بیاییم با حقیقت روبه‌رو شویم: امروز با رشد شهرها، دنیا با تغییر پارادایم‌های فکری و مدیریتی مواجه شده! دنیایی از کلان داده‌های شهری که بشر در تقلای این است که راهکارهایی نوآورانه بر مبنای فناوری ایجاد کند تا این اطلاعات را مدیریت کند.
در شهر هوشمند، بهینه سازی داده‌های شهری، نقش محوری داشته که با تاکید بر زیست پذیری و پایداری شهری و کمک فناوری برای تحقق افزایش مداوم کیفیت زندگی شهروندان و تصمیم سازی مبتنی بر داده از طریق دیده‌بان مدیریتی شهری برای شهردار و حوزه مدیریت شهری است.
فضای شهری مدرن با داده سروکار دارد. برای داشتن شهری هوشمند و پایدار نیاز به تحلیل کلان داده‌ها و نوآوری در ارائه خدمات شهروندی بوده و همین امر چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری در این زمینه ایجاد کرده است. شهر هوشمند را راهکارهای مقیاس پذیری تعریف می‌کند که از ICT و فناوری‌های نوین برای افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت زندگی استفاده می‌کند. پردازش کلان داده‌های شهری به طور کلی به هر مقدار گسترده از داده اشاره دارد که به صورت بالقوه برای جمع‌آوری، ذخیره سازی، بازیابی، یکپارچه سازی، انتخاب، پیش پردازش، مدل سازی، شبیه سازی، تجزیه و تحلیل و تفسیر برای کشف دانش جدید مفید استفاده می‌شود.
کلان داده‌ها عنصر اصلی تحول دیجیتال در دنیا هستند و با حجم اطلاعاتی که در روز تولید می‌شود می‌توانند به عنوان یک سرمایه ملی، معادل تحولی که نفت در حوزه انرژی ایجاد کرده است را در اقتصاد دیجیتال شکل دهند. شهر هوشمند، مسیری است برای تغییر و بهبود، برای نوآوری و بازآفرینی روش‌های خلق ارزش و ثروت آفرینی شهری که بروز و ظهور آن در تمامی عرصه‌های زندگی شهروندان، کاملاً قابل لمس باشد. توجه کنیم که فناوری و هوشمندسازی ابزارند و خود به تنهایی پاسخگوی مشکلات نیستند. تحقق شهر هوشمند، قبل از مجهز بودن به ابزار دیجیتال، ابتدا باید مجهز به رویکرد تفکر دانش بنیان و آینده‌نگر باشد.
در واقع می‌توان از مهمترین پیش نیازهای آن به راهبری واحد و مدیریت یکپارچه به دور از موازی کاری و عملکرد جزیره‌ای، چشم‌انداز و مأموریت روشن، راهبردها و برنامه عملیاتی مشخص، تیم‌های متخصص، تصویب مدل اجرایی پذیرفتنی متناسب با DNA شهر، تدوین مدل اقتصاد هوشمند شهری و کسب و کارهای داده محور، تدوین نقشه راه تاب‌آوری شهری، استخراج شاخص‌های ارزیابی تحقق و توسعه و تدوین پیوست فرهنگی-اجتماعی نام برد. این مهم با مشارکت حداکثری بخش خصوصی و مردم که البته متضمن منافع کلیه ذی‌نفعان و بازیگران تحقق شهر هوشمند است، محقق می‌شود.
همچنین توجه به موضوع توسعه درآمدها و اشتغال پایدار شهری و اقتصاد هوشمند از اهمیت بسزایی برخوردار است. در بین شاخص‌های شهر هوشمند، اقتصاد هوشمند یکی از مهمترین ارکان آن می‌باشد که باید توجه خاصی به آن داشت. یکی دیگر از پیش نیازهای تحقق شهر هوشمند، شهروندان هوشمند هستند. قطعاً موضوع مدیریت تغییر در فرهنگ و توانمندسازی مردم در کار با پایانه‌های دیجیتالی در این میان، یکی از پر اهمیت‌ترین فاکتورهاست.
برای بهره‌گیری اثربخش از فناوری‌های پیشران همچون اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، بلاک چین و کلان داده‌ها در تحقق شهر هوشمند باید شفافیت در چشم‌انداز، ساختاری فرابخشی، وحدت رویه، بودجه مشخص، برنامه‌های پشتیبانی و تربیت نیروهای متخصص و جذب استعدادها را داشته باشیم. این رویکرد قطعاً باید مردم محور و بر اساس مشارکت هوشمند smarticipation تعریف شده و همسو با توسعه اکوسیستم نوآوری، به اجزای سیاست‌ها و برنامه عملیاتی شهر هوشمند بپردازد. بنابراین تدوین نقشه راه و برنامه عملیاتی مشخص در شهرداری‌ها قبل از هر چیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
پلتفرم‌های دیجیتالی و مبتنی بر اینترنت اشیا، امکان خدمات سریع‌تر و راحت‌تر برای شهروندان و همچنین تجزیه و تحلیل راحت‌تر داده‌ها را فراهم می‌سازند. قطعاً استخراج داده‌ها و نمایش این اطلاعات به روش‌های جدید، با استفاده از این مفهوم راحت تر می‌شود. این مهم موجب خواهد شد که به جای تصمیم‌گیری بر اساس پیش بینی‌ها و فرضیات، بر مبنای اطلاعات و داده‌های صحیح پردازش شده با مشارکت حداکثری شهروندان، تصمیم‌گیری شود.
شهر هوشمند به منظور افزایش کیفیت زندگی و خلق ارزش و فرصت برای جامعه، متمرکز بر یافتن راهکارهای جامعه محور مؤثر، کارآمد و پایدار برای حل مشکلات اساسی و واقعی شهروندان از منظر محیطی و اقتصادی است.
بنابراین سیاست‌گذاران شهری باید نقش فعال‌تری در چابک‌سازی سرویس دهی شهرداری مبتنی بر نوآوری داشته باشند زیرا حاکمیت برای اینکه بتواند با تغییرات اجتماعیِ ناشی از توسعه و فراگیری سریع فناوری‌های صف شکن، خود را وفق دهد، باید چابک باشد. بسط حاکمیت فراتر از بخش دولتی، نیازمند مدل‌های جدیدِ توسعه و همکاری بخش‌های دولتی و خصوصی است. دولت پلتفرم ابزاری راهبردی برای پیاده‌سازی حاکمیت چابک و پاسخگو در مقابل فناوری است.
شهر هوشمند یک مسیر است نه یک پروژه. مسیری برای تغییر و بهبود، مسیری برای نوآوری و بازآفرینی روش‌های خلق ارزش و ثروت آفرینی شهری که بروز و ظهور آن در تمامی عرصه‌های زندگی شهروندان، امروزه کاملاً قابل لمس است. در پایان باید از خودمان بپرسیم، آیا واقعاً شما به عنوان یک شهروند، امروز حس می‌کنید شهرتان هوشمند شده و آیا خدمات نوآورانه‌ای دریافت می‌کنید یا صرفاً پوسته خدمات رسانی تغییر کرده؟
** دبیر کمیته توسعه شهرهای هوشمند آسیایی در مجمع شهرداران آسیایی AMF، دانش آموخته دوره تخصصی توسعه شهر هوشمند از Austrian Institute of Technology اتریش و دکترای کاربردی مدیریت کسب و کار از دانشگاه تهران
نظر شما