به گزارش خبرنگار ایمنا، ساماندهی بافت فرسوده شهر بندرعباس و مشکلات آن داستان ادامه‌داری است که به گفته متولیان از عهده مسئولان شهری و استانی خارج بوده و نیازمند اقدام ملی است، چالش‌های این مناطق نه تنها ساکنان را با معضلات جدی مانند مشکل دریافت سند مالکیت روبرو کرده بلکه باعث شده است تا ایجاد زیرساخت‌های شهری مانند فاضلاب نیز با مشکلات بسیاری مواجه شده و فاضلاب این بافت‌های فرسوده راهی دریا شود.
عباس امینی زاده، شهردار بندرعباس در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مهمترین دستگاه‌هایی که در احیای بافت فرسوده نقش مهمی دارند شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی هستند، اما می‌توان در این راستا به دیگر دستگاه‌های خدمات‌رسان مانند شرکت توزیع نیروی برق، شرکت آب و فاضلاب، شرکت مخابرات، سازمان میراث فرهنگی، شرکت گاز، سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین سازمان‌های مردم نهاد و دفاتر تسهیلگری نیز کرد.
وی ادامه می‌دهد: شهرداری بندرعباس در راستای مصوبات ستاد بازآفرینی با هماهنگی اداره کل راه و شهرسازی نسبت به انجام پروژه‌ها، اقدام‌های مشترکی از قبیل اجرای معابر محله چاهستانی ها و تملک و آزادسازی ۴۰۰ ملک در مسیر خانه تپه الله اکبر، احداث ساختمان آتش نشانی و فضای سبز محله چاهستانی ها، خانه‌های سلامت تپه الله اکبر و محله چاهستانی ها اقدام کرده است و همچنین سایر دستگاه‌های خدمات‌رسان نیز با توجه به اعتبارات خود در خصوص اصلاح تیر چراغ برق محلات، روشنایی و اجرای سیستم آب و فاضلاب در این رابطه وارد عمل شده‌اند.
تسهیلات در نظر گرفته شده برای بازسازی بافت فرسوده جوابگو نیست
شهردار بندرعباس تصریح می‌کند: تسهیلات در نظر گرفته شده برای بازسازی بافت فرسوده با افزایش قیمت‌های تمام شده ساختمان مطابقت نداشته و جوابگو نیست، همچنین نداشتن تمکن مالی افراد و نبود اشتغال مناسب از مشکلات دیگری است که افراد نمی‌توانند حداقل هزینه‌ها را در راستای بازآفرینی و نوسازی بافت‌های مذکور پرداخت کنند.
وی با تشریح اقدامات شده در محلات بافت فرسوده خاطرنشان می‌کند: شهرداری بندرعباس بخش زیادی از اعتبارات سالانه خود را در چهارچوب بودجه مصوب در محلات فرسوده لحاظ کرده است که در این میان می‌توان به اقداماتی از قبیل بازگشایی ۳۵ معبر در سطح محلات به شرح اسلام آباد (۱۸ متری)، شیر سوم (۱۰ متری و ۱۴ متری)، پشت بند (۱۸ متری)، طلابند (۱۸ متری)، چاهستانی‌ها (۲۴ متری و۱۶ متری)، نخل ناخدا (۱۶ متری)، شهید کازرونی به خراسانی (۱۲ متری)، فرودگاه قدیم (۱۴ متری) و سید جمال‌الدین به جاهد (۱۶ متری) اشاره کرد.
امینی‌زاده می‌افزاید: همچنین دو معبر در آیت الله غفاری جنوبی (۲۰ متری)، اسلام آباد (۱۸ متری)، ۲۵ متری پونه ۱۹(۲۵ متری)، قدس ۲۰(۱۶ متری)، ملت ۳۱(۱۲ متری)، انتهای ۶۰۰ دستگاه شهید بنی اسدی (۱۸ متری)، داماهی (۲۲ متری)، شهرک توحید (۳۰ متری)،ضلع شرقی خور شیلات (۲۰ متری)، پردیس (۳۰ متری)، دخانیات (۱۲ متری)، پشت شهر (۱۲ متری)، محله شمیلیها (۱۸ متری)، نخل ناخدا، جنب خور (۴۵ متری) و شریعتی شمالی به ۲۰ متری امام حسین (۲۰ متری) نیز از جمله معابری است که بازگشایی شده است.
وی اظهار می‌کند: احداث و تکمیل زمین ورزشی در محلات سید کامل، کوی ملت، چاهستانی‌ها، شهرک توحید، نای‌بند شمالی، نخل ناخدا، سه راه برق، اسلام آباد، سورو، زمین ورزشی ساحلی سورو، خواجه عطا، ۶۰۰ دستگاه، جنب پارک لاله، طلابند و سنگ کن شرقی از دیگر اقدامات شهرداری بندرعباس در محلات بافت فرسوده این شهرستان است.
ارائه تسهیلات ویژه در بافت فرسوده
امینی زاده اخذ مصوبه شورای اسلامی شهر مبنی بر ارائه بسته‌های تشویقی صدور سند مالکیت و تخفیف قابل ملاحظه در واگذاری زمین‌های در مالکیت شهرداری محلات کوی ملت و آیت الله غفاری و همچنین بسته تشویقی پروانه ساختمانی محلات چاهستانی‌ها، آیت الله غفاری مازاد بر تخفیفات وزارت کشور را از عملکرد مهم شهرداری بندرعباس در راستای رفع مشکلات ساکنان این محلات بر شمرد و گفت: بازنگری طرح تفصیلی محله چاهستانی‌ها و همکاری ویژه با اداره کل راه و شهرسازی در خصوص سنددار کردن املاک و جابجایی کاربری‌های عمومی که مورد تصرف واقع شده است نیز از عملکردهای مهم شهرداری در این راستا است.
وی اضافه می‌کند: می‌توان از تهیه و تصویب طرح موضعی محله اسلام آباد و آیت الله غفاری و محله سورو و پیگیری الحاق محدوده شرق بلوار خلیج فارس تا فرودگاه جهت رفع مشکل اهالی محله سنگ کن شرقی و جانمایی خدمات مورد نیاز شرق بندرعباس در اراضی مذکور به عنوان دیگر اقدامات این ارگان جهت بهبود شرایط محلات بافت فرسوده شهر نام برد.
شهردار بندرعباس می‌گوید: طرح‌هایی که به صورت مشترک با ستاد بازآفرینی شهری تهیه شده شامل طراحی پیاده‌راه شهید عراقی‌زاده، طراحی ارتقا کیفی سیمای شهری بازار قدیم بندرعباس و رواق بازار قدیم، انعقاد قرارداد با پیمانکار، طراحی بدنه سازی خیابان پشت بند، طراحی ساختمان آتش نشانی محله چاهستانی‌ها و طراحی خانه محله تپه الله اکبر نیز از اقدامات شهرداری در این راستا است.
وی با اشاره به اقدامات شده در این محلات اظهار می‌کند: آسفالت ۲۱۰ معبر از محلات بافت فرسوده منطقه یک به مساحت ۳۳۸ هزار متر مربع، منطقه دو ۵۱ معبر به مساحت ۶۰۶ هزار متر مربع و منطقه سه ۱۰۲ معبر به مساحت ۲۸۹ هزار متر مربع، احداث فضای سبز و پارک‌های محله‌ای در محلات بافت فرسوده منطقه یک ۱۱ مورد به مساحت ۵۱۱۰۰ متر مربع، منطقه دو ۴۷ مورد به مساحت ۶۰۷۰۰ و منطقه سه ۲۹ مورد به مساحت ۹۷۰۰۰ و احداث پیاده راه در محلات بافت فرسوده شامل: منطقه یک ۱۶ مورد به مساحت ۳۴۰۰۰ متر مربع، منطقه دو ۱۹ مورد به مساحت ۷۰۳۰۰ و منطقه سه ۳۰ مورد به مساحت ۸۴۰۰۰ متر مربع از سایر اقدامات شهرداری بندرعباس است.
امینی زاده ادامه می‌دهد: احداث فرهنگسرا در محلات بافت فرسوده شامل محلات چاهستانی‌ها، چهارصد دستگاه و نخل ناخدا و انعقاد قرارداد و اجرای پروژه تأسیس دفتر نوسازی محله و مدیریت اجرای نوسازی محله چاهستانی‌ها و آیت الله غفاری (دفتر تسهیلگری) و دفتر تسهیلگری شهرک توحید نیز یکی از گام‌هایی است که در راستای بهبود شرایط در بافت‌های فرسوده شهر برداشته شده است.
وی با بیان اینکه از مشکلات موجود در بافت فرسوده به غیر از موارد کالبدی نداشتن سند مالکیت است که دستگاه‌های متولی با توجه به بروکراسی اداری و قیمت‌های کارشناسی روز مانع از اخذ اسناد مربوطه می‌شوند، افزود: افراد در زمینه اخذ پروانه با مشکلاتی از جمله همکاری نداشتن دستگاه‌های خدمات‌رسان (آب، برق و …)، هزینه‌های بالا و همچنین هزینه استعلام تأمین اجتماعی، آموزش و پرورش و نیز تسهیلات ناکافی با توجه به هزینه‌های ساخت و تمکن مالی نداشتن ساکنین محلات روبرو هستند.
امینی زاده تصریح می‌کند: شهرداری بندرعباس به عنوان دبیر ستاد بازآفرینی شهرستان و همچنین دبیر کمیته ساماندهی و زیرساختی نسبت به انجام وظایف محوله و تشکیل جلسات و پیگیری صورت جلسات اقدام کرده است که از سال ۹۵ تاکنون ۷۳ جلسه در قالب بازآفرینی شهری و کارگروه‌های زیر مجموعه تشکیل شده است.
وی می‌افزاید: ستاد بازآفرینی شهری برابر مصوبات جلسات منعقده وظایف دستگاه‌ها را مشخص کرده و پیگیر انجام امور مربوطه خواهد بود، همچنین اعتبارات مربوطه اعلام شده از سوی ستاد بازآفرینی ملی و اجرای پروژه‌های مربوطه در قالب مطالعات انجام شده و وظایف دستگاه‌ها مشخص و اقدامات لازم صورت می‌گیرد.
شهردار بندرعباس می‌گوید: شهرداری نسبت به احداث فرهنگسرا در محلات چاهستانی ها و نخل ناخذا اقدام کرده و پروژه خانه محله تپه الله اکبر در قالب اقدام مشترک با اداره راه و شهرسازی انجام شده است از طرف سازمان فرهنگی و ورزشی نیز نسبت به انجام فعالیت‌های فرهنگی در این محلات اقدامات زیادی شده است.
سکونت بیش از ۳۰۰ هزار نفر در بافت‌های ناکارآمد
وی اضافه می‌کند: در تاریخ ۲۱/۰۱/۱۳۹۸ برابر مصوبه ۱۶/۰۳/۱۳۸۴ شورای عالی شهرسازی و شاخص‌های مربوطه در مساحت ۵۰۰۰ هکتار محدوده قانونی شهر ۱۳۷۲ هکتار بافت فرسوده، ۳۰۸ هکتار سکونتگاه غیررسمی و ۱۷۵ هکتار بافت تاریخی بوده است که در حال حاضر محدوده قانونی شهر به ۷۰۰۰ هکتار افزایش یافته است و بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر در بافت‌های ناکارآمد ساکن هستند که معادل ۵۰ درصد جمعیت کل شهر بندرعباس است.
امینی زاده ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۸۹ با مشاور جهت مطالعه و تهیه طرح تفصیلی موضعی روی محلات اسلام آباد، شمیلی ها، آیت الله غفاری قرارداد تنظیم و طرح‌های مذکور در کمیسیون ماده ۵ مصوب شد و ملاک عمل سه محله قرار گرفت، همچنین محله چاهستانی‌ها و سورو نیز در طرح تفضیلی موضعی تنظیم شد.
وی خاطرنشان می‌کند: طرح‌های تدوین شده در زمان تصویب ملاحظاتی را در آن مورد نظر قرار داده که با توجه به روند مشکلات اقتصادی و اجتماعی احیا و بازسازی محلات مذکور باید با ایجاد ارزش افزوده بالاتری در قالب کاربری‌ها و تراکم پیش بینی شود همچنین در محله چاهستانی‌ها ایجاد معابر مذکور مطابق توپوگرافی محل نبوده و در اجرا مشکلاتی را به وجود آورده و نیاز به بازنگری دارد.
شهردار بندرعباس تصریح می‌کند: مهمترین مشکل بافت‌های ناکارآمد موضوع مالکیت بوده و پس از آن موانع قانونی و بروکراسی اداری اخذ مجوزها و هزینه‌های مربوطه است، چنانکه با وجود لحاظ تخفیف‌های لازم از بابت پروانه ساختمانی توسط شهرداری‌ها باز هم هزینه‌های تأمین اجتماعی، آموزش و پرورش و دستگاه‌های خدمات رسان آب و برق هزینه‌های زیادی را بر ساکنین بافت تحمیل می‌کند.
وی اظهار می‌کند: تسهیلات مد نظر قرار گرفته برای بازسازی بافت فرسوده با افزایش قیمت‌های تمام شده ساختمان مطابقت نداشته و جوابگو نیست.
فرصت‌ها و تهدیدات بافت‌های فرسوده شهری
رؤیا هنرخواه، کارشناس و دکترای شهرسازی و معماری در رابطه با ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری سه عامل را دخیل می‌داند و معتقد است: «مشکلات عمده‌ای که در بافت‌های فرسوده وجود دارد، ریزدانه‌ها، کیفیت کالبدی (کیفیت پایین اجتماعی جرم و جنایت) کیفیت اقتصادی (سطح درآمد پایین ساکنان محلات فرسوده)، شرایط نامناسب زیست محیطی و دشواری در دسترسی به بافت فرسوده است که باید در این زمینه تمامی موارد را آسیب شناسی کرد.
وی می‌افزاید: محلات بندرعباس در معرض تهدید جدی هستند و برای رفع این تهدیدات فرسودگی باید برای بهسازی این مناطق برنامه‌ای تدوین شود.
این کارشناس حوزه شهرسازی در رابطه مقابله با مسئله فرسایش و فرسودگی اظهار می‌کند: در مقابله با این مسئله با سه مرحله مواجه هستیم که شناسایی بافت‌های فرسوده، میزان فرسودگی و اولویت بندی بافت‌ها و انتخاب شیوه مداخله عنوان‌های اول تا سوم را دربرمی گیرند.
وی با بیان این که معیارهای شورای عالی معماری سه شاخصه مهم نفوذناپذیری، ریزدانگی و ناپایداری است، اظهار می‌کند: در بحث اولویت بندی باید ساماندهی محله یا روستایی که بیشتر در معرض فرسودگی است در اولویت باشد که با پیروی از اولویت بندی از ریزش بودجه هم جلوگیری می‌شود.
هنرخواه با اشاره به شاخصه‌های نفوذناپذیری و بحث دسترسی و ریزدانگی گفت: اگر با رویکرد کیفیت محور و کمیت محور به صورت همزمان به ساماندهی بافت فرسوده بنگریم نشانه‌هایی از بافت فرسوده در شهر کمتر دیده می‌شود.
وی با اشاره به شاخصه نفوذناپذیری، در خصوص تعریف دسترسی اینگونه می‌گوید: اگر عرض معبری کمتر از شش متر داشته باشد بافت فرسوده است و یا ریزدانگی مساحت بلوک‌ها کمتر از ۲۰۰ متر مربع باشد، ناپایداری بحث سازه‌ای کالبد بناها نشانه‌هایی از بافت فرسوده است.
این کارشناس با بیان اینکه افزایش پتانسیل محلات و فضاسازی و تغییرات کوچک در آن می‌تواند کیفیت بافت روستا و محلات را افزایش دهد، خاطرنشان می‌کند: باید با دید فرصت محور و مسئله محور و شناسایی ضعف‌ها تهدیدات در منطقه را شناسایی کرده و به فرصت تبدیل کنیم که مردم هم بعد از شناخت ضعف‌ها و اصلاح همکاری کرده یا در نظرخواهی مشارکت کنند.
نظر شما