به گزارش خبرنگار ایمنا، ترجمه دنیایی وسیع است که هر لحظه و به ازای خلق هر واژه بر وسعت آن افزوده می‌شود. مترجمان کسانی هستند که با از بین بردن موانع زبانی تلاش می‌کنند جهان را به مکانی کوچک تبدیل کرده و زبان و ادبیات را به سطوح عالی برسانند. ۳۰ سپتامبر در تقویم به عنوان روز جهانی ترجمه ثبت شده است. حوزه‌ای که در کشور ما ظرفیت بسیار خوبی دارد. علاقمندان به عرصه ترجمه رو به افزایش‌اند و هر روز بر تعداد کتاب‌های ترجمه شده افزوده می‌شود اما آسیب‌هایی نیز در این حوزه به چشم می‌خورد که نمی‌توان از آنها چشم پوشید. ناشرانی که برای کسب درآمد ترجمه را تجارت کرده‌اند، مترجمانی که بدون علم وارد این حیطه می‌شوند و کاهش کیفیت آثار تنها برخی از آسیب‌های این حوزه است که به نوبه خود لطمات جبران ناپذیری به نشر و ادبیات کشور وارد خواهد کرد.
حسین علیرضایی مترجم داستان‌های کوتاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص ترجمه می‌گوید: ترجمه انتقال معنا به کامل‌ترین و شفاف‌ترین نحو ممکن است و نوع آن بستگی به اثری دارد که قرار است ترجمه شود. برای مثال گاه متن تخصصی است، چنین متنی را نمی‌توان به صورت آزاد ترجمه کرد. در مقابل ممکن است بخواهیم یک شعر را ترجمه کنیم، در این صورت اگر متن شعر به صورت کلمه به کلمه ترجمه شود، در حق آن شعر ظلم خواهد شد.
وی می‌افزاید: بسیاری فکرمی کنند یک مترجم با داشتن چند دیکشنری می‌تواند به راحتی کتابی را ترجمه کند، اما اینگونه نیست. خلاقیت مهم‌ترین چیزی است که در ترجمه یک کتاب به کمک مترجم می‌آید. تفاوت بین یک ترجمه ماشینی و مترجمان بزرگ را همین خلاقیت مشخص می‌کند.
این مترجم موازی کاری در ترجمه را نوعی سرقت ادبی خوانده و تصریح می‌کند: یک انسان باید بسیار بی اخلاق باشد که چنین کاری را انجام دهد. اسم شخص موازی کار را نمی‌توان مترجم گذاشت چراکه او ترجمه نمی‌کند و فقط رونویسی انجام می‌دهد. متأسفانه ناشرانی وجود دارند که برای درآمد به اینگونه تخلف‌ها و بی اخلاقی‌ها بها می‌دهند.
مترجمان غم نان دارند
علیرضایی ادامه می‌دهد: یکی از قواعد ترجمه این است که هر مترجم بعد از چند سال آثاری که پیش تر ترجمه کرده است را بازنگری کند. این امر خیلی در ایران رایج نیست. اینکه کسی به دلیل یک اشتباه کوچک در ترجمه بخواهد متنی را از مترجمی کپی کند و آن را با نام خود چاپ کند، خطاست. از طرفی هیچ ترجمه‌ای وجود ندارد که به صورت کامل درست باشد و در آن خطایی وجود نداشته باشد و اینگونه اشکال گرفتن‌ها بهانه‌ای برای سرقت ادبی شده است. قاعده ترجمه مجدد یک اثر این است که مترجم تا جایی که می‌تواند بدون تأثیر گرفتن از ترجمه پیشین کتاب و بر اساس فهم و سلیقه خود کار را آماده کند. در چنین زمانی است که می‌تواند ادعا کند ترجمه او از ترجمه پیشین بهتر است
وی با اشاره به اینکه تأثیر بر مخاطب بزرگترین موفقیت یک مترجم محسوب می‌شود می‌گوید: مترجم با تأثیر گذاری بر مخاطب نشان می‌دهد که به بهترین شکل ممکن معنا و مفهوم را به خود منتقل کرده است. علاوه بر این او ممکن است اهداف مختلفی از ترجمه داشته باشد، بنابراین چالش‌هایی متناسب با هدف خود را نیز خواهد داشت.
این مترجم اظهار می‌کند: کسانی که شغل آنها مترجمی باشد و از راه این کار امرار معاش کنند، کم هستند. در واقع مترجمی می‌تواند شغل باشد، اما مدت زمان زیادی وقت می‌برد تا فردی بتواند از طریق آن امرار معاش کند. یکی از دلایلی که کیفیت ترجمه پایین می‌آید، این است که مترجمان غم نان دارند.
کیفیت ترجمه‌های فعلی خوب نیست
علیرضایی ادامه می‌دهد: در کنار انتشارات خوب و حامی مترجم، انتشاراتی وجود دارد که مایلند خود را حامی مترجمان جوان بنامند، اما فقط شعار می‌دهند. از طرفی معمولاً عموم مردم مطالعه نمی‌کنند اما کسانی که کتاب خوان هستند با وجود اینکه مترجم و ویراستار نیستند، به دلیل مطالعه زیاد به توان تشخیص کیفیت رسیده‌اند؛ به همین دلیل مترجمانی که کارشان ضعیف است به شکل خودکار حذف می‌شوند و کسانی باقی می‌مانند که حرفی برای گفتن دارند و یا استعدادی دارند که قرار است رشد کند.
وی می‌گوید: به طور کلی کیفیت ترجمه‌های فعلی خوب نیست و بسیاری از مترجمانی که وارد این عرصه می‌شوند رؤیا پردازی دارند؛ کاری ترجمه می‌کنند و بعد می‌بینند به درآمد و شهرتی که می‌خواستند نرسیدند و کنار می‌روند. همین امر باعث می‌شود که برای این مسئولیت دل نسوزانند و به دنبال بهبود کیفیت کار خود نباشند، بنابراین کیفیت آثار پایین آید و این اصلاً خوب نیست چراکه باعث می‌شود مردم به سراغ کارهای ترجمه شده نروند و بیشتر آثار داخلی را ترجیح دهند.
این مترجم خاطرنشان می‌کند: البته آثار داخلی وزن ادبی خود را دارند، اما نرفتن به سراغ ترجمه مانند این است که گفته شود پزشکان ما به علم خارج از ایران کاری نداشته باشند و فقط، هرچه خود می‌دانند را مورد استفاده قرار دهند. بنابراین ترجمه لازم است اما پایین بودن کیفیت آن استقبال مردم از کارهای ترجمه‌ای را کم می‌کند. لازم به ذکر است که مترجمان بزرگی نیز هستند که سایه آنها بالای سر این علم و هنر است و باعث می‌شوند میانگین کیفیت حداقل به نصف برسد.
علیرضایی با بیان اینکه "هیچ مترجمی نباید گمان کند که تمام علم ترجمه را می‌داند" تصریح می‌کند: ترجمه علم، استعداد، عشق، صبر و تلاش برای ارتقا می‌خواهد. زمانی که یک مترجم می‌خواهد وارد حیطه ترجمه تخصصی شود. لازم است که به آن علم اشراف داشته باشد چراکه مخاطب قضاوت می‌کند. اگر مترجم علم لازم برای ترجمه متون تخصصی را نداشته باشد مخاطب آن را کنار می‌گذارد.
وی ادامه می‌دهد: دلخورم از اینکه مردم قدر ترجمه را نمی‌دانند. من فکر می‌کنم تمام علوم مدیون ترجمه هستند چراکه همه به نوعی پیشرفت خود را به این علم مدیون هستند اما متأسفانه قدر آن دانسته نمی‌شود.
نظر شما