به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر به همین چهارچوب محدود پیرامون ما ختم نمی‌شود. آن سوی هیاهوی شهر، پشت این دیوارهای بتنی، اندکی دورتر، مردمانی زندگی می‌کنند که در و دیوار مکان زندگیشان از سنگ و چوب و حلبی است. آنان به امید روزگاری بهتر، خانه و سرپناه خود را رها کرده‌اند و راهی شهرهای بزرگ شده‌اند، اما نه‌تنها روزگار بهتری نیافتند، آنچه داشتند هم از کف دادند و مجبور شدند به جای شهرنشینی، حاشیه‌نشینی اختیار کنند. سمنان از شهرهای فلات مرکزی ایران است که به گفته مسئولان اجرایی آن تاکنون از آسیب حاشیه‌نشینی در امان مانده است، اما مناطق محرومی دارد که وجود آن‌ها زنگ خطری برای امروز و آتش زیر خاکستری برای آینده آن محسوب می‌شود.
حاشیه‌نشینی زاییده شهرنشینی
میر بینایی، مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان با تاکید بر ضرورت شناخت ویژگی‌های حاشیه‌نشینی و تلاش برای کاهش آسیب‌های اجتماعی این مناطق، عنوان می‌کند: یکی از معضلات رشد شهرنشینی در کشورهای جهان سوم، حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن است.
وی می‌افزاید: رشد شتابان شهرنشینی و افزایش مهاجرت روستاییان به شهرها، معضل حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی در شهرها را ایجاد کرده است و به تناسب آن، موجب گسترش نابهنجاری‌هایی در شهرها شده است، لذا شناخت تأثیر حاشیه‌نشینی بر ایجاد و افزایش انواع آسیب‌های اجتماعی اهمیت زیادی دارد.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان خاطرنشان کرد: خوش‌بینانه باید بگوییم در استان سمنان پدیده حاشیه نشینی وجود ندارد، اما در مقابل در مناطق جنوبی یا کم‌برخوردار بعضی شهرها معضلاتی وجود دارد که باید رفع شود، زیرا در مناطق محروم و کم‌برخوردار شهر یا استان سمنان به دلیل کم‌توجهی برخی مسئولان فقر مالی، کمبود امکانات و فقر فرهنگی ایجاد شده است.
بینایی با تاکید بر ضرورت توانمندسازی مناطق محروم و کم‌برخوردار شهر و استان سمنان، عنوان می‌کند: منظور از توانمندسازی اینگونه محلات این است که با ایجاد زیرساخت‌ها شرایطی فراهم کنیم که ساکنان این مناطق در زمینه‌های کالبدی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی احساس امنیت کنند و تمام ابعاد زندگی آنان مورد بازنگری قرار گیرد.
تشکیل انجمن توسعه در ۴۳ محله
وی خاطرنشان می‌کند: در پنج سال اخیر در ۴۳ محله کم‌برخوردار و حاشیه‌ای شهرها «انجمن توسعه محله» تشکیل شده و برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در این مناطق تلاش زیادی شده است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان ادامه می‌دهد: برای هر یک از این محلات، سند توسعه با افق پنج ساله تدوین شده است تا با آمایش منطقه‌ای نیازهای این مناطق بیشتر مشخص شود.
بینایی می‌گوید: کمبودها را باید با کمک شهروندان رفع کنیم، زیرا دیدگاه توسعه‌ای مدیران و مسئولان، دولت‌محور و مبتنی بر نگاه سلسله‌مراتبی است، بنابراین احتمال زیادی وجود دارد که بسیاری از نیازهای شهروندان از منظر مدیران دور بماند، پس برنامه توسعه محلات باید با کمک شهروندان تهیه و تدوین شود.
وی می‌افزاید: اگر از دیدگاه توسعه به مناطق حاشیه نشینی بنگریم، متوجه می‌شویم که قدرت‌محوری از موانع مهم توسعه این مناطق است، به این معنا که منابع قدرت در هر جا مستقر باشند آن منطقه توسعه می‌یابد و سایر مناطق به میزانی که از کانون قدرت دورتر باشند، بیشتر دچار محرومیت هستند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان با بیان اینکه مرکز محوری عامل دیگر در توسعه مناطق حاشیه‌ای و محروم است، می‌گوید: هرچه شهرها و مناطق آن‌ها از پایتخت، استان، شهرستان و شهر دورتر باشد، بیشتر دچار محرومیت می‌شود دولت‌محوری هم عامل دیگری است که به افزایش حاشیه‌های شهری منجر می‌شود.
بینایی با بیان اینکه باید بستری فراهم کنیم که شهروندان مناطق حاشیه‌ای و محروم نیز حقوق اساسی خود را مطالبه کنند، تاکید می‌کند: مدیران باید فارغ از دیدگاه سلسله مراتبی و دیدگاه‌های بالاشهری یا پایین‌شهری زمینه دستیابی همه شهروندان به امکانات و خدمات شهری را فراهم کنند.
وی موازی کاری دستگاه‌های اجرایی را مانع محرومیت‌زدایی می‌داند و می‌گوید: دیدگاه‌های سلیقه‌ای و هزینه خودسرانه بیت‌المال مانع کاهش محرومیت است؛ باید در هر محله یا منطقه محروم ظرفیت‌هایی ایجاد کرده و سپس منابع را بر اساس ظرفیت هر منطقه تخصیص داد.
سمنان حاشیه‌نشین ندارد
عباس بابایی، رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری سمنان با بیان اینکه ۳۲ درصد از جامعه شهری جهان در حاشیه‌ها زندگی می‌کنند، عنوان می‌کند: بر اساس برآوردها در سال ۲۰۳۰ بیش از دو میلیون نفر در حاشیه‌های شهرهای جهان زندگی می‌کنند.
وی ادامه داد: جمعیت مناطق حاشیه‌نشین اغلب از مهاجران روستایی و افراد فقیر تشکیل شده است که بدون اخذ مجوزهای لازم و خارج از طرح‌های مصوب شهری در داخل یا خارج از محدوده قانونی ساخت و سازهایی کرده‌اند که از طرف مدیریت شهری یا حکومت محله‌ای به رسمیت شناخته نمی‌شود و اسناد مالکیت نیز برای آن‌ها صادر نمی‌شود و از امکانات رفاهی، خدماتی و فرهنگی شهری محروم هستند.
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری سمنان اضافه می‌کند: حاشیه نشینی یا اسکان غیر رسمی یکی از نمادهای بارز فقر شهری است که در درون یا حاشیه شهرها، بویژه شهرهای بزرگ شکل می‌گیرد.
بابایی می‌افزاید: توسعه حاشیه‌نشینی در شهرها دلایل مختلفی دارد که یکی از آن‌ها نابرابری و بی‌عدالتی در توزیع امکانات بین مناطق مرکزی با بافت‌های فرسوده شهری، محیط‌های روستایی و عشایری است.
وی با بیان اینکه امکانات زیرساختی در مناطق مرکزی شهرها و جذابیت این مناطق در کنار فقر امکانات اولیه در روستاها و مناطق عشایری به رشد حاشیه‌نشینی منجر می‌شود، اظهار می‌کند: حاشیه‌نشینان با مشکلات بهداشتی و درمانی، کالبدی و اجتماعی، رانش زمین و یا زلزله و بزهکاری مواجه هستند.
اجرای سند راهبردی احیای مناطق حاشیه‌ای
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری سمنان با بیان اینکه در شهر سمنان حاشیه‌نشینی وجود ندارد، تاکید می‌کند: بحث مهمی که در شهر سمنان وجود دارد اهمیت پرداختن به موضوع برقراری توازن در ارائه خدمات در نقاط مختلف شهری است؛ عدالت فضایی در محیط شهر باید به گونه‌ای باشد که بتوانیم سطح مناسبی از خدمات را در محیط‌ها و بخش‌های مختلف شهر ارائه کنیم.
بابایی با اشاره به رویکردهای مختلف دولت‌ها در مدیریت حواشی شهرها، می‌گوید: سند مالی راهبردی، احیا، بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری از طرف دولت تدبیر و امید در شهریورماه سال ۹۳ تصویب و ابلاغ شد و در شهر سمنان نیز این طرح توسط شهرداری و دستگاه‌های متولی با هدف ارائه خدمات اجتماعی، تشکیل سراهای محله‌ای، حمایت از سمن‌ها در مناطق حاشیه‌ای اجرا شد.
رونق مناطق کم‌برخوردار سمنان
عباس آل‌بویه، عضو شورای شهر سمنان و رئیس شورای اسلامی استان سمنان نیز گسترش حاشیه‌نشینی در ایران و اسکان جمعیت غیر شهری در این مناطق را نتیجه افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌داند و اظهار می‌کند: شهرنشینی یکی از مهم‌ترین پدیده‌های عصر حاضر است و در کشور ایران رشد شهرها بر اساس الگوی متمرکز باعث تشدید پدیده حاشیه‌نشینی شد.
وی می‌گوید: شهرنشینی با پیامدهای ناگواری چون بی عدالتی در توزیع امکانات، رشد حاشیه‌نشینی، گسترش آسیب‌های اجتماعی و ناهمگونی فزاینده اجتماعی همراه است.
رئیس شورای اسلامی استان سمنان با بیان اینکه رشد بی رویه شهرها در سال‌های اخیر از جنبه‌های گوناگون ملی، منطقه‌ای و محلی مشکلاتی را بوجود آورده است، عنوان می‌کند: در سمنان مناطق حاشیه‌ای وجود ندارد، اما باید با برنامه‌ریزی دقیق عدالت در توزیع امکانات را اجرا کنیم.
آل‌بویه می‌گوید: با همکاری شهرداری و دستگاه‌های متولی همچون بهزیستی و بنیاد مسکن یک گرمخانه در محله کم‌برخوردار شهر احداث می‌شود.
نظر شما