مطبوعات و رسانه‌های آزاد و شفاف در هر جامعه‌ای، از ارکان توسعه و دموکراسی محسوب می‌شود، لذا خبرگزاری ایمنا، مرور بر بخشی از عناوین مطبوعات کشور را به صورت روزانه در دستور کار خود دارد.
روزنامه آرمان ملی، در صفحه نخست خود با تیتر «کاسبان تحریم در برابر برجام» نوشت: حضور جو بایدن در کاخ سفید، امیدها به بازگشت آمریکا به برجام و رفع تمامی تحریم‌ها را زنده کرد. با وجود این، کاسبان تحریم مانند همیشه موضعگیری کردند. مساله اینجاست که موضع رژیم اشغالگر قدس همین بوده و تندروهای داخلی گاه با موضع خود ناخواسته در حال بازی در پازل بدخواهان هستند. معاون اول رئیس‌جمهوری به اظهارات ضد ایرانی مقامات صهیونیستی واکنش نشان داد.
پس از پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا و حضور چهره‌ای دموکرات در کاخ سفید، برای جبران خطای دیپلماتیک رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا مبنی بر خروج از توافقنامه برجام امیدهایی به وجود آمد. کسانی که در ایران به‌دنبال رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا بودند، انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا را به فال نیک گرفتند تا شاید رئیس‌جمهور جدید بازگشت به برجام را در دستور کار قرار دهد. رفع تحریم‌ها اما نگرانی‌ها و ناراحتی‌هایی را نیز به دنبال داشت. دلواپسان و کاسبان تحریم در داخل از کسانی هستند که مخالف رفع تحریم‌های ایران‌اند. با این حال رفع تحریم و کاهش تنش میان ایران و آمریکا تنها مخالفان داخلی ندارد. اخیراً یکی از سران نظامی رژیم اشغالگر صهیونیستی نیز از بازگشت به برجام اظهار نگرانی کرده و ضمن تهدید ایران به آمریکا تذکراتی داده است. این امر با پاسخ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری همراه بود.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال ۵۸ به‌صورت یکجانبه آغاز شد. این تحریم‌ها از ابتدای عمر انقلاب فشارهایی را علیه ملت و دولت‌های ایران وارد کرد. تحریم‌های آمریکا در سال ۸۵ و با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد شدت گرفت و پرونده هسته‌ای ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد رفت. همین امر آغازی بر تلاش آمریکا برای تحریم چندجانبه ایران بود. از اواخر دهه ۸۰ و در دوران دولت دهم، فشارهای جهانی علیه ایران شدت گرفت و تحریم آسیب‌های بسیاری به بدنه اقتصاد کشور و معیشت مردم وارد کرد. مذاکرات ایران با آمریکا در نیمه دهه هشتاد و با اجازه رهبر معظم انقلاب آغاز شد. با این وجود دستاورد چندانی در این مذاکرات به دست نیامد.
دولت روحانی با شعار مذاکره روی کار آمده و اقدامات مثبتی در این زمینه انجام داد. همین امر منجر به توافقنامه برجام و ایجاد گشایش در فضای اقتصادی کشور شد. با تمامی این احوال، عمر دولت باراک اوباما که طرف مذاکره ایران بود به پایان رسید و ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید، خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد. اکنون و پس از پایان دولت ترامپ، بازگشت به برجام می‌تواند بار گرانی را از دوش اقتصاد کشور بردارد. با این‌حال دلواپسانی که از ابتدای استقرار دولت یازدهم و دوازدهم مانع‌تراشی‌هایی مقابل مسیر تنش‌زدایی در روابط دیپلماتیک ایران انجام داده بودند، اکنون نیز از احیای برجام خوشایند نیستند. کاسبان تحریم و کسانی که کامیابی سیاسی و اقتصادی خود را بر ادامه فشارها می‌بینند، اکنون نیز مخالفت‌های خود با بازگشت به برجام را بیان می‌کنند. این در حالی است که رهبر معظم انقلاب نیز با شروطی آمادگی ایران برای تعامل سازنده را بیان کرده‌اند.
روزنامه ابتکار، در صفحه نخست خود با تیتر «خط و نشان تندروهای منطقه برای برجام» به بررسی تهدیدهای رژیم صهیونیستی پرداخت و نوشت: آمدن جو بایدن هرچند امیدها را برای بازگشت به برجام و رسیدن به نقطه آرامش در مناسبات بین‌المللی زنده کرد، اما به نر می‌رسد دست اندازهای بازگشت به برجام کم نیستند. از یک سو شیطنت‌های برخی از کشورهای اروپایی و از سوی دیگر فشار تندروهای منطقه‌ای مانند اسرائیل و عربستان چشم‌انداز احیای برجام را تیره‌تر کرده است.
برای مثال درحالی که ایران می‌گوید منتظر اولین اقدام عملی آمریکا است، فرانسه در دو روز گذشته اعلام کرد قبل از بازگشت آمریکا به برجام، ایران باید به توافق هسته‌ای پایبند شود.
یک مقام کاخ الیزه روز سه‌شنبه، ۷ بهمن گفته است که ایران اگر برای مذاکرات هسته‌ای جدی است، باید از انجام اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر خودداری کند و به تعهداتی که در توافق هسته‌ای داده است احترام بگذارد. این اظهارنظر یک روز پس از گفتگوی تلفنی امانوئل مکرون و جو بایدن، رؤسای جمهور فرانسه و ایالات متحده منتشر شده است.
دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه روز گذشته اعلام کرده بود که رهبران دو کشور طی این مکالمه که نخستین گفت‌وگوی آنها پس از مراسم تحلیف بایدن محسوب می‌شود، «تمایل خود را برای همکاری مشترک به منظور برقراری صلح در خاور نزدیک و خاورمیانه و به‌ویژه مسئله هسته‌ای ایران ابراز کردند»
در واکنش به موضع فرانسه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در توئیتی نوشت: «چرا، ایران _کشوری که محکم ایستاد و ۴ سال تروریسم اقتصادی وحشیانه آمریکا را که بر خلاف برجام و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل بوده، شکست داد_ باید اول حسن نیت نشان دهد؟ این آمریکا بود که بدون دلیل توافق را نقض کرد. آمریکا باید اشتباه خود را جبران کند پس از آن ایران پاسخ خواهد داد.»
در همین حال، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که روز سه‌شنبه ۷ بهمن در مسکو در نشست خبری مشترک با محمدجواد ظریف، گفت بازگشت ایالات متحده به برجام اساس و زمینه برای بازگشت ایران به اجرای کامل برجام را فراهم می‌آورد.
روز گذشته علی ربیعی سخنگوی دولت ایران تاکید کرد که هر گونه پیشرفت در زمینه مذاکره با آمریکا، به گام‌های عملی آمریکا بستگی دارد.
ایران در روزهای اخیر در حال گسترش فعالیت‌های اتمی خود و کم کردن محدودیت‌های برجامی است، تولید اورانیوم بیست درصد را آغاز کرده و حتی ممکن است اوایل اسفند اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کند. جو بایدن در روزهای اخیر با رهبران آلمان، فرانسه، بریتانیا و روسیه درباره مسائل مختلف از جمله برجام گفت‌وگو کرده است.
روز گذشته بایدن با پوتین گفت‌وگو کرد که طبق بیانیه کرملین حفظ برجام یکی از موارد مورد بحث میان دو رئیس جمهور بود.
کارشناسان معتقدند بازگشت ایالات متحده به توافق و کاهش تنش بین دو دشمن دیرینه، تهران را ملزم به لغو برخی اقدامات اخیر می‌کند و واشنگتن برای کاهش تحریم‌های اعمال شده توسط دولت ترامپ از ماه مه ۲۰۱۸ باید دست به کار شود.
در اوایل این هفته اما تونی بلینکن، نامزد بایدن برای وزارت امور خارجه ایالات متحده، عجله دولت جدید برای بازگشت به توافق و کاهش تحریم‌ها را رد کرد. پیش بینی می‌شود دولت جدید آمریکا قبل از اقدام، با متحدان خود از جمله اسرائیل مشورت کند که به گفته کارشناسان، این روند پیچیده است.
انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن نیز می‌تواند موقتاً تلاش‌ها را متوقف کند و محافظه کاران و اصول‌گراها در موقعیتی قدرتمند برای جایگزینی اصلاح طلبان در قدرت قرار بگیرند. اصولگرایان مدتهاست که با مذاکره با ایالات متحده مخالفند و در سال جاری خصومت‌ها فقط شدت یافته است.
در حالی که به نظر می‌رسد هر دو طرف علاقه‌مند هستند تا روح جدیدی را در برنامه جامع اقدام مشترک که به توافق هسته‌ای ایران نیز معروف است، وارد کنند اما موانع متعددی وجود دارد.
روزنامه اعتماد، در صفحه نخست خود با تیتر «دفاع‌تمام قد اما دیرهنگام» به بررسی دفاع حسن روحانی از وزیر ارتباطات پرداخت و نوشت: شاید اگر حسن روحانی همان روزهای تابستان سال ۹۶ به بدنه اجتماعی که سال ۹۲ با او عهد بستند و سال ۹۶ با اشتیاقی بیشتر عهدشان را تکرار کردند، وفادار می‌ماند، امروز همه چیز متفاوت بود. شاید اگر حسن روحانی پس از صعود آرایش از ۱۸ میلیون به بیش از ۲۳ میلیون همان‌طور که دیروز برای حمایت از وزیرش ایستاد و بدون لکنت مسؤولیت برعهده گرفت، کنار مردم و شانه به شانه کسانی می‌ایستاد که به او رأی داده بودند، امروز بسیاری از همان حامیان پیشین، ایستاده برایش کف می‌زدند.
شاید اگر رئیس دفتر و زبان منفصلش طول دو، سه سال گذشته رویه حمله به اصلاح‌طلبان را پی نمی‌گرفت و آرای ۵۷ درصدی رئیس‌جمهوری را پای تلاش‌های همکارانش نمی‌نوشت، امروز قریب به اتفاق اصلاح‌طلبان به عنوان حامیان اصلی حسن روحانی در حمایت از او باز هم سنگ‌تمام می‌گذاشتند. اما از امروز نزدیک به ۶ ماه دیگر دوران زمامداری حسن روحانی به پایان می‌رسد و آن‌قدر برای ایستادن کنار بدنه اجتماعی حامی حسن روحانی، حمایت از خواست آنها و عمل به شعارهای انتخاباتی دیرهنگام بود که سخنرانی مقتدرانه دیروز رئیس‌جمهوری در جلسه هیأت دولت در حمایت از آزادی فضای مجازی اندک واکنشی در این فضا داشت البته به جز توئیت تشکرآمیز محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر جوان و تعدادی از همراهانش در فضای مجازی و البته استقبال اصولگرایانه از احضار و محاکمه حسن روحانی. من را احضار کنید!
روزنامه شرق، در صفحه نخست خود با تیتر «علی‌عسگری پشت در بسته پاستور» نوشت: قابل حدس بود که بعد از جنجال پیش آمده در برنامه تلویزیونی «زاویه»، رئیس صداوسیما این هفته به جلسات هیئت دولت دعوت نشود. کابینه روحانی روزهای یکشنبه و چهارشنبه جلسه دارد. ایسنا نوشته است بر اساس اطلاعات به دست آمده علت غیبت علی‌عسگری، ارسال نشدن دعوتنامه از سوی دفتر هیئت دولت بوده است.
هفته گذشته در برنامه زنده «زاویه» که از شبکه چهارم سیما پخش می‌شود، حجت‌الاسلام احمد جهان‌بزرگی گفته بود: «مسئولی که می‌نشیند خانه و ممکن است پای منقل باشد و سر نمی‌زند به این طرف و آن طرف ببیند در مملکت چه می‌گذرد، حتی وزرایش نمی‌توانند با او تماس بگیرند، مسئول است؟». ادعاهایی که باعث شد تا معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری از صداوسیما شکایت کند. رئیس دفتر رئیس‌جمهور، روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران حاضر شد و درباره دعوت نشدن رئیس صداوسیما گفت: «صداوسیما در برخی از برنامه‌هایی که دارد، چه برنامه‌های زنده و چه برنامه‌های دیگر، در گزینش افرادی که برای موضوعات دعوت می‌کند، به‌نوعی افرادی را دعوت می‌کنند که تابلو و مخالف دولت هستند».
محمود واعظی افزود: «در شرایطی که ما بیش از هر زمان دیگر نیاز به وحدت و انسجام داریم و باید بتوانیم با یک صدا در مقابل دشمنانمان در خارج بایستیم و با انسجام از جنگ تحمیلی اقتصادی عبور کنیم، صداوسیمای ما با مستنداتی که ساخته می‌شود و با برنامه‌هایی که می‌گذارد، نباید مردم را ناامید کند و باید به گونه‌ای عمل کند که آدرس انسجام و وحدت بدهد».
وی عنوان کرد: «در برنامه‌ای که یک روحانی را در برنامه زاویه دعوت کرده بودند، اینکه به طور صریح و با لحن بسیار بد به رئیس‌جمهوری توهین می‌کند، برای وزرای ما قابل قبول نبود و گفتند درست نیست صداوسیمایی که متعلق به نظام است، این‌طور عمل کند و نتیجه این شد که باید این مسائل را مقداری ساماندهی کنیم».
روزنامه کیهان، در صفحه نخست خود با تیتر «بچه‌های خوب اسرائیل! کابینه بایدن از نگاه صهیونیست‌ها» به بررسی ترکیب کابینه بایدن پرداخت و نوشت: کمتر از یک هفته از آغاز به کار دولت جدید آمریکا نمی‌گذرد. طی این مدت، برخی از جریانات داخلی مدعی شده‌اند که با آمدن «جو بایدن» و رفتن «دونالد ترامپ»، رژیم صهیونیستی به شدت نگران شده است و دولت جدید آمریکا با تغییر رویکرد، از دشمنی با ایران نیز دست بر خواهد داشت. اما مروری گذرا بر سوابق و اظهارات بایدن، «کامالا هریس» و تیم امنیتی و سیاسی جدید حاکم بر کاخ سفید، مهر ابطالی بر این توهم می‌کشد و به خوبی نشان می‌دهد که ساکنان جدید کاخ سفید در دوستی با رژیم اسرائیل و دشمنی با ملت ایران، تردیدی به خود راه نخواهند داد و تنها ممکن است شیوه‌های دوستی یا دشمنی را عوض کنند.
«جو بایدن» سرانجام در یک انتخابات بسیار پر مناقشه و جنجالی که به گفته مقامات، کارشناسان و رسانه‌های آمریکایی، به مایه آبروریزی این کشور تبدیل شد، چهارشنبه ۲۰ ژانویه (یک بهمن) قدرت را از ترامپ تحویل گرفته است. طی یک هفته گذشته موضوع سیاست خارجی دولت بایدن به محل بحث بسیاری از کارشناسان در داخل و خارج تبدیل شده است. برخی از کارشناسان و رسانه‌های داخلی متأسفانه با ذوق‌زدگی بر این باورند که با روی کار آمدن بایدن شاهد فاصله گرفتن دولت آمریکا از رژیم صهیونیستی خواهیم بود و می‌نویسند که با روی کار آمدن بایدن و تیم وی رژیم صهیونیستی به شدت نگران شده است، اما کسانی که از ماهیت تصمیم‌گیری در سیاست خارجی آمریکا اندکی اطلاع دارند به خوبی بر این مسئله واقفند که این گزاره که با آمدن بایدن صهیونیست‌ها نگران شده‌اند، گزاره درستی به نظر نمی‌رسد.
بسیاری از پژوهشگران حوزه سیاست خارجی روی این اصل اجماع نظر دارند که سیاست خارجی تداوم سیاست داخلی کشورهاست و تغییر و تحولات داخلی مثل انقلاب، کودتا، جابه‌جایی دولت‌ها یا احزاب پارلمانی تأثیر غیر قابل انکاری روی سیاست خارجی کشورها دارد. از سوی دیگر دور میز سیاست خارجی کشورها بسیاری از نهادهای‌های داخلی حضور دارند و در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مشارکت دارند و خروجی این میز همان سیاست خارجی است که وزارت خارجه آن را در بیرون مرزها اجرا می‌کند در مورد آمریکا به دلیل ماهیت متکثر ساختار سیاسی این کشور بسیاری از نهادها مثل رئیس‌جمهور، کنگره، نهادهای اطلاعاتی و امنیتی مثل سیا، شورای امنیت ملی، مشاور امنیت ملی، پنتاگون و.. به ایفای نقش می‌پردازند. در این میان نقش لابی‌ها نیز بسیار برجسته است. لابی‌ها در همه ارکان قدرت آمریکا چه در دولت چه در کنگره و احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه دور تا دور نهادهای رسمی حضور دارند و در سیاست سازی و تعیین خط مشی‌های سیاست خارجی نقش مهم و بسیار جدی دارند.
اندیشکده‌ها و اتاق‌های فکر معتبر آمریکایی نیز به ویژه در حوزه سیاست خارجی و مسائل امنیتی مثل لابی‌ها نقش برجسته‌ای در تصمیم‌سازی سیاست خارجی ایفا می‌کنند. شخص رئیس‌جمهور در آمریکا چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی اختیارات ویژه و بسیار گسترده‌ای دارد و بویژه اگر در کنگره حزب موافق رئیس‌جمهور سر کار باشد؛ وی می‌تواند بسیاری از ایده‌های خود را عملیاتی سازد. شخصیت رئیس‌جمهور اینکه وی آدم جسور، ترسو و یا محتاطی است؟ اینکه وی تمایل به یکجانبه‌گرایی یا چند جانبه‌گرایی دارد؟ تحصیلات و کار وی و اینکه به کدام طبقه در آمریکا تعلق دارد و اینکه به چه کسی یا کسانی و کدام نهادها یا حتی رسانه‌ها اعتماد دارد؛ در این میان بسیار مهم است. به این نکته نیز باید اذعان کرد که در آمریکا تمرکز تصمیم‌گیری در سیاست خارجی این کشور به لحاظ قانونی غیرممکن است چرا که قانون اساسی این کشور رئیس‌جمهور را به عنوان فرمانده کل قوا مسئول هدایت نیروهای نظامی و مسئولیت تأمین بودجه نظامی این نیروها و تأمین هزینه‌های تمامی نهادهای مرتبط با سیاست خارجی را در دستان کنگره این کشور متمرکز کرده است و کنگره با ابزار بودجه می‌تواند رئیس‌جمهور را در سیاست خارجی بویژه در شرایط بحرانی و جنگی کنترل کند.
نظر شما