به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله از «فروغ کریمی»، مدرس گروه شهرسازی دانشگاه پیام‌نور شهرکرد؛ در گذشته خیابان‌ها، میادین و فضاهای شهری محلی جهت حضور و گردهم آمدن شهروندان بوده است. شهروندان با حضور در این فضاها، تعاملات و برخورد نزدیک‌تری با هم داشتند، اما دیری نپایید که با ورود خودرو به این فضاها، خیابان‌ها تنها به محلی جهت عبور و گذر تبدیل شد. با کم شدن تعاملات شهروندان و کم‌تر شدن آنان در فضاهای شهری، نشاط و سرزندگی نیز در این فضاها به صورت قابل محسوسی کاهش یافت.
پیاده‌مداری در گذشته نقش مهمی در شهرهای ما ایفا می‌کرد، اما کم کم به دست فراموشی سپرده شد تا آنجا که امروزه بزرگ‌ترین هدف مدیران شهری ایجاد معابری برای عبور سواره‌روها است. با توجه به اینکه پیاده‌راه‌ها بستری برای برقراری بیشترین تعاملات اجتماعی است، بنابراین این فضاهای شهری بیشترین تأثیر را بر روی شهروندان دارد. در حال حاضر «خیابان ملت» شهرکرد یکی از خیابان‌های اصلی شهر است که بازار قدیم شهر در این محدوده قرار داشته است، اما از رونق پیشین آن کاسته شده و شهروندان دیگر تمایلی به حضور در این خیابان ندارند. خیابان ملت با داشتن کاربری‌های تجاری، پتانسیل لازم برای ایجاد پیاده‌راه را دارد و این امر می‌تواند سبب ارتقای نشاط و سرزندگی در این خیابان شود.
هدف از این پژوهش، بررسی ایجاد پیاده‌راه به منظور ارتقای نشاط و سرزندگی در فضاهای شهری در خیابان ملت شهرکرد است.
زمانی خیابان ملت شهرکرد محلی برای حضور شهروندان و فضایی جهت ماندن بوده است، اما در حال حاضر این خیابان به محلی جهت عبور شهروندان تبدیل شده است. سرزنده و با نشاط بودن فضاهای شهری حاصل برقراری ارتباط افراد با فضاهای شهری است، هرچه این فضاها جذاب‌تر باشد، تعاملات اجتماعی بین شهروندان نیز بیشتر می‌شود و حاصل این فرایند در روحیه شهروندان نیز بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که شهروندان به ایجاد پیاده‌راه در فضاهای شهری علاقمند هستند به شرطی که اگر فضاهای شهری کیفیت مناسب و استانداردهای لازم را داشته باشد. برخی از اولویت‌های یک پیاده‌راه سرزنده از دیدگاه شهروندان با توجه به نتایج حاصل از انتشار پرسشنامه عبارتند از وجود مراکز خرید، امنیت و ایمنی عابران پیاده و بهسازی فضای خیابان. دلیل اصلی کاهش جذابیت خیابان ملت، و کاهش سرزندگی آن، پایین بودن شاخص‌های کیفیت محیطی این محور است که سبب نارضایتی شهروندان و کم‌رنگ شدن حضور آنان در این خیابان شده است. به دلیل اینکه خیابان ملت شهرکرد جزو یکی از اصلی‌ترین خیابان‌های شهر است و اکثر مسافران جهت بازدید و خرید از این خیابان گذر خواهند کرد با تبدیل شدن آن به پیاده‌راه می‌تواند یکی از مکان‌های جذاب و سرزنده برای جذب مسافران در شهر را ایجاد کرد.
نخستین اقدام در جهت تفکیک حرکت سواره از پیاده در شهرهای دنیا، در سال ۱۸۵۸ توسط شهرساز و معمار آمریکایی به نام «اولمستد» انجام شد. در این اقدام اولمستد در طراحی پارک مرکزی نیویورک، برای عبور پیادگان، پلی از سنگ روی جاده وسایل نقلیه احداث کرد. در ایالات متحده آمریکا، پس از جنگ جهانی دوم این نوع خیابان‌های پیاده با نامMall شکل گرفت که بیشتر همسو با مقاصد تجاری در مرکز شهرها بود و در عین حال هدف آنها ایجاد محیط‌های مطلوب برای خرید و گردش در شهرها بود (قربانی ۱۳۸۹: ۴-۳).
یکی از بارزترین اقدامات ارزشمندی که در سال‌های اخیر در جهت ارتقای کیفیت حرکت پیاده‌ها در شهرهای ایران انجام شده، احداث پیاده‌راه‌هایی در شهرهای تبریز، مشهد و بوشهر بوده است. (انوری، ۱۳۸۶). در زمینه ایجاد سرزندگی در فضاهای شهری افرادی همچون «جین جیکوبز» دیدگاه‌هایی را ارائه داده‌اند. (جیکوبز، جین ،۱۶۰:۱۳۸۸) برخی از نظریه‌پردازان نیز دیدگاه‌هایی در زمینه پیاده‌راه و سرزندگی ارائه دادند: از میان اندیشمندان تأثیرگذار بر پیاده‌راه‌ها، «جیکوبز» با انتقاد از تفکر مدرنیستی در رابطه با خیابان، بر اهمیت پیاده‌راه‌ها تأکید دارد. «گوردن کالن» نیز در کتاب «منظر شهری» به تأیید جیکوبز و بر خلاف نظر معماران مدرنیست، محیط شهری را در صورتی مطلوب می‌داند که حضور انسان به صورت پیاده در شهرها ممکن و مقیاس شهرها نیز مقیاس انسانی باشد. (کالن، ۱۳۷۷) «کوین لینچ» معتقد است انسان در ارتباط با محیط خود و در سلسله حوادثی که یادگارهای گذشته است، قرار دارد و هرروز بنابر نوع ادراک و تصور ذهنی خود با بخش خاصی از شهر ارتباط برقرار می‌سازد که در آن خاطرات و معناها بیشتر است و در این رابطه اهمیت عناصر متحرک شهر را به اندازه عناصر ثابت آن می‌داند؛ او در کتاب «سیمای شهر» در سال ۱۹۶۰ به اهمیت نوعی کیفیت بصری به نام «خوانایی» منظر شهری تاکید می‌کند که از این طریق اجزای شهری بازشناسی شده و پنج عنصر راه، لبه، گره، نشانه و محله به وجود می‌آید. «لینچ» سرزندگی را یکی از هفت محور اصلی کیفیت یک شهر می‌داند. این هفت محور اصلی عبارتند از: سرزندگی، معنی، تناسب، دسترسی، نظارت و اختیار، کارایی و عدالت (لینچ ،۱۳۷۶ :۱۵۴) «راب کریر» اعتقاد دارد که فعالیت‌هایی چون گردش، خرید، گفت‌وگو، کار و ایجاد ارتباط اجتماعی را نمی‌توان از یک دیگر به صورت کاملاً مطلق جدا کرد. او علاوه بر توجه به حرکت پیاده در سطح شهر به سلسله مراتبی از توزیع کاربری‌ها در سطح شهر معتقد است تا این کاربری‌ها در کنار یک دیگر ولیکن با مقیاس‌ها و شدت و ضعف‌های گوناگون قرار گیرند. این الگو می‌تواند شامل سرزندگی فضای شهری و جلوگیری از اتلاف هزینه‌های زیاد جهت حمل و نقل گسترده باشد (حبیبی و سلیمی ۳۵:۱۳۷۶).
«یان گل» در مقدمه کتاب خود تحت عنوان «زندگی در فضای میان ساختمان ها» تاکید می‌کند: «در همین موقعیت‌های روزمره است که شهرها و نواحی شهری باید درست عمل کنند و لذت و خوشی را فراهم آورند که اگر چنین باشد، این خود، کیفیتی بسیار باارزش است». گِل در یک تقسیم بندی با توجه به فعالیت‌های هر روزه انسان‌ها، فضای شهری را به «فعالیت‌های ضروری»، «فعالیت‌های انتخابی» و «فعالیت‌های اجتماعی» تقسیم می‌کند (گل، ۱۳۸۷: ۳).
پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد انجام شده در خصوص ایجاد پیاده‌راه در ایران، عبارتند از: جامک لو، محمدحسن، (۱۳۸۹)، در پژوهش خود با عنوان بررسی امکان سنجی ایجاد پیاده‌راه با رویکرد گردشگری با تاکید بر کاربری‌ها و عملکرد در مسیر دولتخانه صفوی- بازار قزوین. اهدافی که در این پژوهش دنبال شده، احیا بخشی از هویت تاریخی شهر قزوین با امکان حضور شهروندان در هسته مرکزی شهر و باززنده‌سازی بخشی از خاطرات تاریخی شهر، افزایش تعاملات اجتماعی شهروندان و تماس‌های رودرروی آنها و توسعه فضاهای عمومی شهر قزوین است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد احداث پیاده‌راه، افزایش فروش مغازه‌ها، اولویت مقیاس انسانی در فضای شهری، امکان ایجاد تسهیلات گذران اوقات فراغت در مسیر پیاده‌راه، باززنده‌سازی خاطرات تاریخی شهر، اجرای برنامه‌های فرهنگی در پیاده‌راه و افزایش مرغوبیت مسیر پیاده‌راه را در بردارد. روش تحلیلی این پژوهش، روش تحلیل سلسله مراتبی AHP بوده است. که داده‌ها پس از استخراج توسط نرم افزار EXPERT CHOICE مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند (جامک لو، ۱۳۸۹: ۱)- یاسی، محمد، (۱۳۹۲)، در پژوهش خود با عنوان امکان سنجی تبدیل خیابان امام سمنان به پیاده‌راه شهری.
امکان سنجی تبدیل خیابان امام سمنان به پیاده‌راه شهری و ایجاد شرایطی به منظور ارتقای کیفی محیط با استفاده از سه معیار کالبدی، کارکردی و ادراک محیطی انجام داده است. در روند تحقیق از تکنیک پرسشنامه استفاده کرده و داده‌های مربوط با نرم افزارSPSS مورد تحلیل قرار گرفته اند و میزان همبستگی و وجود یا عدم وجود ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته تعیین شده است (یاسی، ۱۳۹۲: ۱)
ضرورت امکان‌سنجی ایجاد پیاده‌راه در خیابان ملت شهرکرد از این رو است که هزینه ایجاد شبکه پیاده راه در مقایسه با سایر وسایل نقلیه ناچیز است، پیاده راه از نظر وقت، انعطاف‌پذیر و دارای خودتنظیمی است، در صورت ایجاد شرایط آن، توزیع عادلانه دسترسی به امکانات شهری برای همگان، بالا بردن امنیت و زمینه‌ی توجه به سابقه تاریخی را به وجود خواهد آورد و به ارتقا نشاط و سرزندگی در شهروندان کمک می‌کند، پیاده راه به فضاهای شهری سرزندگی و نشاط می بخشد.
اهداف اصلی: ارزیابی و امکان‌سنجی ایجاد پیاده‌راه در خیابان ملت شهرکرد ایجاد نشاط و سرزندگی در خیابان ملت شهرکرد
اهداف فرعی: ارائه راهکارهایی برای ایجاد پیاده راه به منظور ارتقا نشاط و سرزندگی در خیابان ملت شهرکرد محدوده مورد مطالعه
خیابان ملت در منطقه یک، ناحیه دو و محله ۱۰ قرار دارد و در جوار بافت فرسوده شهر قرار گرفته است، جهت خیابان شرقی-غربی است. همچنین می‌توان گفت خیابان ملت در بخش مرکزی و بافت قدیم شهر قرار دارد، این خیابان جز هسته اولیه تشکیل دهنده شهر بوده است (طرح جامع شهرکرد، ۱۳۸۲). و اولین خیابان شهرکرد است، زمان دقیق احداث آن دقیقاً معلوم نیست، با توجه به تاریخچه شکل‌گیری شهرکرد می‌توان گفت که در سال ۱۲۴۰ ه. ق شکل گرفته است (نیکزاد، ۱۳۳۱: ۳۲۰)؛ متأسفانه به دلیل همجوار بودن با بافت فرسوده در طرح‌های جامع و تفصیلی شهرکرد به طور خاص راجع به خیابان ملت تاکنون بحثی و کاری صورت نگرفته است و آن طور که باید و شاید این خیابان تا به حال مورد توجه ویژه قرار نگرفته است، در تمام طول لبه این خیابان کاربری‌ها تجاری وجود دارند.
از گذشته تا به حال خیابان ملت به عنوان یکی از محورهای تجاری اصلی شهر مطرح بوده است. اکثر پاساژهای شهر در این خیابان قرار دارند. طول این خیابان ۵۵۰ متر و عرض آن ۲۵ متر است، محور مطالعاتی از میدان ۱۲ محرم (فلکه آبی) شروع و تا چهارراه بازار ادامه دارد، بناهای با ارزش تاریخی و مذهبی مانند مسجد خان (مسجد جامع)، مسجد اتابکان، امامزادگان حلیمه و حکیمه خاتون، سقاخانه ارباب میرزا از شاخص‌های این محوراست. این خیابان با داشتن کاربری‌های تجاری پتانسیل لازم برای ایجاد پیاده راه را در خود دارد.
موقعیت خیابان ملت
فضای شهری یکی از عناصر ساخت فضایی شهر است که همراه با تاریخ یک ملت در ادوار مختلف به وجود می‌آید، شکل می‌گیرد و دگرگون می‌شود (توسلی و بنیادی، ۱۷:۱۳۸۶(. پیاده‌راه‌ها یا خیابان‌های پیاده، خیابان‌های منفرد و مجزایی هستند که آمد و شد خودرو از آنها حذف شده است. به عبارت بهتر در این خیابان‌ها ترافیک غیر موتوری اولویت مطلق دارد. البته خودروهای خاص (خودروهای آتش نشانی و اورژانس و پلیس) در مواقع اضطراری امکان دسترسی به آن را دارند و وسایل نقلیه خدماتی و حمل بار نیز در ساعات خاصی مجاز به تردد در آنها هستند (حسینیون، ۶۹:۱۳۸۳).
مناسب بودن معابر و سنگ فرش خیابان ملت
مناسب بودن معابر و سنگ فرش خیابان ملت در گروه شاغلین مربوط به گزینه متوسط و در گروه عابرین مربوط به گزینه متوسط است. در مجموع بیشترین فراوانی مربوط به گزینه متوسط است. وجود مزاحمت موانع حرکتی در خیابان ملت وجود مزاحمت موانع حرکتی در خیابان ملت در گروه شاغلین مربوط به گزینه خیلی زیاد و در گروه عابرین مربوط به گزینه خیلی زیاد است، در مجموع بیشترین فراوانی مربوط به گزینه خیلی زیاد است. برای سنجش کیفیت خیابان ملت در بین چهار ویژگی (کالبدی، ویژگی‌های ادراک محیطی، ویژگی‌های کارکردی (فعالیت) و ویژگی کارکردی (کارکرد اقتصادی)) مورد مطالعه و سنجش قرار گرفته است. برای سنجش نگرش پاسخگویان درباره شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش سرزندگی خیابان ملت ۲۱ گویه مورد مطالعه و سنجش قرار گرفته است.
کاربری‌های پیشنهادی:
-ایجاد نمایشگاه صنایع دستی در این پیاده راه به طور موقت در ایام نوروز که مسافران زیادی به شهر می آیند.
-با تبدیل شدن خیابان به پیاده راه برای ایجاد جذابیت و سرزندگی در خیابان می‌توان ایستگاه‌های کرایه دوچرخه برای عابرین ایجاد کرد.
-در محور مطالعاتی کمبود رستوران، کافی شاپ و سوپر مارکت به شدت حس می‌شود می‌توان زمین‌های مخروبه را به این کاربری‌ها اختصاص داد که نشاط و سرزندگی را به این محور بیاورند.
-ایجاد فعالیت‌هایی مانند سینما، در این محور برای جذب گروه‌های سنی نوجوانان و جوانان.
-ایجاد بازار روز موقت در آخرین روز هفته.
پیشنهادات برای افزایش سرزندگی:
-در خیابان ملت تعدد کاربری‌های تجاری وجود دارد اما متأسفانه تنوع در کاربری‌ها خیلی کم است و این یکی از عوامل کاهش سرزندگی می‌باشد، بنابراین بهترین راه حل برای افزایش سرزندگی افزایش تنوع در کاربری‌های تجاری می‌باشد.
-استفاده از نقاشی‌های دیواری جهت سرزندگی و تنوع در خیابان و پوشاندن دیوارهای آزاد.
- ایجاد فضاهایی برای نشستن مانند: نیمکت، سکو و ….
-ایجاد حفاظ طبیعی (درخت) یا حفاظ مصنوعی (سایبان) برای نیمکت‌ها جهت در امان بودن از تابش آفتاب و بارش برف و باران.
-ایجاد نورپردازی در خیابان برای ایجاد سرزندگی خیابان در شب هنگام.
-ساخت المان‌هایی در مسیر که معرف فرهنگ مردم شهر باشند و زیبایی را برای این محور به ارمغان آورد.
-بهسازی سنگفرش خیابان که مناسب عابرین پیاده، معلولین و کالسکه (بچه) باشد و در زمستان لغزنده نبوده و آب حاصل از باران و برف در زیر آنها تجمع پیدا نکند.
-می‌توان آب نماهایی در طول مسیر برای زیبایی و همچنین ایجاد خنکی در تابستان‌های گرم برای عابرین ایجاد نمود.
-کاشت گیاهانی از گونه‌های مختلف نه فقط یک گونه مانند درخت توت که در مسیر کاشته شده است.
-ایجاد پارکینگ‌های طبقاتی و زیرزمینی در ابتدا و انتهای محور مطالعاتی.
-امکاناتی جهت حضور سالمندان و کودکان در این محور مانند، ایجاد چند سرویس بهداشتی و آبخوری در طول محور.
-به دلیل اینکه شهرکرد دارای تابستان‌های گرم و زمستان‌های بسیار سرد می‌باشد بهتر است سایبان‌هایی در دو طرف مسیر برای رفاه عابرین ایجاد شود.
-تعریض معابر پیاده (پیاده روها) جهت سهولت تردد برای عابرین و یک دست کردن عرض معبر پیاده، زیرا در وضع موجود عرض معبر پیاده یک دست نیست و در قسمت‌هایی دچار شکست می‌باشد.
-ایجاد مسیری اختصاصی برای دوچرخه
نظر شما