به گزارش خبرنگار ایمنا، تاریخ هر شهر مهم‌ترین عنصر هویت‌بخش به آن است؛ شهروندان دیرینگی تاریخ شهر خود را سند افتخاری می‌دانند که معرف فرهنگ، سنن و آداب کهن آنها است و مدیران شهری تاریخ و ابنیه تاریخی شهر را دست‌مایه معرفی شهر به دیگران و جذب گردشگران می‌کنند؛ لذا حفظ آثار تاریخی مهم‌ترین رسالت شهروندان و مدیران هر شهر است.
بافت تاریخی، رکن هویت‌ساز شهر
فروغ کریمی، مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد بناهای ارزشمند تاریخی را بهترین نشانه‌های هویت شهری می‌داند و می‌گوید: ابنیه تاریخی بهترین مؤلفه‌های کالبدی برای هویت بخشیدن به شهر و شهروندان است.
وی با بیان اینکه امروزه ایجاد هویت در فضاهای شهری از طریق ایجاد نمادهای طبیعی و انسانی از مهم‌ترین مباحث برنامه‌ریزی شهری و شهرسازی است، خاطرنشان می‌کند: عناصر هویتی شهرها، فضایی را برای رشد و کمال شهروندان به وجود می‌آورد و از ضروری‌ترین مؤلفه‌های توسعه پایدار است.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد با بیان اینکه مؤلفه‌های تأثیرگذار بر هویت شهری به سه دسته تقسیم می‌شود، می‌گوید: مؤلفه‌های طبیعی که به ویژگی طبیعی، جغرافیایی، توپوگرافی و ساختار طبیعی مانند رودها، دره‌ها، ساختار طبیعی شهر، تنوع خاک و پوشش گیاهی مربوط است و مؤلفه‌های نقطه‌ای مثل چشمه‌ها و تپه‌ها یا منظره عمومی از این نظر که شهر به لحاظ فرمی که دارد شعاعی، ارگانیک یا شطرنجی است جزو این گروه است.
کریمی با بیان اینکه یکی دیگر از مؤلفه‌های مدیریت هویت شهری مؤلفه‌های انسانی است، تصریح می‌کند: این شاخص به تبار و نیاکان شهروندان، آداب و رسوم، مذهب و زبان آنان مربوط است.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد با بیان اینکه مؤلفه‌های مصنوع هویت شهری سومین شاخصه هویت‌بخش شهری است، عنوان می‌کند: این عنصر هویتی شامل منظر عمومی، عناصر خطی، شاخص‌های خطی نقطه‌ای شهری و تاریخی کالبدی، تک بناهای شاخص شهری و به طور کلی شامل شکل شهر، خیابان‌ها، میدان‌ها، دروازه‌ها، بازارها، ساختمان‌های مسکونی، محله‌های قدیمی است.
کریمی با بیان اینکه بناهای ارزشمند تاریخی بیانگر اعتقادات و باورهای مشترک یک جامعه شهری است، تاکید می‌کند: تخریب این آثار بخشی از میراث اعتقادی، باورها و اصالت شهر و شهروندان آن از بین می‌برد، لذا این آثار بخشی از میراث جمعی یک جامعه و حفظ آنها بسیار با اهمیت است.
وی عنوان می‌کند: عده‌ای عقیده دارند که آثار هنری نقش زیادی در عنصر زیبایی شناختی و هویت‌بخشی شهر دارد و به ارزشمند بودن آن می‌افزاید.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد با بیان اینکه آثار تاریخی تعلق فرهنگی شهروندان را افزایش داده و موجب احساس غرور آنها می‌شود، اظهار می‌کند: آثار تاریخی نماد اصالت و ریشه‌دار بودن شهروندان و تفکر متعالی حاکم بر آن شهر و منطقه در گذر زمان است.
کریمی خاطرنشان می‌کند: ابنیه تاریخی همواره عنصر شاخص و نمادین هر شهر بوده و از طریق آنها می‌توان به تاریخ شهر و سیر تکامل شهرنشینی پی برد، به همین دلیل این آثار همیشه مورد توجه بوده است.
وی ادامه می‌دهد: وجه تمایز شهرها با هم در عناصر هویت‌بخش و بافت و بناهای ارزشمند تاریخی است که موجب ایجاد حس تعلق مکانی شهروندان می‌شود.؛ زیرا در بافت‌های کهن شهری، تاریخچه زندگی نیاکان و گذشتگان شهروندان دیده می‌شود.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد یادآور می‌شود: با رشد شتابان شهرنشینی، گسترش شهرها و افزایش استفاده از خودرو در این سکونتگاه‌های انسانی و ایجاد فضای خیابان برای رفت و آمد وسایل نقلیه سواره، شهرها به شکل نابسامان گسترش یافت و همین امر باعث شد بافت‌های قدیمی گذشته در معرض خطر قرار گیرد.
کریمی اضافه می‌کند: بافت‌های مختلف تاریخی در هر شهر مانند یک کالبد واحد است که با وجود اختلاف زمانی، با یکدیگر هماهنگ است، اما روند شهرنشینی مبتنی بر توسعه سریع شهرها و افزایش ساخت و ساز نامتناسب با بافت تاریخی در آنها، موجب بی‌هویتی شهرها شده است و آثار منفی ناشی از آن بر ساکنان شهر نیز هویداست.
وی اظهار می‌کند: حفاظت از بافت‌های تاریخی شهرها اهمیت زیادی دارد، زیرا این بافت شهری نقش مهمی در حیات فرهنگی شهرها دارد.
در شهر شهرکرد بناهای تاریخی ارزشمندی مانند مسجد آقابزرگ وجود دارد که حتی بسیاری از شهروندان از وجود آن مطلع نیستند، جالب اینکه این بناها غالباً در مرکز شهر واقع شده است. قرار گرفتن این بنا در بافت فرسوده شهر سبب شده از برخی از مهم‌ترین خدمات شهری محروم بماند.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد با اشاره به بنای تاریخی «مسجد آقابزرگ» شهرکرد به عنوان یکی از عناصر هویتی این شهری، می‌گوید: این مسجد در بافت فرسوده شهری قرار دارد و ساختمان‌های اطراف آن نیز تا حدودی فرسوده است.
کریمی در ادامه با اشاره به مشکلات خدماتی و تاسیساتی موجود در محدوده شهری واقع در پیرامون مسجد آقابزرگ شهرکرد، تاکید می‌کند: مهم‌ترین مشکل موجود، نبود مسیر دسترسی مناسب به این مجموعه تاریخی است، زیرا در یک نقطه کور قرار گرفته و حتی هیچ علامت و تابلوی راهنما نیز برای معرفی و هدایت گردشگران به سمت آن نصب نشده است.
وی با تاکید بر ضرورت ایجاد مسیرهای مناسب برای دسترسی افراد پیاده و سواره به این مجموعه تاریخی، خاطرنشان می‌کند: اگر مسیر جداگانه برای تردد عابران و گردشگران پیاده‌ها ایجاد شود بسیار مطلوب‌تر است، زیرا به این ترتیب از آسیب‌های ناشی از تردد وسایل نقلیه در پیرامون بافت تاریخی جلوگیری می‌شود.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد با بیان اینکه در این محدوده شهری امنیت کافی وجود ندارد، تصریح می‌کند: علت این است که این مجموعه در مکانی ناپیدا و نامشخص قرار دارد، اما اگر فضای دسترسی مناسب به آن ایجاد شود، قطعاً امنیت آن تأمین خواهد شد.
کریمی با بیان اینکه گاهی اوقات تردد گشت‌های سیار امنیت این منطقه را افزایش می‌دهد، عنوان می‌کند: تأمین روشنایی مناسب این محدوده شهری نیز در افزایش امنیت شهروندان و گردشگران بسیار اثرگذار است، البته با استفاده از الگوهای مناسب روشنایی می‌توان زمینه هدایت گردشگران به این مجموعه تاریخی را فراهم کرد.
وی با بیان اینکه بر اساس یک قاعده کلی ایجاد تنوع و مطلوبیت در جریان رفت و آمد مسیر پیاده، به ایجاد جذابیت کمک می‌کند، می‌گوید: بالا بردن سطح کیفی فضای محیطی از طریق باز کردن فضاهای جدید به سمت این مجموعه تاریخی در این زمینه بسیار اثرگذار است.
مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد تاکید می‌کند: برخی ضوابط شهرسازی در این منطقه نیازمند بازبینی است، ساخت و سازها در این محدوده باید هماهنگ با ارزش‌های تاریخی بناها باشد و در این محدوده و نزدیک آن بناهای بلندمرتبه ساخته نشود.
کریمی می‌افزاید: می‌توان برای این بنای تاریخی برخی کاربری‌های جدید مانند استفاده‌های آموزشی و فرهنگی نیز تعریف کرد که اصطلاحاً به احیای هویت عملکردی بنا از طریق تزریق کاربری‌های فرهنگی آموزشی نیز منجر می‌شود.
وی با بیان اینکه تعریف یک کاربری خاص باعث می‌شود که افراد زیادی به سراغ مجموعه تاریخی نروند، می‌گوید: در کلانشهر یزد برای حمام‌های تاریخی کاربری رستوران سنتی تعریف شده که باعث می‌شود هم شهروندان بیشتری به آنجا بروند و هم شرایط بهتری برای ادامه حیات فضاهای فرهنگی فراهم شود.
حسین مظهری دهکردی، پژوهشگر ابنیه تاریخی شهر شهرکرد و نویسنده کتاب «شهرکرد در گذر زمان» عقیده دارد: مسجد آقا بزرگ واقع در خیابان ولیعصر، نقطه اتصال این خیابان با خیابان فردوسی است.
وی با بیان اینکه مسجد آقابزرگ شهرکرد در سیاهه آثار ملی به ثبت رسیده است، می‌گوید: یکی از بازاریان قسمتی از حیاط ملک شخصی خود را به مساحت ۱۵۰ متر به ساخت این مسجد اختصاص داده است، لذا بنا بدون وضو خانه و فضای بهداشتی است، اما شبستانی مستطیل شکل و پنجره‌هایی در اطراف آن برای نورگیری صحن مسجد ایجاد شده است.
توسعه خدمات شهری پیرامون بافت تاریخی مسجد آقا بزرگ
اکبر شاهوردی، سرپرست سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری شهرکرد در خصوص این بنای تاریخی، عنوان می‌کند: در طرح تفصیلی شهر، مقابل مسجد یک فضای سبز و یک پارکینگ طبقاتی تعریف و ایجاد شده است.
وی ادامه می‌دهد: معبر مقابل این بنای تاریخی تبدیل به یک معبر ۱۲ متری می‌شود که از خیایان فردوسی به خیابان ولیعصر متصل می‌شود.
سرپرست سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری شهرکرد خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر بخشی از اقدامات عمرانی شهرداری شهرکرد برای انجام تملکات آزادسازی فضای لازم برای ایجاد فضای سبز و پارکینگ انجام شده است.
طرح‌هایی که شهرداری اجرا نکرده است!
شاهوردی با اشاره به تشکیل شورای فرهنگی در شهرکرد، اظهار می‌کند: این شهرداری مرکب از نمایندگان اداراتی از جمله میراث فرهنگی و شهرداری است که در آن در خصوص اجرای طرح‌های عمرانی یا تعریف کاربری‌های فرهنگی برای ابنیه تاریخی تصمیم‌گیری می‌کنند.
وی با اشاره به کاستی روشنایی معابر این محدوده تاریخی نیز عنوان می‌کند: باید طرح‌های خدماتی زیادی در این منطقه اجرا شود، در خصوص تأمین روشنایی تاکنون شهرداری اقدامی انجام نداده است، اما سایر دستگاه‌های متولی نظیر شرکت برق هم باید در این منطقه شهری بیشتر فعالیت کنند.
نظر شما