به گزارش خبرنگار ایمنا، قدرت هنر در گسترش پیامهای انسانی بر کسی پوشیده نیست. در روزهایی که خشونت جزء جداییناپذیر زندگی انسان مدرن شده و وجود او را تیره کرده است، هنر را میتوان یگانه داروی شفابخش برای انتقال مفاهیم صلح و عشق به زندگی به شمار آورد. کاریکاتور یکی از هنرهایی است که با استفاده از آن به راحتی میتوان پیامهایی انسانی درباره معضلات مختلف حوزههای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را منتقل کرد. جعفر برمکی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کشور کنیا معتقد است که جشنواره بینالمللی کارتون «کاربرد هنر و فرهنگ بر خاموشی سلاحها» اقدام ابتکاردر حوزه دیپلماسی عمومی است که میتواند از طریق دیپلماسی فرهنگی به اقدامات سازنده در مسیر خلع سلاح کمک نماید. خبرنگار ایمنا به مناسبت انتشار فراخوان این فستیوال با سفیر ایران در کنیا گفت و گویی داشته است که در ادامه میخوانید:
چرا به فکر برگزاری چنین جشنوارهای افتادید؟
با توجه به اینکه من در وزارت امور خارجه، مدتی مسئول سازمانهای منطقهای آفریقا بودم، طبیعتاً با اقداماتی که در حوزه آفریقا اتفاق میافتاد، آشنایی داشتم و اطلاع داشتم که این اتحادیه برای سال ۲۰۲۰ پروژه بسیار مهمی درباره خاموشی سلاحها دارد و اهمیت این طرح از آن جهت مضاعف میباشد که در آفریقا استفاده از سلاح گرم در قیاس با سایر نقاط دنیا رواج بیشتری دارد. و شرایط به گونهای است که گاهی برخی از قبایل و گروهها در مشاجرات خود بر سر مسائلی چون آب و زمین به سرعت به سراغ انخاب سلاح گرم برای حل و فصل اختلافات خود میروند. شدت تبعات مخرب این وضعیت منجر شد تا دولتهایی که عضو اتحادیه آفریقا بودند، تمایل بسیاری برای جلوگیری از اینگونه موارد پیدا کردند و شعار سال ۲۰۲۰ را بر همین اساس خاموشی سلاحها قرار دادند.
از طرفی با توجه به انتقال برخی از گروههای تروریستی موجود در خاورمیانه به آفریقا، بحث افراط گرایی، خشونت گرایی و تهدیدات تروریسم نیز در منطقه غوغا میکرد. به همین دلیل این اتحادیه تلاش میکرد که اقداماتی درباره خاموشی سلاحها انجام دهد که در جریان آنها بودم و با توجه به اینکه ایران نیز در این زمینه کارهای بسیاری داشته است، این ایده به ذهنمان تداعی شد که شاید بتوانیم به اجرای این پروژه که در زمینه جمعآوری و خاموشی سلاحها و استفاده از راههای صلحآمیز برای حل اختلافات ایجاد شده است، کمک کنیم و در این راستا استفاده از ظرفیت هنر و طنز را برگزیدیم.
هنر چه کارکردی میتواند در این مساله داشته باشد؟
از طریق هنر میتوان پیامهایی منتقل کرد و از افراد خواست تا به جای استفاده از سلاح به سمت راهکار گفت و گو برای حل اختلافات بروند. به همین دلیل بود که کاریکاتور یا کارتون برگزیده شد. از طرفی به دلیل اینکه با پاندمی کرونا رو به رو هستیم، مردم بخش زیادی از وقت خود را در خانه میگذرانند و طراحی و ارائه این آثار میتواند بخشی از وقت آنها را پر کند. همچنین کسانی که دستی در این هنر دارند میتوانند آثار فاخری ایجاد کنند.
ایران در مبارزه با تروریسم و خشونت گرایی در منطقه پیش قراول است، و هدف آن بود تا به گونهای ایستادگی خود را در کنار کشورهای آفریقایی برای مبارزه با خشونت و افراط گرایی و تروریسم نشان دهیم. بنا بر این بود که از ابتدای سال ۲۰۲۰ این فستیوال به همت سفارت ایران در کنیا برگزار شود، اما به دلیل اینکه با شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم این کار کمی دچار وقفه شد. تا اینکه سال ۲۰۲۱ شعار اتحادیه آفریقا به هنر فرهنگ و میراث آفریقا تغییر کرد اما نکته حائز اهمیت آن است که اتحادیه آفریقا و دولتمردان کشورهای آفریقایی کماکان روی خاموشی سلاحها تاکید داشته و کار میکنند.
بنابراین برای اینکه پروژه خاموشی سلاحها به گونهای در اذهان عمومی زنده نگه داشته شود، عنوان جشنواره از خاموشی سلاحها به "کاربرد هنر و فرهنگ بر خاموشی سلاحها در آفریقا" تغییر داده شد. بدین ترتیب از هنر برای رساندن پیام خود به مخاطب استفاده میکنیم و با این کار علاوه بر اینکه از شعار هر دو سال استفاده کردیم، پروژه خاموشی سلاحها را نیز زنده نگه داشتیم.
برگزاری چنین رویدادهایی چه تأثیری بر دیپلماسی فرهنگی کشور دارد؟
این ابتکار را وسیعتر از دیپلماسی فرهنگی باید دید و در واقع اقدامی در حوزه دیپلماسی عمومی است که میتواند هر دو حوزه دیپلماسی فرهنگی و خلع سلاح را پوشش دهد. با این کار نشان میدهیم که برای مبارزه با خشونت در همه حوزهها از جمله حوزه فرهنگی حاضر هستیم.
از طرفی ما همواره در منطقه خود در مبارزه با خشونت و تروریسم هزینههای انسانی و مالی قابل توجهی دادهایم و خود قربانی این موضوع بودهایم و فکر میکنم این کار میتواند به بروز و ظهور اقدامات و دستاوردهای ما در این حوزه کمک کند به این معنی که در مبارزه با افراط، خشونتگرایی، تروریسم و جنگ تنها در منطقه خود فعال نیستیم و در سایر مناطق نیز آمادگی داریم که در حد توان خود کمک کنیم. طبیعتاً این مساله میتواند در پیشبرد دیپلماسی عمومی کشور بسیار مثمر ثمر واقع شود.
لازم به ذکر است کاریکاتوریستهای ایران این امکان را دارند که در این مسابقه شرکت کرده و پیام خود را با زبان کاریکاتور به تمام دنیا منتقل کنند. این جشنواره بینالمللی است و مختص به کشور یا منطقهای خاص نیست و هنرمندان سراسر جهان میتوانند آثار خود را برای آن ارسال کنند.
پیش از این جشنواره کارتون " آفریقا و کووید ۱۹" را برگزار کردید، نتیجه آن رضایتبخش بود؟
جشنواره گذشته در سطح آفریقا و ایران برگزار گردید و علی رغم اینکه آثار بسیاری از نقاط مختلف جهان از جمله آمریکای لاتین، آمریکای شمالی، اروپا و آسیا داشتیم، به دلیل اینکه آن را محدود کرده بودیم، رقابت تنها میان آثار هنرمندان آفریقا و ایران بود. به عنوان نخستین تجربه و با وجود اینکه اغلب به حداقلها راضی نیستیم، اما با توجه به امکانات کمی که داشتیم از آن راضی بودیم.
نحوه حضور در این فستیوال و رقابت در آن چگونه است؟
کاریکاتوریستها در استفاده از تکنیک آزاد هستند، اما آثار باید ویژگیهایی از جمله کیفیت مناسب را داشته باشد. دو دسته جوایز داریم. یک دسته جوایز بینالمللی است که به سه نفر اول اختصاص داده شده است و سه جایزه هم به کنیاییها اختصاص دادهایم. به این معنا که کنیاییها علاوه بر اینکه میتوانند در مسابقه بینالمللی شرکت کنند، در سطح خود کنیا نیز از بین آثاری که میرسد رقابتی شکل میگیرد که برگزیدگان آن جوایزی دریافت میکنند. چند نفر نیز به عنوان آثار برگزیده داوران، لوح تقدیر دریافت میکنند. علاقمندان برای کسب اطلاعات بیشتر از این جشنواره میتوانند به سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در کنیا مراجعه کنند.
اواخر سال ۲۰۲۰ بود که جشنواره "کاربرد هنر و فرهنگ بر خاموشی سلاحها در آفریقا" را آغاز کردیم و از زمانی که پوستر آن رونمایی شد، هنرمندان این امکان را پیدا کردند که آثار خود را به ایمیل جشنواره ارسال کنند. با توجه به اینکه انتشار فراخوان کمتر از سه هفته آغاز شده است، در همین مدت کم نیز آثار خوبی از سراسر جهان دریافت کردهایم، اما کمی زود است که بخواهیم درباره میزان استقبال صحبت کنیم. با توجه به تجربهای که در جشنواره پیش به دست آوردیم باید تبلیغات بیشتری انجام دهیم تا بتوانیم آثار هنرمندان بیشتری را دریافت کنیم.
وضعیت هنر کاریکاتور در آفریقا چگونه است؟
علی رغم اینکه آفریقا کاریکاتوریستهای بسیار خوبی دارد، اما این حوزه نیاز به کار بیشتری دارد. در فستیوال گذشته آثار بسیار خوبی از آنها داشتیم. سه انتخاب اثر مردمی شد که دو نفر آنها از آفریقا و یک نفر از ایران بودند. در سه جایزه نخست نیز یک کنیایی برنده شد.
به مناسبت پنجاهمین سال برقراری روابط دیپلماتیک ایران با کنیا، سفارت تصمیم دارد برخی رویدادهای هنری، فرهنگی و ورزشی را در این کشور برگزار کند که این فستیوال یکی از آنها است. البته سایر برنامهها در سطح خود کشور کنیا خواهد بود.
نظر شما