به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر با رشد جمعیت در شهرهای شمالی ایران و حضور زیاد گردشگران، تولید زباله و جایگاه‌های دفن آن به شدت افزایش یافته و همین امر باعث تخریب و آلوده شدن طبیعت زیبا و محیط زیست مناطق مختلف آن شده است و منابع طبیعی توسط زباله‌های خشک و تر تخریب شده‌اند و این شرایط بحرانی باعث شده تا مدیریت صحیح پسماند و تفکیک زباله و بازیافت آن برای مدیران شهرهای شمالی به یکی از دغدغه‌های مهم تبدیل شود. در همین راستا شهرداری بندر مرزی آستارا با مشارکت شرکت بخش خصوصی با هدف کاهش حجم پسماندهای دفنی و نهادینه کردن فرهنگ کاهش تولید پسماند در این شهر اقدام به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا کرده است، اما وجود وانت بارهای دوره‌گرد جمع‌آوری پسماند خشک اجرای این طرح را در آستارا با مشکلات و چالش‌های زیادی مواجه کرده است.
«مسعود راه‌نشین» از شهروندان آستارایی می‌گوید: من در خیابان خرمشهر زندگی می‌کنم، اما تا حالا نیروهای طرح تفکیک زباله از مبدا یک بار هم به در منزل ما مراجعه نکرده‌اند و مجبوریم زباله‌های خشک و تر را یکجا در داخل سطل زباله قرار دهیم.
وی می‌افزاید: طرح تفکیک زباله از مبدا باید در تمامی نقاط شهر اجرا شود و مجریان این طرح تمامی خانوارها را تحت پوشش قرار دهند و آموزش‌های لازم را در زمینه نحوه جدا کردن پسماند خشک از تر به شهروندان به ویژه کودکان ارائه کنند.
راه‌نشین می‌گوید: رهاسازی پسماند خشک در طبیعت یکی از بزرگترین معضلات شهرهای ساحلی به ویژه بندر آستارا محسوب می‌شود که با تفکیک زباله از مبدا و بازیافت پسماند خشک می‌تواند تا حدود زیادی محیط زیست منطقه را نجات داد.
«مریم شادی» یکی دیگر از شهروندان آستارایی و دانشجوی رشته شهرسازی می‌گوید: اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا اقدام بسیار خوبی است، ولی طرح به خوبی اجرا نمی‌شود و نیروهای تفکیک برای جمع آوری پسماند خشک به صورت منظم به در منازل مراجعه نمی‌کنند.
وی می‌گوید: در آپارتمان‌ها فضای بسیار کمی برای نگهداری پسماند خشک وجود دارد، نیروهای طرح تفکیک هیچ گونه سطل زباله و باکس مخصوص جمع آوری پسماند در محوطه مجتمع‌های آپارتمانی نصب نکرده‌اند و این موضوع باعث اشغال بخشی از فضای منزل با زباله می‌شود.
شادی می‌افزاید: از سال ۹۴ در طرح تفکیک زباله به صورت مستمر به همراه خانواده مشارکت داشتیم ولی هدیه‌ای در قبال جمع آوری پسماند خشک نگرفته ایم در صورتی که می‌توانستیم با فروش آن به دوره‌گردها مبلغ قابل توجهی پول دریافت کنیم.
وی تاکید می‌کند: نیروهای طرح تفکیک باید علاوه بر ارائه طرح‌های تشویقی مختلف به خانوارها برای فرهنگ سازی و روش تفکیک زباله خشک از تر نیز آموزش‌های خوبی به شهروندان ارائه کنند.
حفظ محیط زیست و نجات زمین
این گلایه شهروندان در حالی مطرح می‌شود که «جواد معیتی» شهردار بندر آستارا به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شهرداری کار تفکیک زباله از مبدا را از آذرماه ۱۳۹۴ با همکاری شرکت بخش خصوصی آغاز کرد و طرح تفکیک آستارا تاکنون سه بار به صورت متوالی در سال‌های ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به عنوان طرح نمونه کاهش و تفکیک پسماند خشک از مبدا در استان گیلان انتخاب شده است.
وی می‌افزاید: شرکت بخش خصوصی کار تفکیک را با تعداد ۱۵ نفر نیرو، ۹ دستگاه خودروی وانت مخصوص حمل زباله خشک انجام می‌دهد، در این طرح شهر آستارا به شش زون تقسیم‌بندی شده، یکی از این زون‌ها ادارات، نهادهای دولتی، بانک‌ها و موسساتی است که کار تفکیک زباله آنها انجام می‌شود.
شهردار آستارا ادامه می‌دهد: کارگاه‌های مورد نیاز در سطح شهرستان (شهرک بازیافت) جهت تبدیل مواد و اشتغالزایی جوانان احداث، غرفه‌های دریافت پسماند خشک در سطح شهر با مشارکت مجری طرح راه اندازی شده و ۲۱۵ نفر همیار بازیافت در مدارس دارای کارت عضویت انتخاب شده‌اند.
وی با بیان اینکه تعداد کل خانوار در شش زون این شهر هشت هزار و ۸۱۳ خانوار است، می‌گوید: پیمانکار شش هزار و ۸۷۳ خانوار را در آستارا تحت پوشش قرار داده که حدود ۷۸ درصد است و یک هزار و ۹۴۰ خانوار نیز در این طرح با شهرداری همکاری نمی‌کنند.
معیتی خاطرنشان می‌کند: دفع زباله خشک از بزرگترین معضلات جوامع عصر امروز است و محصولات تهیه شده از مواد پلاستیکی مثل بطری آب و کیسه‌های بسته بندی به عنوان زباله اگر دور ریخته شود، هر کدام به تنهایی می‌تواند تهدیدی برای محیط زیست باشد ۴۰ درصد سطح آب‌های جهان را ظروف پلاستیکی تشکیل می‌دهد و سالانه در حدود ۸.۸ میلیون تن زباله پلاستیکی وارد اقیانوس‌ها می‌شود، این زباله به راحتی محیط زیست را آلوده می‌کند و سلامت انسان و دیگر موجودات زنده در طبیعت را به خطر می‌اندازند.
وی می‌گوید: هدف شهرداری از اجرای طرح تفکیک، فرهنگ سازی در بین شهروندان برای جدا کردن پسماند خشک از تر در راستای حفظ محیط زیست و نجات زمین از زباله خشک است، روزانه ۷۰ تا ۸۰ تن و در زمان حضور مسافران ۱۲۰ تن زباله در شهر آستارا تولید می‌شود، از این مقدار، حدود یک تن زباله خشک توسط مجری طرح جمع آوری و زباله‌های تر نیز به محل دفن ۱۷ هکتاری داداش آباد حمل می‌شود البته بیش از ۶۰ درصد زباله‌های خشک ارزش مالی ندارد و غیر قابل بازیافت است.
لزوم فرهنگ سازی در شهر
شهردار آستارا با تاکید بر اینکه آموزش در فرهنگ سازی برای جامعه برای تفکیک زباله از مبدأ، نقش بسزایی دارد و خانواده‌ها باید تفکیک زباله را از کودکی به فرزندانشان آموزش دهند، یادآور می‌شود: در این مدت آموزش چهره به چهره شهروندان، آموزش در مراسم صبحگاهی و به صورت گروهی در مدارس ابتدایی، آموزش مقدماتی در کلاس‌ها، تهیه و توزیع کارتن پلاست به همراه آموزش در کلاس‌ها، آموزش با ارائه پاورپوینت، آموزش گروه هنری عمو بازیافت، آموزش نیروهای خدماتی ادارات و مدارس جهت جمع آوری کاغذهای باطله و صدور کارت اشتراک، برگزاری کارگاه آموزشی مدیریت پسماند با رویکرد طرح تفکیک پسماند خشک از مبدا با حضور اعضای کارگروه پسماند شهرستان آستارا و کارشناس سازمان پسماند، برگزاری کارگاه آموزشی مدیریت پسماند جهت ارتقای سطح علمی و آگاهی دوستداران محیط زیست و اعضای کارگروه مدیریت شهرستان و کارشناسان ادارات و دهیاران به صورت سالیانه، توزیع بروشور آموزشی، نصب لیبل طرح بر روی منازل آموزش دیده، برپایی غرفه نوروزی در سطح شهر و توزیع بسته‌های آموزشی و فرهنگی به مسافران، احداث مدرسه فرهنگی محیط زیستی با موضوع آموزش هنری و طبیعی اجرا شده است.
وی با بیان اینکه شرکت بخش خصوصی با مشارکت شهرداری آستارا چهارمین مرحله از طرح آموزش شهروندان را در منازل توسط پنج بانوی آموزشگر از یک هفته پیش آغاز کرده و در ادامه این آموزشگرها به ۱۰ نفر افزایش خواهد یافت، اضافه می‌کند: این طرح با هدف کاهش زباله تولیدی، حفظ محیط زیست و ارتقای سطح فرهنگ عمومی شهروندان در بین خانوارهای تحت پوشش اجرا و کیسه آبی جمع آوری پسماند خشک و بروشور آموزشی بین آنها توزیع می‌شود.
معیتی عنوان می‌کند: به منظور پیشگیری از ابتلای شهروندان به ویروس کرونا تعداد ۴۰ هزار عدد ماسک بین شهروندان توزیع و آموزشی‌های لازم در راستای اجرای فاصله گذاری اجتماعی، نکات بهداشتی و نحوه استفاده از ماسک و دستکش به مردم ارائه خواهد شد تا هر چه سریع‌تر چرخه این بیماری در آستارا قطع شود.
وی یادآور می‌شود: برگزاری مسابقات متنوع با موضوع تفکیک پسماند در مدارس و اهدای جوایز به برگزیدگان، برگزاری جشنواره متعدد به همراه غرفه ویژه کودکان (نقاشی - گریم) در طول سال با موضوعات مختلف به مناسبت ایام محیط زیستی گرامیداشت روز دریای کاسپین، هوای پاک، روز زمین پاک، هفته درختکاری هفته محیط زیست و اهدای جوایز متنوع، اجرای برنامه دوچرخه سواری و رکاب زنی از بندر ترکمن تا بندر آستارا به مسافت ۷۰۰ کیلومتر با شعار مقابله با زباله‌های دریایی در مردادماه سال ۹۷ و ۹۸، شرکت در جشنواره مطبوعات، پاکسازی محوطه تالاب استیل و رودخانه ساحلی، برگزاری جشنواره درختکاری با حضور هنرمندان، برپایی غرفه کتاب در سطح شهر با رویکرد نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی و پاکسازی ساحل دریای خزر با حضور جمعی از شهروندان و مسئولان ادارات به صورت دوره‌ای و ماهانه انجام شده است.
شهردار آستارا با بیان اینکه برای حفاظت و صیانت از محیط زیست کیسه‌های پارچه‌ای تهیه شده و در بین شهروندان توزیع و جوایزی به قید قرعه به مشترکان فعال به عنوان سبد کالا شامل مواد مصرفی روزانه خانوار به همراه ساک‌های پارچه‌ای اهدا شده است. اظهار می‌کند: مراسم تقدیر از مدیران معاونان و سفیران پاک مدارس به همراه اهدا جوایز و لوح تقدیر در پایان سال تحصیلی برگزار شده و مداد سبز بین تمامی دانش آموزان مدارس حوزه شهری نیز توزیع شده است البته در طرح جدید تفکیک زباله از مبدا که به تازگی آغاز شده برای تشویق شهروندان آستارایی، علاوه بر خریداری کالای فلزی بازیافتی، مواد شوینده نیز به آنها اهدا خواهد شد.
وی همکاری نکردن برخی از شهروندان در طرح تفکیک زباله از مبدا و همچنین وجود وانت بارهای دوره‌گرد جمع آوی پسماند خشک بزرگترین چالش شهرداری و پیمانکار شرکت بخش خصوصی در اجرای این طرح عنوان می‌کند و می‌گوید: بنرهایی برای هشدار به این افراد در ورودی شهر نصب شده و دو دستگاه خودروی گشت برای کنترل و نظارت بر وانت بارهای دوره‌گرد تهیه و تعدادی از این افراد توسط مأموران انتظامی شناسایی، دستگیر و به مراجع قضائی معرفی شده است.
مشارکت ۷۸ درصدی شهروندان آستارایی در طرح تفکیک زباله
«حسین روستایی»، کارشناس حوزه مدیریت پسماند شهری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در چند سال گذشته به عنوان مشاور در اجرای طرح‌های حوزه پسماند از تعداد زیادی از شهرهای ایران بازدید داشته‌ایم که باید قاطعانه بگویم در حال حاضر اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا در آستارا به لحاظ مشارکت شهروندان و اجرا یکی از بهترین طرح‌ها در کشور است.
وی ادامه می‌دهد: در طرح تفکیک از زباله از مبدا در آستارا حدود ۷۸ درصد شهروندان مشارکت دارند که چنین مشارکتی در هیچ کجای ایران و حتی کشورهای توسعه یافته وجود ندارد.
کارشناس حوزه مدیریت پسماند شهری می‌افزاید: بر اساس آمار در شهرهای پیشرفته اروپایی مثل آلمان و نروژ، شهروندان در طرح تفکیک زباله از مبدا حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد مشارکت دارند که می‌توان به صراحت گفت که مشارکت شهروندان آستارایی در مقایسه با این شهرها بسیار فوق‌العاده است.
روستایی، علت موفقیت طرح تفکیک زباله از مبدا در آستارا را نداشتن نگاه درآمدی از سوی شهرداری به طرح و ارائه آموزش‌های بسیار خوب در مدارس به دانش آموزان توسط مجری آن عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در پنج سالی که طرح تفکیک زباله از مبدا در آستارا اجرا می‌شود اگر مسئولان متولی از مجریان آن حمایت‌های بیشتری می‌کردند اکنون درصد موفقیت این طرح در آستارا بسیار بیشتر بود.
وی با بیان اینکه بسیاری از شهروندان در طرح تفکیک زباله از مبدا به دنبال کسب درآمد هستند، می‌گوید: مجریان طرح تفکیک می‌توانند با ارائه آموزش‌ها و بسته‌های تشویقی مناسب به آرامی مشارکت تمامی شهروندان را فراهم کرده و موفقیت‌های خوبی در این زمینه کسب کنند.
این کارشناس حوزه مدیریت پسماند شهری می‌افزاید: یکی از عوامل موفق نشدن طرح تفکیک زباله از مبدا وجود وانتی‌های دوره‌گرد است که پسماند خشک را از شهروندان خریداری و یا آن را از داخل کیسه‌های زباله در درب منازل جمع آوری می‌کنند.
وی تصریح می‌کند: متأسفانه وجود تعداد زیادی وانت بار دورگرد جمع آوری پسماند خشک در آستارا در چند سال گذشته پیمانکار طرح را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
روستایی یکی از اصلی‌ترین راه‌های جمع آوری وانت بارهای دوره‌گرد در طرح تفکیک را استفاده از قوه قهریه توسط مسئولان متولی می‌داند و می‌گوید: بر اساس ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند نیروی انتظامی و دستگاه قضائی می‌توانند با وانت بارهای دوره‌گرد و مراکز غیرمجاز خرید و فروش پسماند خشک برخورد کنند.
گزارش از محمدرضا رشیدی، خبرنگار سرویس شهرهای ایران خبرگزاری ایمنا
نظر شما