به گزارش خبرنگار ایمنا، بارش باران در کلانشهرهای ایران اگرچه همیشه راهکاری برای بسیاری از مشکلات عمده نظیر رفع آلودگی هوا، تأمین منابع آبی و البته ایجاد جذابیت در شهر بوده است، اما بدون تبعات نیز نبوده به گونه‌ای که چالش‌های بزرگی را برای مدیران شهری رقم زده است.
چالش‌هایی نظیر آبگرفتگی معابر شهری، قطعی برق و تخریب بناهای تاریخی که در این سال‌ها کم و بیش و با سبک و سیاق‌های مختلف در مورد آن شنیده‌ایم. این مهم البته در شهر یزد با توجه به کویری بودن جلوه‌ای دیگر دارد چراکه استان یزد سال‌های متوالی خشکسالی را تجربه کرده است، اما چند سالی است که این شهر مشمول بارش رحمت الهی شده و باران‌های شدیدی را تجربه می‌کند. این بارش‌ها که تقریباً کم سابقه بوده توانسته معماری شهری یزد را که در آن توجهی به شیب بندی خیابان‌ها نشده است را با چالش و بحران رو به رو کند؛ بحرانی که نتیجه رویکرد چند دهه گذشته در بی توجهی مدیران شهری به ایجاد زیرساخت دفع آب‌های سطحی است.
اقلیم شهرها، بازیگر اصلی آب گرفتگی معابر
مجتبی فرهمند، کارشناس شهرسازی و معاون سابق معماری و شهرسازی شهردار یزد در خصوص علل ناتوانی دفع آب‌های سطحی شهر می‌گوید: دفع آب‌های سطحی یکی از معضلاتی است که عموم کلانشهرهای کشور به آن مبتلا هستند و هرچه در این شهرها رعایت اصول شهرسازی ضعیف باشد، مشکلات بیشتری وجود دارد.
وی با بیان اینکه شهرهایی همانند یزد که دارای سطحی مسطح و شیب کمتری است از مشکلات بیشتر به نسبت سایر شهرها در دفع آب‌های سطحی رنج می‌برد، ادامه می‌دهد: عمده دلایل کارایی نداشتن سیستم دفع آب‌های سطحی به اقلیم شهر یزد و مسائل زیست محیطی آن باز می‌گردد.
این کارشناس شهرسازی با بیان اینکه شهرهایی که دارای بارندگی‌های پیوسته و یکسان هستند در موضوع دفع آب‌های سطحی مشکلات کمتری دارند، اضافه می‌کند: شهرهایی مثل یزد که بارندگی در آنها مقطعی و با شدت و ضعف فراوان صورت می‌گیرد عمدتاً دچار مشکل می‌شود تا حدی که ممکن است به بحران تبدیل شود زیرا پیش بینی‌های لازم در این باره نشده است.
وی با بیان اینکه تصمیم گیری در خصوص رسیدن به راهکار مناسب برای دفع آب‌های سطحی به صورت متمرکز اصولی نیست، تاکید می‌کند: هر شهر متناسب با اقلیم خود نیازمند اتخاذ تصمیمات مناسب است، برای مثال شهر یزد همواره با هجوم ریزگردها مواجه بوده است که این موضوع باعث گرفتگی دهانه چاه‌ها و آبراه‌ها در زمان عادی می‌شود و به محض بارش باران به دلیل گرفتگی مسیرهای خروجی آب، شهر دچار آبگرفتگی می‌شود.
فرهمند با بیان اینکه شهر یزد یکی از گسترده‌ترین شهرهای کشور است، خاطرنشان می‌کند: گستردگی شهرها باعث می‌شود تا موضوع دفع آب‌های سطحی با چالش جدی رو به رو شود زیرا سطح زیادی از زمین به واسطه آسفالت، بتن، سنگ و موزائیک پوشش داده شده و باعث خواهد شد تا آب کمتری جذب زمین شود.
وی عنوان می‌کند: یکی دیگر از دلایل موفق نشدن شهرها در دفع آب‌های سطحی، رعایت نکردن جزئیات اجرایی در پروژه‌های عمرانی است، به طوری که آنچه در طرح آمده در اجرا با دقت و جزئیات لازم همراه نمی‌شود و در نهایت کار پس از نهایی شدن به مشکل بر می‌خورد.
این کارشناس حوزه شهرسازی اضافه می‌کند: برای اجرای عملیات احداث جوی‌ها، کانال‌ها و سطح بندی معابر حساسیت کمتری به خرج داده می‌شود که این امر منجر به دفع نشدن آب‌های سطحی شده و در زمان بارش باران، شهر دچار مشکل می‌شود.
فرهمند مباحث اجتماعی و فرهنگی را در این خصوص مهم ارزیابی می‌کند و می‌گوید: بسیاری از آب گرفتگی‌ها ناشی از رها شدن زباله‌ها در جوی‌ها و کانال‌های شهری است که باید سازمان‌های مرتبط با حوزه فرهنگی این معضلات را شناسایی کرده و در خصوص آن فرهنگ سازی کنند.
شهر یزد نیازمند طرح جامع دفع آب‌های سطحی
وی با اشاره به لزوم داشتن طرح جامعی برای دفع آب‌های سطحی شهر یزد ادامه می‌دهد: مشکل اساسی شهر این است که در دهه‌های گذشته طرح جامعی برای دفع آب‌های سطحی نداشته و هر اقدامی که تاکنون شده به صورت مقطعی و موردی بوده است.
این کارشناس حوزه شهری تاکید می‌کند: برای داشتن طرح جامع دفع آب‌های سطحی باید همه دستگاه‌های اجرایی به کمک مدیریت شهری بیایند و حتی از اعتبارات مدیریت بحران خود در این رابطه استفاده کنند که خوشبختانه چند سالی است مطالعات اولیه این طرح شده و اقدامات خوبی نیز در این حوزه شده که البته کافی نیست و همچنان دچار مشکل هستیم.
وی معتقد است: شهرها نباید در اجرای پروژه‌های عمرانی اقدامات غیر کارشناسی بکنند زیرا رویه طراحی و اجرای پروژه‌های عجولانه و کمتر کارشناسی شده در همه شهر وجود دارد و همین موارد باعث می‌شود تا موضوعاتی از قبیل دفع آب‌های سطحی در پروژه‌ها دیده نشود.
فرهمند با بیان اینکه در حال حاضر شهرهای پیشرفته دنیا با مفهومی فراتر از دفع آب‌های سطحی سرو کار دارند، می‌گوید: امروز شهرهای دنیا دنبال هدایت آب‌های سطحی به جای دفع آب‌های سطحی هستند به طوری که برای استفاده مجدد از آن برنامه ریزی کاملی دارند.
وی تاکید می‌کند: در شهر کم آبی مثل یزد باید با هدایت آب‌ها به سمت حوضچه‌های محلی و ذخیره آب، زمینه استفاده مجدد از آن در آبیاری فضای سبز فراهم شود.
حفر ۶۰۰ چاه جذبی برای رفع بحران آب گرفتگی سطح شهر یزد
محسن عباسی هرفته، رئیس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر یزد نیز از حفر ۶۰۰ چاه جذبی برای رفع بحران آبگرفتگی در شهر یزد در سه اخیر خبر می‌دهد و می‌گوید: بعد از بارندگی شدید سال ۹۷، آب گرفتگی‌های شهر مورد آسیب شناسی قرار گرفت و مشخص شد که توسعه شهر یزد بدون توجه جدی به ایجاد زیرساخت‌های دفع آب‌های سطحی و هدایت آنها بوده است.
وی با بیان اینکه در شهر کم آبی مثل یزد، آب‌های سطحی می‌تواند جمع‌آوری شده و پس از تصفیه حداقلی در آبیاری فضای سبز مورد استفاده مجدد قرار گیرد، اضافه می‌کند: با توجه به مسطح بودن نسبی شهر یزد، لزوم اجرای طرح جامع جمع‌آوری و هدایت آب‌های سطحی ضرورتی انکار ناپذیر بود و به همین دلیل در این خصوص طرح جامعی تهیه شده و در حال اجراست.
عضو شورای اسلامی شهر یزد با بیان اینکه نباید انتظار داشت کار انجام نشده طی پنج دهه گذشته در شرایط اقتصادی کنونی تحقق یابد، ادامه می‌دهد: با وجود این شهرداری در قالب اقدامات رفع بحران در حال اجرای بخش‌هایی کوچک، اما ضروری از این طرح است که امیدواریم در سال آیند نیز ادامه یابد.
عباسی هرفته با بیان اینکه برای دفع آب‌های سطحی بیش از ۶۰۰ حلقه چاه جذبی در مناطق پنج گانه شهرداری ظرف دو سال گذشته حفر شد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر بسیاری از نقاط شهر که دچار چالش آبگرفتگی می‌شد، رفع بحران شده است اما هنوز هم مشکلات در این بخش بسیار است.
شناسایی ۲۵ نقطه برای رفع مشکل آبگرفتگی تا پایان سال جاری
محمد حسن منصوری زاده، جانشین معاونت خدمات شهری شهرداری یزد در این باره می‌گوید: قبل از شروع بارش‌های سال جاری ۲۵ نقطه بحرانی شهر از نظر آب گرفتگی شناسایی شده که تا پایان سال نسبت به ساماندهی آن نقاط اقدام می‌شود.
وی با بیان اینکه در جهت رفع آبگرفتگی ها و هدایت روان آب‌ها با همکاری واحد عمران شهرداری‌های مناطق و همچنین سازمان‌های مختلف شهرداری صورت اقدامات بسیار مؤثری شده است، ادامه می‌دهد: با لوله گذاری‌های شده، ایجاد کانال و حفر چاه جذبی در برخی نقاط شهر در باران اخیر شاهد آبگرفتگی کمتری بودیم.
گزارش از فرزاد فیضی، خبرنگار سرویس کلانشهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما