به گزارش خبرنگار ایمنا و به نقل از چکیده یک مقاله، برخی از کارشناسان برنامهریزی شهری بر این باور هستند که پیادهروی شهروندان در محیطهای شهری میتواند از جنبههای مختلف کالبدی، اجتماعی، زیستمحیطی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی سبب توسعه پایدار شهرها شود؛ همچنین پیادهراهها بستر اصلی حرکت پیاده است که تأثیر به سزایی در اصلاح و تحریک فضاهای پیرامونی دارد.
پیاده روی یکی از نیازهای ضروری افراد است، نیازی که اتومبیل هرگز آن را برآورده نمیکند و خیابان به مفهوم تفرجگاه که امروزه در ادبیات تخصصی با عنوان پیاده راه شناخته میشود؛ به عنوان بهترین بستر شناخت و گردش در شهرها مطرح است و متناسب با میزان مطلوبیت از حیث ایمنی، راحتی، انسجام شبکه دسترسی و تنوع کاربری موجود در این مسیرها، میتواند مکانهایی باشد که شهر در آنها به نمایش درآید، به دلیل آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران در فضای شهری شناخت شهر و محیط بیشتر از طریق گام زدن حاصل میشود.
از این رو در خیابانهای پیاده محور همواره زندگی و تعاملات اجتماعی در جریان است؛ در واقع مسیرهای پیاده باعث حضور طولانیتر مردم و ارتباط آنها در فضای عمومی میشود که متناسب با ارزشهای گوناگون فضایی و کالبدی خود میتوانند عامل مهمی در هویت بخشی، تداوم تاریخی- فرهنگی و تبلور ارتباطات انسانی در محیط شوند.
در گذران تاریخ، انسانها همواره با به وجود آوردن فضاهایی در شهر، نیاز ذاتی خود به برقراری روابط اجتماعی را برآورده ساختهاند، همان ساختارهایی که از نظر اجتماعی فعال بوده و امکان ارتباط چهره به چهره انسانی در درون جامعه شهری و در کالبدی سازمان یافته را فراهم آوردهاند.
در دنیای امروز فضاهای عمومی برای عبور و مرور وسایل نقلیه بر فضاهایی برای تماسها و ارتباطات اجتماعی- فرهنگی غلبه کرده است؛ حتی جایگزینی فضاهایی برای آمد و شد، به بهای از دست رفتن بسیاری از فضاهای شهری سنتی با عملکرد مهم اجتماعی- فرهنگی منجر شده است.
با این وجود شهرها نیازمند فضاهایی هستند که به روابط اجتماعی- فرهنگی مردم پاسخ داده و عملکرد مناسبی داشته باشند؛ ادراک هویت فضایی، تعلق به یک محیط و درک کیفیتهای فضاهای شهری، اغلب تنها از طریق پیادهروی در محیط قابل دستیابی است.
تعاملات اجتماعی شهروندان در فضاهای شهری، زندگی اجتماعی را به وجود آورده و تقویت میکند؛ در سالهای اخیر مبحث تبدیل شدن خیابان چهارباغ عباسی اصفهان به پیاده راه مطرح شده و اقداماتی در این خصوص صورت گرفته که شامل حذف ترافیک سواره، تغییر کفپوش خیابان و… است.
حال در نظر نگارنده این پرسش مطرح میشود که پیاده محور کردن خیابان چهارباغ عباسی تا چه میزان توانسته بر میزان تعاملات اجتماعی و سرزندگی در شهر مؤثر واقع شود؟ و اینکه کارکردهای اجتماعی پیاده راه چهارباغ عباسی چگونه تقویت میشود؟ ماحصل پروژه ارائه پیشنهادات به منظور افزایش کارکردهای اجتماعی و سرزندگی در پیاده راه چهارباغ عباسی است.
تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است که منجر به واکنشی میان آنها شود و این نوع واکنش برای هر دو طرف شناخته شده است؛ بنابراین روابط بدون معنا در زمره این تعریف قرار نمیگیرند، البته تعاریف دیگری نیز برای تعاملات اجتماعی وجود دارد؛ به عنوان نمونه، تعامل اجتماعی برقراری ارتباط میتواند یک موضوع فیزیکی، یک نگاه، یک مکالمه و ارتباط بین افراد باشد که خود مستلزم تعریف رویدادها و فعالیتهای متناسب و در نتیجه نقشپذیری مردم در فضا و عضویت آنها در گروهها و شبکههای اجتماعی است، اما آنچه در جوامع امروزی شاهد آن هستیم کاهش سطح ارتباط افراد با یکدیگر است.
چنانچه با افزایش اندازه، وسعت شهرها، سرعت، تراکم و غیره مدنیت، شهروندی و روابط اجتماعی به عنوان اصول اولیه شهری، تضعیف شد؛ به این ترتیب احساس جمعی اجتماعهای محلی و وابستگیهای احساسی به یک مکان در حال ناپدید شدن است.
نقش پیادهمداری بر سلامت جسمی و روحی
بسیاری از شهرها و محلات شهری دوران معاصر اتومبیلمدار هستند و به گونهای طراحی شدهاند که دسترسیهای سریعتر و بهتری را برای اتومبیلها فراهم کنند.
این امر وابستگی شدید زندگی شهری به اتومبیل را در پی داشته و به کم تحرکی شهروندان، کاهش ارتباطات اجتماعی با همسایگان، افسردگی و فعالیت نداشتن جسمانی منجر شده است.
محله پیاده مدار به معنای نداشتن یا استفاده نکردن از اتومبیل نیست بلکه طراحی خیابانها و خانهها و نحوه استقرار مغازههای فروش و ارائه خدمات روزانه به گونهای است که میتواند به طور طبیعی افراد را به تحرک جسمانی و اجتماعی در طول زندگی روزمره محلهای وادار کند.
در همین زمینه کنفرانس Walk۲۱ خاطر نشان میسازد که «مردمی که در محلات با قابلیت پیاده روی زندگی میکنند، یک ساعت در هفته بیشتر از کسانی که در محلات با قابلیت پیادهروی کمتری زندگی میکنند، پیادهروی میکنند و با انجام این کار ۴۰ درصد از فعالیت فیزیکی مورد نیاز خود را تأمین و خطر اضافه وزن خود را نصف میکنند. بی فعالیتی، بزرگترین قاتل در جوامع غربی است؛ هرکس که پیاده روی را ترویج کند، از این رو یک متخصص سلامت با یک حیات حیاتی است.»
پیادهمداری و تأثیرات اجتماعی- فرهنگی ناشی از آن
قبل از شکلگیری خیابان به شکل کنونی و ظهور کالسکه و اتومبیل، شیوه متداول و رایج جا به جایی در گذشته اغلب به صورت پیاده انجام میشد؛ قدمت پیادهروی به پیدایش و تولد انسانها میرسد؛ ایجاد گذرهای پیاده از نخستین اقدامات در شکل شهرنشینی بود؛ اصطلاح پیادهراه در چند دهه اخیر در مقابل خیابان که مخصوص حرکت سواره است بیشتر متداول گشته است.
واژگان مختلفی نظیر محدوده پیاده (مال)، محدوده بدون اتومبیل، پیادهراه، به نواحی یا معابری که تنها در اختیار افراد پیاده قرار میگیرد و سرویسدهی ضروری حق ورود به آن را دارند، اطلاق میشود و میتواند شامل یک یا چندین معبر باشد.
پیاده راهها کاملاً متمایز از پیادهروها است؛ این معابر میتوانند به صورت کوچه، بازار، بازارچه، میدان، پارک یا فضای یک مجتمع باشد.
زمانی که فضا برای آسایش و حضور ایمن و فعال عابر پیاده در شهر مناسب نباشد، نخستین قشری که از حضور در شهر محروم میشوند، گروههای ویژه یعنی سالمندان، معلولان، کودکان و افراد بزرگسال همراه با کودکان است.
پیاده راه ابزاری برای فعالیت جمعی به خصوص در ارتباط با اقتصاد شهری، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی است؛ در پیادهراههای آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است و از آنجا که حرکت عابران پیاده در شهرها و فضاهای شهری نشانه خوبی از تمدن آن شهر است، میتوان گفت که وجود پیادهراه در شهر مظهر تمدن و مدنیت و هویت هر شهر است.
نتیجهگیری
پیشرفت تمدن بشر در گذشته و حال به نوعی مدیون حرکت پیاده است؛ این نوع جا به جایی هزاران سال تجربه شده و در واقع حرکت پیاده، ساختار سکونتگاهها را در طول تاریخ شکل داده است.
وجود زیباترین مراکز قدیمی شهرهای متمدن در تاریخ شهرنشینی جهان شاهدی بر این مدعا است؛ حتی واحدهای اداری مانند بخشداری و شهرداریها را نیز بر حسب قابلیت شعاع دسترسی که برای مردم مقدور بوده تقسیمبندی میکردند. علاوه بر این، پهنههای پیاده در ایجاد توسعه پایدار شهری که امروزه به رویکرد غالب در تمامی سطوح برنامه ریزی و طراحی شهری تبدیل شده است، نقشی به سزایی ایفا میکند.
احداث پیادهراهها از جمله راههایی است که میتواند در تجدید حیات مدنی مراکز شهری مؤثر باشد و شهروندان پیادهراه را به خاطر امنیت و آرامش فضاهای آن و نبود خودرو و آلودگی دوست دارند؛ آنها پیادهراه را مکانی برای ملاقات و داد و ستد میدانند.
آزادی حرکت عابران پیاده در شهرها و فضاهای شهری، نشانه خوبی از مدنیت و هویت شهر است و شهروندان به تدریج به حضور در شهر و انجام فعالیتهای مدنی عادت کرده و زمان بیشتری را در فضاهای شهری میگذرانند و این به نوبه خود به بهبود و ارتقا فرهنگ و عادت شهر نشینی از جمله رعایت حقوق دیگران و احساس مسئولیت در برابر جامعه کمک میکند.
نظر شما