به گزارش خبرنگار ایمنا، در حالی که بسیاری از شهرها با آلودگی صوتی و آلودگی ناشی از فاصله شهری و آلودگی هوا همراه است و از طرفی با افزایش بی رویه مصرف انرژی‌های فسیلی روبرو هستیم، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که از بام سبز (روف گاردن) به عنوان راهکاری مؤثر در جهت حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا و بهره‌برداری مناسب از منابع و انرژی استفاده کنیم.
بام سبز به عنوان یکی از فناوری‌های زیست محیطی اهمیت زیادی دارد زیرا یکی از عناصر مهم طراحی اکولوژیک جهت افزایش کیفیت ساختمان، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، استفاده از انرژی‌های نو و همسو شدن با طبیعت بشمار می‌رود که می‌تواند تأثیرات مخرب زیست محیطی را کاهش دهد.
در واقع بام سبز یکی از رویکردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است که از آن می‌توان جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد.
کارشناسان فضای سبز معتقدند: "هزینه‌های طراحی و اجرای یک بام سبز نباید با هزینه‌های یک بام معمولی مقایسه شود، بلکه باید با هزینه‌های سرسام‌آور ناشی از آلودگی آب و هوا و محیط، امراض و مرگ و میر ناشی از این آلودگی‌ها، آسیب‌های فردی و اجتماعی ناشی از نبود فضای سبز در محیط مصنوع مقایسه شود.
هزینه‌های سنگین استفاده از سوخت‌های فسیلی رو به پایان، تأثیرات عمیق روان‌شناختی ناشی از نازیبایی و بی روحی شهرها، مسائل ناشی از سیلاب‌ها و آبگرفتگی‌ها، هزینه‌های کنترل آب‌های سطحی، هزینه‌های ناشی از عایق کاری و اجرای چند باره آن را باید به هزینه‌های فوق اضافه کرد.
بام سبز علی‌رغم موانع موجود از قبیل بالا بودن هزینه‌های اجرایی نصب و راه‌اندازی سیستم آبیاری و حفظ و نگهداری به عنوان یک راه حل اکولوژیک دارای پتانسیل‌های کاربردی زیادی است که بکارگیری آن در شهرها از میزان مصرف انرژی کاسته و بر کارایی محیط می‌افزاید. بام سبز مکان‌های جدید برای اجتماع درون و گردش در فضای بیرون از خانه را فراهم می‌آورد، همچنین فرهنگ‌سازی زیبایی منظر، ایجاد ایمنی و آپارتمان نشینی از اثرات جانبی بام سبز است.
نکته دیگری که می‌توان از آن به عنوان اثر جانبی فضای سبز روی بام نام برد، گسترش فرهنگ آپارتمان نشینی و تعامل گروهی است که در برخی موارد همچنان در مورد آن با مشکلات عمده‌ای روبرو هستیم.
اگر ایجاد فضای سبز به عنوان جزئی از بافت شهرها و نیز بخشی از خدمات شهری ضرورت یافته باشد، نمی‌تواند جدا از نیازهای جامعه شهری باشد، بنابراین فضای سبز باید از نظر کمّی و کیفی، متناسب با حجم فیزیکی شهر و نیازهای جامعه با توجه به شرایط اکولوژیکی شهر و روند گسترش آینده آن ساخته شود تا بتواند به عنوان فضای سبزی فعال بازدهی زیست محیطی مستمری داشته باشد.
امروزه بام سبز با هدف سلامتی زیست محیطی اقتصادی و در رابطه با بهبود مدیریت اصلاح دفع فاضلاب سطحی در شهر و توجه به مسائل زیبایی شناسی بکار می‌رود و معماران و طراحان نیز امکان پوشاندن بام را با گونه‌های مختلف گیاهی برای اهدافی همچون زیباسازی دارند.
ایجاد ۵۷۷۰ مترمربع بام سبز در مشهد
«مهدی یعقوبی» معاون خدمات شهری شهردار مشهد در این باره به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در حال حاضر سرانه فضای سبز شهر مشهد ۱۷.۴ مترمربع برای هر نفر است.
وی می‌افزاید: در ابتدای فعالیت دوره پنجم شورای شهر این کلانشهر، سرانه فضای سبز ۱۴.۲۶ بود که به طور میانگین سالانه حدود یک مترمربع به آن افزوده شده و در حال حاضر به عدد ۱۷.۴ مترمربع رسیده است.
معاون خدمات شهری شهردار مشهد ادامه می‌دهد: تعداد بوستان‌های شهر مشهد در ابتدای دوره پنجم ۵۷۶ مورد بود که در حال حاضر به ۶۶۹ پارک رسیده، بدان معنا که ۹۳ پارک جدید احداث شده که از این تعداد ۸۹ پارک محلی و چهار پارک شهری است.
یعقوبی خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر ۶۴۱ پارک محلی و ۲۸ پارک شهری در مشهد وجود دارد که در اختیار شهروندان قرار گرفته است.
وی با تاکید بر لزوم توجه ویژه به موضوع بام‌سبز در مشهد، تصریح می‌کند: با حمایت شهرداری تاکنون بالغ بر پنج هزار و ۷۷۰ مترمربع بام سبز در این کلانشهر احداث شده و مناطق ثامن و ۱۱ شهرداری دارای بیشترین ظرفیت جهت احداث باغ بام است.
معاون خدمات شهری شهردار مشهد با اشاره به شرایط و الزامات ایجاد بام‌سبز در ساختمان‌های این شهر، اظهار می‌کند: تنها در منطقه ثامن، مالکان (حقیقی و حقوقی) ساختمان‌های جدیدالاحداث که مساحت عرصه آنها بالای ۵۰۰ متر مربع باشد و در سایر مناطق شهرداری مالکان تمامی ساختمان‌های گروه " د" و نیز ساختمان‌های گروه " ج" (به استثنا کاربری‌های مسکونی) ملزم به اجرای باغ بام در پشت‌بام خواهند بود.
وی در تشریح گروه‌های ساختمانی «ج» و «د»، می‌افزاید: گروه ج ساختمانی، ساختمان‌های شش تا ۱۰ طبقه با زیربنای صفر تا پنج هزار مترمربع و ساختمان‌های کمتر از شش طبقه با زیر بنای دو هزار تا پنج هزار مترمربع است.
یعقوبی ادامه می‌دهد: برای گروه د ساختمانی، ساختمان‌های بیش از ۱۰ طبقه با هر متراژ زیر بنا و ساختمان‌های کمتر از ۱۰ طبقه با زیر بنای بیش از ۵۰۰۰ متر مربع است.
وی در ارتباط با شرایط ایجاد بام سبز در ساختمان چند سال ساخت، تصریح می‌کند: در ساختمان‌های موجود، شهروند ابتدا درخواست خود را جهت احداث باغ بام از طریق مراجعه به سامانه جامع فضای سبز اعلام کرده و با استفاده از اطلاعات موجود در سامانه با شرکت‌های مشاور هماهنگی می‌کند؛ سپس شرکت‌های مشاور با هماهنگی نظام مهندسی ساختمان نسبت به تهیه نقشه و دریافت تاییدیه استحکام بنا اقدام می‌کنند که در صورت تأیید این موارد و پس از احداث باغ بام، شهروند درخواست خود را جهت دریافت تسهیلات از طریق سامانه جامع فضای سبز اعلام می‌کند.
معاون خدمات شهری شهردار مشهد می‌افزاید: در ادامه این فرایند سازمان پارک‌ها و فضای سبز نسبت به ارائه تسهیلات مشوق ایجاد باغ بام پس از مراحل بازدید از محل اقدام می‌کند و در پایان پس از دریافت مشوق، شهرداری منطقه نسبت به درج مشخصات باغ بام در پایان‌کار اصلاحی اقدام خواهد کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ساختمان‌های شهرداری مناطق ثامن، یک، هشت و ۱۱ دارای بام سبز است، می‌گوید: توسعه بام‌های سبز در کلانشهرها، نیازمند بسترسازی مناسب و بومی‌سازی است، بنابراین برای تهیه این گونه بام‌ها باید قبل از احداث ساختمان‌ها، معماری خاصی برای این کار تعبیه شده و در نهایت با شناسایی و معرفی گونه‌های ویژه اقدام شود.
یعقوبی خاطرنشان می‌کند: فضای سبز عامل مهمی در افزایش اعتماد به نفس و شادابی در انسان‌ها قلمداد می‌شود، بنابراین شناخت و بومی سازی گیاهان و پرورش آنها در مناطق خشک و نیمه خشک عامل مهمی در کاهش بیماری و آلودگی کلانشهرها است.
وی با اشاره به امکانات و تسهیلات شهرداری مشهد برای مالکان ساختمان‌های دارای قابلیت ایجاد بام سبز، اظهار می‌کند: تشویق در نظر گرفته شده برای احداث باغ‌بام در تمامی گروه‌های ساختمانی جدیدالاحداث (به جز ساختمان‌هایی که ملزم به احداث باغ‌بام است)، همچنین ساختمان‌های موجود (به شرط تأیید استحکام بنای آنها طبق ضوابط و مقررات مربوط) در مشهد به ازای هر مترمربع احداث سطح سبز مفید، معادل پنج میلیون ریال (برای سال ۱۳۹۸) تعیین شده که شهرداری مشهد می‌تواند هر سال تا میزان ۱۵ درصد به این مبلغ اضافه کند.
معاون خدمات شهری شهردار مشهد تاکید می‌کند: شهروندان در صورت تمایل جهت تأمین آب مورد نیاز جهت آبیاری باغ بام می‌توانند از تسهیلات مرتبط با مصوبات شورای اسلامی شهر در خصوص مدیریت مصرف آب، جداسازی و بازچرخانی فاضلاب خاکستری درساختمان‌ها بهره‌مند شوند.
لزوم استفاده از فناوری باغ بام برای توسعه کیفیت چشم‌اندازهای شهری
«فرزانه هژبری» کارشناس فضای سبز مشهد در این باره اظهار می‌کند: هدف اصلی از ایجاد باغ بام در شهر مشهد بهبود کیفیت هوای شهراست.
وی تصریح می‌کند: از سال ۸۹ شهرداری مشهد به منظور بهبود کیفیت هوای شهر و کاهش آلودگی‌های ناشی از تردد خودروها و توسعه کیفیت چشم‌اندازهای شهری، لزوم استفاده از فناوری باغ بام را به عنوان یک راهکار ضروری در برنامه خود قرار داده است.
این کارشناس فضای سبز با بیان اینکه طرح بام سبز در ابتدا در بافت مرکزی شهر در منطقه ثامن با توجه به میزان بالای آلاینده‌ها و محدودیت‌های موجود جهت احداث فضای سبز توسط شهرداری اجرا شد و پس از آن جهت فرهنگ‌سازی و تشویق شهروندان به احداث باغ بام در ساختمان‌های در حال ساخت سازمان پارک‌ها و فضای سبز اقدام شد، می‌افزاید: در ادامه سامانه ثبت درخواست ایجاد بام سبز راه‌اندازی شد تا شهرداری بتواند به شهروندانی که مطابق ضوابط اقدام به احداث باغ‌بام کرده‌اند، تسهیلات مشوق پرداخت کند.
وی با اشاره به مزایای احداث باغ بام، تصریح می‌کند: از جمله مزایای باغ بام‌ها اجرایی شدن بازچرخانی آب آبیاری در ساختمان‌ها و تأثیر باغ بام‌ها در جذب آب باران، جلوگیری از هدر رفت آب، ایجاد فضای آرامش و افزایش تعاملات اجتماعی شهروندان، کاهش حجم سفرهای درون‌شهری، کاهش حرارت محیط شهری و کاهش مصرف انرژی در داخل ساختمان‌ها است.
هژبری خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر باغ بام‌های ایجاد شده باید باعث تلطیف هوا در محدوده‌هایی شود که مشکل تأمین زمین برای احداث پارک وجود داشته است.
وی با ابراز خرسندی از ارائه مشوق‌های خوب توسط شهرداری مشهد از سال ۹۰ برای شهروندان متقاضی ایجاد بام سبز، می‌گوید: با انجام این اقدام فرایندهای تحقق بام سبز آسان‌تر شده و در شهروندان برای ایجاد بام‌های سبز رغبت بیشتری به وجود آمده است.
این کارشناس فضای سبز تاکید می‌کند: بر اساس ضوابط در نظر گرفته شده برای ایجاد بام سبز، باید حداقل بستر یک سوم بام ساختمان‌ها سبز باشد و پس از آن از شهروندانی که در این راستا اقدام و از تسهیلات شهرداری استفاده کرده‌اند، تعهد نگهداری گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه در مشهد برای بام سبز اجازه احداث آلاچیق حداکثر ۱۲ متری و یک گلخانه با سازه سبک حداکثر ۲۵ متر برای کشاورزی شهری داده شده است، می‌گوید: سرمایه‌گذاری در زمینه بام سبز به عنوان یک رویکرد نوین معماری و شهرسازی مهمترین روشی است که به شهرهای ما اجازه رشد و توسعه می‌دهد و نیز در جهت استفاده از انرژی‌های پاک و توجه به محیط زیست و ساکنان آن می‌تواند تأثیر بسزایی در معماری و شهرسازی داشته باشد.
هژبری می‌افزاید: مهمترین اثر فضای سبز در شهرها کارکرد زیست محیطی آنها است که شهرها را به عنوان محیط‌زیست جامعه انسانی معنی‌دار کرده است؛ فضاهای سبز با آثار سو و کاربردی نادرست تکنولوژی مقابله کرده و سبب افزایش کیفیت زیستی شهرها می‌شود.
گزارش از: راضیه کشاورز، خبرنگار سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما