مسئله دوم نقش الگوهای تربیتی است اگر انسان‌ها به عنوان الگوی تربیتی یاد بگیرند اجازه تجربه احساس خشم را دارند اما نمی‌توانند آن را با رفتار پرخاشگری به نمایش بگذارند این اتفاق می‌تواند به کاهش این معضل در بحران کرونا کمک کند. با کسب مهارت‌ها می‌توان فضای آرام تری را در دوران کرونا تجربه کرد، خشم و پرخاشگری در فضای خانه انواع مختلفی دارد، پرخاشگری جسمی، جنسی، مالی، بهداشتی و مدل جدیدی از پرخاشگری که تقریباً یک سال گذشته در مقالات و مصاحبه‌ها تحت عنوان پرخاشگری یا خشونت خاموش از آن یاد کردم و در فضای مجازی در حال تحقق است.
وی تصریح می‌کند: متأسفانه انواع مختلف خشونت و پرخاشگری‌ها در جوامع دنیا اتفاق می‌افتد و محدود به دوران کرونا نیست، ناکامی‌ها، نگرانی‌ها، ترس‌ها و تعامل اجباری بین اعضای خانواده اما افزایش تنش‌ها در دوران کرونا پررنگ‌تر از قبل شده است. خودآگاهی والدین و ابراز هیجان و صحبت کردن با فرزندان درباره درک شرایط بحرانی و ترس آور از وظایف اصلی والدین است.
آموزش تاب‌آوری و سازگاری در شرایط بحران لازم است
این روانشناس و زوج درمانگر، در خصوص تکنیک و ساز و کار مدیریت هیجان، اظهار می‌کند: باید اعضای خانواده در دوران کرونا با همدلی دنبال یافتن راهکارهایی برای کاهش خشم و ساز و کارهای جایگزین برای بهبود شرایط باشند. بیان احساس به طور ذاتی کمک می‌کند دیگران با فرد همراه شده و فضای حمایتی ایجاد شود و این فضا احساس خشم را متعادل می‌کند. وقتی اعضای خانواده در مورد خشم خود صحبت می‌کنند تمایل به بروز رفتار پرخاشگرانه کاهش پیدا می‌کند. متأسفانه در دروان کرونا به دلیل افزایش تعاملات بین فردی اعضای خانواده و کاهش تعاملات دیگر فردی، معمولاً خانواده‌ها دنبال برطرف کردن مشکلات سال‌های گذشته هستند، توصیه می‌کنیم در حال حاضر هرگز به تنش‌های سال‌های قبل نپردازند.
ناجی نیا تاکید می‌کند: آموزش تاب‌آوری و سازگاری در شرایط بحران لازم است، تاب‌آوری معادل سختی روانی بوده و افراد تاب‌آور انسان‌هایی هستند که در شرایط سخت عملکرد بهینه‌ای دارند و بهترین مدل انطباق با شرایط را در وجود خود ایجاد می‌کنند. افزایش سازگاری با چالش‌ها در مدیریت هیجان‌های منفی و تبدیل نشدن آن به رفتارهای ناسازگارانه بسیار کمک کننده است. پاک کردن مشکلات، فاصله گرفتن از همدیگر، گریز از خانه و فرزندان و نادیده گرفتن مشکلات باعث افزایش آسیب‌ها می‌شود، یاد گرفتن تکنیک‌های صحیح تربیتی، ارتباط بین فردی، همسرداری و فرزندپروری ضروری است.
وی در توصیه به خانواده، اظهار می‌کند: بارش فکری اعضای خانواده برای تغییر در الگوهای رفتاری مهم است. اعضای خانواده می‌توانند در کنار همدیگر صحبت کنند و به همدیگر در حل مسائل، مدیریت، کنترل خشم و جلوگیری از بروز رفتارهای پرخاشگرانه در دوران کرونا راه حل بدهند.
سیستم تهدید و دفاع و احساس نگرانی در کرونا
طاهره اصلانی مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص افزایش خشم و بروز رفتار پرخاشگرانه خانواده‌ها در ایام کرونا، اظهار می‌کند: انسان‌ها برخوردار از چند سیستم مغزی هستند و سیستم دفاع و تهدید در همه انسان‌ها وجود دارد، این سیستم مسئول تهدیدها و خطرهای دنیای بیرون بوده و موارد را به انسان گوشزد می‌کند، هر خطری که روابط اجتماعی، سلامت، احساس امنیت و آرامش افراد را به خطر بیندازد، سیستم دفاعی بدن به این خطرها واکنش نشان می‌دهد.
وی اضافه می‌کند: اپیدمی ویروس کرونا یک معضل جهانی بود و سیستم تهدید و دفاع افراد را بسیار فعال کرد که به طور مرتب احساس ترس و نگرانی را در بین افراد جامعه ایجاد می‌کند، ترس از دست دادن عزیزان، دوستان و احساس ناامنی در دوران کرونا بسیار زیاد است و در بسیاری موارد این ترس از دست دادن‌ها به واقعیت منجر شده و افراد به طور ناخواسته عزیزان خود را از دست دادند، سوگواری نکردن برای افراد متوفی باعث ایجاد خشم در افراد می‌شود و نگرانی‌ها و احساس ناامنی افزایش پیدا کرده است.
این خانواده درمانگر، تصریح می‌کند: با طولانی شدن دوران شیوع کرونا میزان ترس‌ها، اضطراب‌ها، احساس ناامنی، فشارهای اقتصادی و بیکاری افزایش یافته و سطح تحمل و تاب آوری افراد را کاهش داده است و این اتفاق‌ها روی سیستم روانی بسیار اثرگذار بوده و موجب بروز رفتار پرخاشگرانه می‌شود.
اصلانی تاکید می‌کند: شیوع بیماری کرونا موجب محدود شدن روابط اجتماعی افراد شده است و بسیاری از اوقات افراد به واسطه روابط اجتماعی و رفت و آمدها و دورهمی‌ها شارژ روانی داشتند. در دوران کرونا رفت و آمدهای فامیلی، دورهمی و مسافرت‌ها تعطیل شدند در نتیجه افراد این شارژ روانی را از دست دادند و آستانه تحمل آنها پایین آمده است.
وی می‌افزاید: این مسئله قابل انتظار و پیش‌بینی بود و باید به افراد حق داد با شرایط موجود به سمت احساس خشم و واکنش پرخاشگری پیش بروند برای پیشگیری از تشدید این موضوع ارائه راهکارها به خانواده‌ها بسیار کمک کننده است.
ضرورت مهربانی و حمایت برای کمک به افراد پرخاشگر
این خانواده درمانگر، تصریح می‌کند: سیستم امنیت بدن مقابل تهدید و دفاع است و جلوی بیش فعالی این سیستم را گرفته و آن را منظم و تعدیل می‌کند. باید سیستم امنیت بدن را در کرونا برای مهربانی و حمایت از افراد خشمگین و پرخاشگر فعال کنیم، لازم است افراد در درجه اول با خود مهربان باشند و بعد این مهربانی را به دیگران ابراز کنند، دلیل خشم، واکنش پرخاشگری و رنج افراد را جویا شده و به آنها در داشتن تمرکز برای جلوگیری از رفتارهای پرخاشگرانه کمک کنند.
اصلانی اظهار می‌کند: در کرونا افراد به دلیل احساس ناامنی، ترس، حسرت از دست دادن‌ها، ناامنی مالی و حس نگرانی از آینده دچار رنج‌های زیادی هستند و و با پایین آمدن آستانه تحمل و پریشانی زیاد پرخاشگری می‌کنند. قدم اول برای رهایی از این وضعیت این است که انسان‌ها نگاه خود به زندگی را عوض کنند، قدم بعدی داشتن رفتارهای مهربان و فهمیدن فرد خشمگین، درک شرایط سخت کرونایی و التیام دادن به رنج‌های شخص پرخاشگر و همدردی با او، عدم انتقاد و سرزنش نکردن است.
وی اضافه می‌کند: باید به فرد پرخاشگر بفهمانیم رنج و نگرانی در کرونا فقط به او اختصاص ندارد و همه دنیا درگیر این مشکل شدند، اگر این موضوع رنج مشترک انسانی نشان داده شود رنج انسان‌های پرخاشگر هم کاهش پیدا می‌کند. با مشاهده رفتار پرخاشگری سریع واکنش نشان ندهیم باید در این شرایط به انسان‌ها فرصت داد و با رنج‌های آنها هماهنگ شد.
این مشاور خانواده اظهار می‌کند: انجام فعالیت‌های مفید برای بالا بردن احساس امنیت، در کنار هم بودن و تنها نبودن، نداشتن حس ناامنی و ایجاد باور مثبت در کرونا را به خانواده‌ها توصیه می‌کنم، باید افراد با فیلم دیدن، صحبت کردن، بیرون رفتن با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در کاهش فشار و ناامنی ناشی از کرونا به خود و دیگران کمک کنند.
اصلانی تاکید می‌کند: انجام فعالیت‌های خانوادگی در کرونا برای کاهش احساس خشم و رفتار پرخاشگری بسیار کمک کننده است، ضروری است افراد به همدیگر ثابت کنند در این بحران کنار همدیگر هستند و این وضعیت احساس امید و امنیت را به ارمغان می‌آورد همچنین کتاب خواندن، تماشای فیلم، با دوستان صحبت کردن، گپ و گفت گروهی در فضای مجازی و چت کردن را به خانواده‌ها در اپیدمی کرونا توصیه می‌کنم.
نظر شما