به گزارش خبرنگار ایمنا، تغییرات نرخ سود بانکی در حالی اعلام شد که به دلیل شرایط نابسامان بازارهای موازی مانند ارز و طلا، زمزمه‌هایی درباره احتمال افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی مطرح بود؛ البته بیشتر کارشناسان نیز بر ضرورت افزایش نرخ سود برای مقابله با تورم و کنترل بازارها تأکید داشتند؛ مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با انتشار گزارش‌های تحلیلی از این سیاست حمایت کرد؛ این مسائل موجب توجه بیشتر رسانه‌ها به سیاست افزایش نرخ سود بانک‌ها شد.
سرانجام عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: بانک مرکزی به‌خوبی واقف است که با توجه به وجود شوک منفی عرضه، ناترازی بانک‌ها و نیاز مالی دولت؛ امروز افزایش نرخ سود بانکی سیاستی نیست که توفیق قطعی داشته باشد و بر همین اساس به دنبال روش‌های دیگری برای کاهش فشار تورمی در بازارهاست.
افزایش نرخ سود بانکی، مانع رونق تولید
شایعه افزایش نرخ سود سپرده‌ها تا ۲۲ درصد به عنوان پیشنهادی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مطرح شده بود و هیچ اخبار مورد تأیید دیگری در این رابطه وجود نداشت؛ هرچند همواره با وجود نرخ تورم بالا و فاصله گرفتن قابل توجه سود بانکی از تورم، مباحثی از سوی اقتصاددانان برای افزایش سود بانکی مطرح شده است اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعلاً تصمیمی برای این مسئله وجود ندارد.
طبق گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، افزایش نرخ سود سپرده بانکی می‌تواند در کنترل بازارها مؤثر باشد؛ از طرفی افزایش سود بانکی مانعی برای رونق بخشی تولید محسوب می‌شود و نباید به میزانی باشد که تولید کننده را به جای سرمایه‌گذاری در تولید به سرمایه‌گذاری در بانک‌ها ترغیب کند.
برخی بر این باورند که اگر نرخ سود سپرده‌های بانکی بالاتر از نرخ تورم باشد، سرمایه‌ها به سمت بانک حرکت می‌کند و افزایش نرخ سود بانکی مؤثر خواهد بود؛ بنابراین نرخ تورم بالای ۴۰ درصد و نرخ بهره ٢٠ درصدی جذابیتی برای سپرده‌گذاری در بانک ندارد، چون در این شرایط نرخ ٢٠ درصدی سود بانکی برای سپرده‌گذار نرخ بهره منفی محسوب می‌شود؛ یعنی قدرت خرید کسانی که پول خود را با سود بانکی سالانه ۲۰ درصدی در بانک سپرده‌گذاری کرده‌اند نسبت به نرخ تورم چندین درصد کاهش یافته است بنابراین با وجود پایین بودن نرخ سود بانکی نسبت به تورم این رویکرد برای مردم جذابیتی ندارد مگر افرادی که از ریسک‌پذیری کمتری برخوردار باشند و با این نرخ سود در بانک سپرده‌گذاری کنند.
افزایش سود سپرده‌ها موجب تورم می‌شود
مرتضی سامتی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان، با اشاره به ناکارآمدی افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: معمولاً حجمی از نقدینگی سرگردان وجود دارد که بین بازارهای مختلف بورس، ارز، طلا و مسکن جابه‌جا می‌شود، ورود این نقدینگی به هر بازاری، مشکلات خاص خود را به وجود می‌آورد.
وی می‌افزاید: همیشه با ورود سرمایه‌های خرد به بازاری خاص مانند ارز و به وجود آمدن اثرات مخرب آن، مسئولان اقدام به افزایش نرخ سود سپرده‌ها کرده‌اند ولی مسئله این است که با افزایش نرخ سود، بانک‌ها اقدام به خلق پول جدید برای پرداخت سودهای بانکی می‌کنند و این جریان موجب تورم بیشتر خواهد شد.
این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: سیستم بانکی کشور دارای قدرت تولید پول بدون پشتوانه است که سرانجام این فرآیند به تشدید تورم منجر می‌شود.
سامتی می‌افزاید: خلق پول توسط بانک به این معناست که بانک‌ها به سپرده‌گذاران تورمی را تحمیل می‌کنند تا فرد سپرده‌گذار از بهره دریافتی خود منفعتی نبرد چون به همان نسبت قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: کسری بودجه مداوم دولت به دلیل چاپ پول‌های بدون پشتوانه‌ای است که وارد بازار می‌شود و تورم را تشدید می‌کند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بهتر است نرخ سود سپرده‌ها افزایش پیدا نکند، اظهار می‌کند: لازم است تا بازاری مناسب برای ورود نقدینگی‌های مردم جایگزین شود؛ بهترین بازار برای ورود سرمایه‌ها، بورس است که در مقطعی هم با رونق فراوان روبرو شد اما به دلیل سیاست‌های نادرست، این بازار افت کرد و مردم با زیان دهی بالا، اعتماد خود را نسبت به بازار بورس از دست دادند.
سامتی تصریح می‌کند: در رابطه با وضع هیچ‌کدام از بازارها نمی‌توان اظهار نظر قطعی کرد؛ تنها توصیه‌ای که از سوی اقتصاددانان مطرح می‌شود این است که دولت از ایجاد نابسامانی در بازارهای مختلف پرهیز کند تا ثبات در چنین سیستم‌هایی از بین نرود.
تقاضای کاذب در بازارهای موازی رفع می‌شود
با وجود مخالفت عده‌ای نسبت به افزایش نرخ سودهای بانکی، برخی بر این باورند که در شرایط فعلی اقتصاد کشور بهتر است نرخ سود سپرده‌های بانکی افزایش فراوانی پیدا کند تا یاری دهنده نقدینگی مردم باشد.
در این خصوص رضا ایوبی، تحلیلگر اقتصادی، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: افزایش نرخ سود بانکی باعث خروج پول از بازارهای موازی و ورود به بانک‌ها می‌شود.
وی تصریح می‌کند: در برهه‌ای قرار داریم که بازارهای مختلف به دلیل تقاضای زیاد با آشفتگی روبرو شده‌اند و ورود شوک به آن‌ها لازم است؛ این شوک از طریق ایجاد جذابیت در بازارهای دیگر ایجاد می‌شود؛ اینچنین که سود سپرده‌ها به میزانی جذاب باشد که سرمایه‌دار خرد یا کلان تمایل به ورود نقدینگی خود به این مراکز مالی را پیدا کند؛ در این صورت پول از بازارهای دیگر خارج می‌شود و در آن‌ها تعادل ایجاد می‌شود.
این کارشناس تأکید می‌کند: تا زمانی که نرخ سودها پایین باشد شرایط بازارهای طلا، ارز، مسکن به همین صورت است؛ به عبارتی پایین بودن نرخ سود سپرده بانکی موجب پیشروی افراد به سمت سوداگری و سفته‌بازی می‌شود؛ چون مردم به دلیل رشد تورم تمایل دارند که نقدینگی خود را وارد بازاری خاص کنند تا از ارزش آن محافظت کرده باشند.
ایوبی ادامه می‌دهد: با ورود این نقدینگی‌ها به بازارهای مختلف شرایطی که شاهد آن هستیم به وجود آمده است؛ در حالی که با ورود به بانک‌ها، بخشی از مشکلات موجود حل خواهد شد اگرچه معضلاتی دیگر در پی خواهد داشت ولی تقاضای کاذب در بازارهای موازی را مرتفع می‌سازد.
کاهش سود سپرده‌ها، باعث افزایش نقدینگی در دیگر بازارها شده است
معمولاً انتظار می‌رود که با کاهش نرخ سود سپرده بانکی، بخشی از منابع به سوی بازارها سرازیر و موجب رونق اقتصادی شود؛ از طرفی کاهش نرخ سود تسهیلات به سبب پایین آمدن قیمت تمام شده پول برای بانک‌ها، موجب کاهش قیمت تمام شده کالا و خدمات تولیدی و افزایش تقاضای تسهیلات می‌شود که در صورت تأمین منابع بانک، موجب افزایش تولید و رونق بازار، رقابت‌پذیری و افزایش صادرات خواهد شد.
کاهش نرخ سود سپرده‌ها باعث سرازیر شدن نقدینگی به سمت دیگر بازارها شده است، سوال اینجاست آیا رونق اقتصادی پیامد چنین جریانی بوده است یا نتیجه نابسامانی و گرانی‌های بی حد و حصر این بازارها بوده که بر دیگر بخش‌های اقتصادی کشور و قیمت دیگر اقلام تأثیرگذار گذاشته است؟
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما