به گزارش خبرنگار ایمنا، هر شهروند باید این امکان را داشته باشد که با صرف پنج تا حداکثر ۱۰ دقیقه بتواند به اولین وسیله حمل و نقل عمومی برسد و سفر خود را به مقصد آغاز کند. حرکت منظم و کارآمدی وسایل حمل و نقل عمومی بسیار ضروری است، اما کافی نیست و نیاز است تا ناوگان حمل و نقل در یک بستر منسجم و دقیق و شکل‌گرفته بر اساس مبانی علمی و متناسب با رفع نیازهای شهروندان و شهرنشینان فعالیت کنند تا بهترین نتیجه برای شهر و شهروندان حاصل شود. از آنجایی که سیستم حرکت و جابجایی در شهر باید تمامی بافت‌های شهری از جمله بافت‌های تاریخی را پوشش دهد، ویژگی‌های این وسایل نیز بهتر است متناسب با هر کدام از بافت‌های شهری در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد این مسئله مهم در شهرهای کشور ما مورد توجه قرار نگرفته و همین امر موجب شده است تا سیستم حمل و نقل عمومی در برخی بافت‌های شهری از جمله بافت تاریخی کارایی لازم را نداشته باشد. در این زمینه با" امیرحسین شبانی، دکترای شهرسازی" گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
نظام حمل و نقل شهری شامل چه اجزایی می‌شود؟
نظام حرکت و دسترسی در شهرها شامل چند جز است. این اجزا در کنار یکدیگر یک نظام کلی را ایجاد می‌کنند. وسیله تردد و جابجایی، شبکه دسترسی‌ها و کاربری که در فضای شهری از این وسایل استفاده می‌کند همگی جزئی از این ساختار هستند. به علاوه اجزای ساختار حرکت و نظام دسترسی در یک بافت شهری در ارتباط با بافت‌های پیرامونی آن نیز هست.
چگونه می‌توان به نظام کارآمد دسترسی در بافت تاریخی دست یافت؟
چنانچه بخواهیم نظامی کارآمد در حرکت و جابجایی انسان، کالا و خدمات در یک بافت تاریخی داشته باشیم باید همه اجزای این سیستم را در ارتباط با یکدیگر و به صورت هماهنگ ببینیم تا بتوانیم به یک گزینه مناسب برسیم. نمی‌توان در نگاهی جزئی نگر صرفاً یکی از این اجزا را اصلاح، توسعه یا جایگزین کرد و انتظار داشت کلیت نظام دسترسی شهر کارآمد شود و ارتقا و بهره‌وری لازم را داشته باشد. تجربه کشورهای مختلف به خصوص کشورهای توسعه یافته در ورود به بافت‌های تاریخی و چالش‌های پیش روی آنها نشان می‌دهد بسته به هر بافت تاریخی، باید ویژگی‌های مختلفی را لحاظ کرد. بافت‌های تاریخی در طول زمان فرآیندهایی را تجربه کرده‌اند، فرآیندهایی که این بافت‌ها به واسطه آن توانسته‌اند به هویت و شاکله اصلی خود برسند.
بهترین رویکرد برای توسعه سیستم حمل و نقلی در این بافت‌ها چیست؟
اصل سیستم حرکتی در این گونه بافت‌ها استفاده کردن از حرکت پیاده به عنوان حرکت اصلی است. این گونه بافت‌ها واجد شرایطی در شبکه دسترسی‌ها هستند که ما در علم شهرسازی به آن شبکه ارگانیک یا اندام‌واره شهری می‌گوئیم. این شبکه متأثر از ساختار طبیعی زمین، نظام تقسیم آب، ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی نیز است. در نظر گرفتن این ویژگی‌ها و تطبیق نظام حرکتی با آنها می‌تواند یک عامل مهم باشد. چنانچه یک برنامه ریز یا مدیر شهر بخواهد در هماهنگی و انطباق با ویژگی‌هایی برنامه ریزی کند که موجب شده این شبکه دسترسی‌ها شکل بگیرد، نباید نظم و نظام اندام‌واره این بافت‌ها را بر هم بزند. این بافت‌ها هم اکنون در زمانه‌ای قرار گرفته‌اند که حرکت سواره و حرکت با خودروهای شخصی بسیار رایج است، در عین حال دسترسی به خدمات عمومی و امدادی در مواقع حساس به ویژه در زمان وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی، نیازمند نوع جدیدی از خوانش حرکتی در این بافت‌ها است و نمی‌توان آن را کتمان یا انکار کرد. در نظر گرفتن روشی برای توسعه حمل و نقل عمومی بسته به اینکه این بافت‌ها تا چه اندازه در طول زمان دستخوش تغییرات ساختاری شده‌اند متفاوت است اما معمولاً باید رویکردی محافظه کارانه مدنظر قرار بگیرد، به این معنا که ما باید به ضرورت در مکان‌هایی که امکان پذیر است، نفوذ خودرو و شرایط برای تردد آن را ایجاد کنیم. با این حال اگر این طور بافت‌ها در سیطره حرکت سواره از نوع خودروهای شخصی قرار بگیرد، از دست دادن هویت آنها غیر قابل پیشگیری است.
مرور تجارب شهرهای جهان از انتخاب بهترین وسیله حمل و نقل برای اینگونه بافت‌ها بیانگر چیست؟
تجارب کشورهای توسعه یافته دنیا حاکی است که احترام، ارزش و پاسداشت نوامیس معماری شهری برای آنها بسیار مهم بوده است و سعی کرده‌اند خودرو را مطابق با ویژگی‌های بافت طراحی کنند. به همین خاطر، خودروهایی که اندازه و سایز کوچک‌تری دارند و منعطف‌تر هستند، همینطور جای کمتری را برای پارک اشغال می‌کنند و سرعت و آلودگی کمتری دارند انتخاب می‌شوند تا کمتر ساختارهای بافت‌های تاریخی را دستخوش تغییر کنند. اینگونه وسایل در بسیاری از شهرهای کشورهای توسعه یافته که دارای بافت تاریخی هستند وجود دارند.
به دلیل اینکه ضروریات، الزامات و شرایط ایجاد بافت‌های تاریخی معطوف به حرکت فیزیکی انسان بوده است بهترین شکل حرکت شکلی است که به چنین الگویی نزدیک‌تر باشد. البته ما برای ورود خودروهای امدادی، آتش نشانی و خدمات عمومی دیگر باید مکان‌های خاصی از بافت را با گشایش روبرو کنیم اما باید حفظ بافت تاریخی را نیز مدنظر قرار دهیم.
نظر شما