به گزارش خبرنگار ایمنا، طبق توافقنامه آتش‌بس منعقد شده، صلح‌بانان روسیه شامل ۱۹۶۰ پرسنل نظامی، ۹۰ نفربر زره‌پوش، ۳۸۰ خودرو و تجهیزات ویژه به منظور تحقق آتش بس بر اساس توافقنامه امضا شده در منطقه قره باغ و تا امتداد دالان لاچین به مدت ۵ سال مستقر می‌شوند.
طبق این توافق جمهوری ارمنستان منطقه کلبجار را تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ و منطقه لاچین را تا ۱ دسامبر ۲۰۲۰ تحویل جمهوری آذربایجان خواهد داد و کریدور لاچین را تا عرض ۵ کیلومتر عقب می‌نشیندکه اتصال قره‌باغ به ارمنستان را تضمین می‌کند و بر تثبیت وضعیت شهر شوشا هم مؤثر خواهد بود.
طی سه سال آینده، برنامه‌ای برای احداث یک مسیر جدید حمل و نقل در طول کریدور لاچین مشخص خواهد شد. این مسیر، ارتباط بین استپاناکرت و ارمنستان را میسر خواهد کرد. جمهوری آذربایجان، ایمنی تردد شهروندان، خودروها و کالاها در طول کریدور لاچین در هر دو جهت را تضمین می‌کند و همچنین آوارگان و پناهندگان داخلی باید تحت نظارت دفتر کمیساری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به خاک قره‌باغ و مناطق همجوار بازگردند و اسرای جنگی و سایر بازداشت‌شدگان و اجساد افراد کشته شده مبادله خواهند شد.
همچنین باید تمامی محورهای مواصلاتی اقتصادی و حمل و نقل در منطقه رفع انسداد شوند. جمهوری ارمنستان به منظور سازمان‌دهی تردد بدون مانع شهروندان، خودروها و کالاها در هر دو جهت، ارتباطات حمل و نقلی بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را فراهم می‌کند. کنترل ارتباطات حمل و نقلی تحت کنترل سرویس خدمات مرزی FSB روسیه خواهد بود؛ همچنین با توافق طرفین، محورهای حمل و نقل جدید برای متصل کردن جمهوری خودمختار نخجوان به مناطق غربی آذربایجان ساخته خواهد شد.
در حالی که نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان با ناراحتی و عجز پیام آتش بس را اعلام کرد، اما الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان امضای این بیانیه را نشان پیروزی کشورش در جنگ با همسایه توصیف کرد.
پاشینیان در بیانیه‌اش نوشت: "این بیانیه به معنای پیروزی نیست، اما مادامی که کسی خودش را شکست خورده نپندارد، شکست نخورده است. ما خودمان را شکست خورده نمی‌دانیم. من معتقدم که این بهترین راه‌حل با توجه به شرایط موجود بود. "
در برابر اظهارات نخست‌وزیر ارمنستان، موضع الهام علی‌اف، سرشار از شعف و پیروزمندانه بود که می‌گفت "این توافق عملاً به معنای پایان جنگ و اشغال سرزمین‌های جمهوری آذربایجان است و یک توافق تاریخی محسوب می‌شود. "
اعلام انعقاد توافق جدید میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان اعتراضات گسترده مردمی در ایروان را در پی داشت. شماری از ساکنان ایروان بامداد سه شنبه به نشانه اعتراض به برقراری آتش بس در منطقه قره باغ، از زنجیر مأموران پلیس عبور کرده و وارد ساختمان دولت ارمنستان شدند.
با شدت گرفتن اعتراضات، ۱۷ حزب اپوزیسیون ارمنستان در رد توافق از نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور برای توقف درگیری‌ها بر سر قره‌باغ کوهستانی خواستند برای ممانعت از "از دست رفتن غیرقابل بازگشت اراضی و جان انسان‌ها" استعفا دهد.
همزمان آرمن سرکیسیان، رئیس‌جمهور ارمنستان هم اعلام کرد از طریق رسانه‌ها از امضای توافق با روسیه و جمهوری آذربایجان برای اتمام جنگ در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی مطلع شده است و از آغاز رایزنی‌های سیاسی برای حفظ منافع ملی ارمنستان خبر داد. سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز گذشته در مورد این توافق گفته که قرار است صلح‌بانان روسی در منطقه قره باغ مستقر شوند.
ترکیب جمعیتی قره‌باغ که همیشه عمدتاً ارمنی‌نشین بوده است ممکن است با خروج نیروهای ارمنستان از اطراف این منطقه کوهستانی به‌تدریج تغییر کند؛ هر چند نیروهای حافظ صلح روسیه مأمور تأمین امنیت شهروندان ارمنی قره‌باغ هستند و مسیر دالان لاچین برای عبور و مرور میان قره‌باغ و ارمنستان مورد تأیید طرف‌های بیانیه قرار گرفته است، اما مساله بازگشت شهروندان آذری به مناطق اطراف و روستاهای قره‌باغ، در درازمدت، ممکن است بار دیگر آتش دعوای قومی و نژادی را در این منطقه شعله‌ور کند.
اکثر تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تاکنون نتیجه‌ای نداشته است، اما ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به نتیجه‌بخشی طرح آتش بس خود در قره‌باغ بسیار امید دارد و معتقد است که می‌تواند مناقشه و درگیری بین دو کشور را حل کند. باید دید آینده طرح مسکو به کجا ختم خواهد شد؟
زلزله سیاسی در ارمنستان رخ خواهد داد
سید احمد شجاعی، کارشناس مسائل بین‌الملل به خبرنگار ایمنا می‌گوید که راه حل مقام معظم رهبری در ارتباط با مناقشه قره باغ، بهترین تضمین کننده حقوق دو طرف درگیری است. رهبری در این طرح تاکید کرده‌اند ارمنستان باید به صورت داوطلبانه از مناطقی که متعلق به آذربایجان بوده و در گذشته اشغال کرده است عقب نشینی کند. همچنین ایشان خاطرنشان کردند باید جایگاه ارامنه ساکن قره باغ حفظ شود و جمهوری آذربایجان موظف است حقوق شهروندی آنها در منطقه را حفظ کند همچنین نسبت به حضور نیروهای تکفیری در این منطقه نیز هشدار دادند.
به گفته وی، در حال حاضر توافق فعلی بین ارمنستان و آذربایجان شبیه به توافقات جنگ جهانی اول و دوم در جریان فلسطین است. در توافق ایجاد شده در منطقه قره باغ نیز به همین صورت رفتار شده است؛ زیرا طبق این توافق قسمتی از قره باغ در اختیار ارامنه قرار گرفته است تا کریدوری جهت دسترسی به آذربایجان ایجاد شود. همچنین کریدوری میان ارمنستان و نخجوان ایجاد می‌شود.
به گفته این کارشناس مسائل بین‌الملل، به نظر می‌رسد این توافق فتنه‌ای در پی خواهد داشت. توافق فعلی آذربایجان و ارمنستان شکننده است و در روزهای آینده شاهد ادامه درگیری‌ها در منطقه قره باغ خواهیم بود.
شجاعی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر تعداد زیادی از مردم آذربایجان و ارمنستان در واکنش به توافق فعلی معترض هستند و به نظر می‌رسد در آینده شاهد آشوب‌هایی در دو کشور خواهیم بود؛ حتی ممکن است در ارمنستان یک زلزله سیاسی در پی پذیرش این توافق رخ دهد.
تحقق طرح آتش‌بس با دشواری مواجه خواهد شد
مهدی امیری، کارشناس مسائل منطقه هم به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ریشه مناقشه قره‌باغ تضاد دو اصل حقوق بین‌الملل است؛ زیرا در این درگیری‌ها اصل حق تعیین سرنوشت و اصل حاکمیت ملی نقض شده است. ارمنستان در گذشته با تکیه بر اصل حق تعیین سرنوشت با توجه به اکثریت ارامنه در منطقه قره باغ، تلاش بر جدایی این منطقه از آذربایجان داشت.
به گفته وی، اکنون دو طرف مناقشه قره باغ با استناد به یکی از این اصول بین‌المللی بر حاکمیت منطقه قره باغ اصرار دارند، اما مهمترین عامل این است چرا این مناقشه پس از سال‌ها دوباره جان گرفت؟ پاسخ این است که قدرت نظامی آذربایجان افزایش یافته و شیطنت‌ها و اقدامات نظامی رژیم صهیونیستی و ترکیه نیز در ادامه این درگیری‌ها بی تأثیر نبوده است.
به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه تلقی می‌شود و در جهت کاهش تنش در این منطقه، طرحی را برای صلح در قره باغ ارائه کرد. این طرح با در نظر گرفتن واقعیت‌های منطقه توسط عباس عراقچی مطرح شد.
امیری خاطرنشان می‌کند: به نظر می‌رسد به جهت پیچیدگی‌های منطقه قره باغ، طرح توافق روسیه و ایران برای تحقق با دشواری مواجه خواهد بود.
نظر شما