به گزارش خبرنگار ایمنا، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجب افزایش نگرانیها پیرامون روابط ایالات متحده آمریکا با ایران شد و نهایتاً خروج آمریکا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸ بر وخامت این روابط افزود. تحریمهای حداکثری علیه تهران چالشهای اقتصادی فراوانی را برای جمهوری اسلامی به وجود آورد.
حتی گسترش ویروس کرونا هم که تا امروز بیش از ۲۵ هزار قربانی در کشور گرفته، تأثیری بر ترغیب دولت ترامپ به تعلیق تحریمهای حداکثری علیه ایران نداشت. جمهوری اسلامی در مقابل خروج واشنگتن از برجام سعی کرد از طریق گفت و گو با کشورهای اروپایی آنها را متقاعد کند به تعهدات خود در برجام عمل کنند که باعث به وجود آمدن سازوکارهایی مانند اینستکس شد که کارایی لازم را نداشتند.
جمهوری اسلامی ایران در واکنش به انفعال کشورهای اروپایی، افزایش گام به گام سطح ذخایر اورانیوم غنی شده را آغاز کرد و باعث شد که واشنگتن به سمت تمدید تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران برود که به شکست انجامید و حتی متحدان اصلی ایالات متحده یعنی بریتانیا، آلمان و فرانسه نیز به آن رأی ممتنع دادند. این ناکامی در شورای امنیت نشان دهنده مخالفت قدرتهای جهانی با سیاست ترامپ در قبال ایران بود.
سیاست مبتنی بر فشار مانند گذشته هیچ انگیزهای برای ترغیب ایران به مصالحه ایجاد نکرد و به همین دلیل مایک پمپئو، وزیر امور خارجه دولت آمریکا با استناد به ساز و کار ماشه برای اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل پیش از برجام اقدام کرد؛ اما با توجه به خروج آمریکا از برجام، این اقدام از جانب اعضای شورای امنیت غیرقانونی تلقی و رد شد. با این وجود پمپئو مدعی شد مکانیزم ماشه ۲۰ سپتامبر فعال خواهد شد.
اکنون و در حالی که ترامپ فشارهای حداکثری علیه ایران را مضاعف کرده است، مواضع جناح دموکرات در انتقاد از سیاستهای فعلی دولت چندان واضح نیست. تنها انتقاد دموکراتها به دولت فعلی آمریکا این است که نه تنها سیاستهای دولت هیچ تأثیری در شکست دولت ایران و پذیرش خواستههای ایالات متحده نداشته، بلکه تنها دستاورد آن، انزوای ایالات متحده در سطح بینالمللی بوده است.
حال با نزدیک شدن به موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، جو بایدن، نامزد حزب دموکرات مدعی شده است که "در صورت رسیدن به مقام ریاست جمهوری به تعامل با ایران خواهد پرداخت، اما هشدار داد که چنین کاری پس از چهار سال دشمنی آسان نخواهد بود. به ادعای بایدن "ایران نسبت به زمانی که دموکراتها در سال ۲۰۱۷ دفتر را ترک کردند، به تولید سلاح هستهای نزدیکتر شده است. توافق هستهای مخلترین نظام بازرسی در جهان است. "
دونالد ترامپ نیز در روزهای اخیر بارها از توافق با ایران در کوتاه مدت سخن گفته است. وی در جمع خصوصی حامیان خود در شهر «لانگ برنچ» ایالت نیوجرسی اعلام کرد که در صورت پیروزی در انتخابات آتی، ظرف چهار هفته به توافقی با ایران دست مییابد. ترامپ در ادامه صحبتهای خود گفت که "اگر بایدن پیروز شود، آنها (ایران) توافق دیگری شبیه به همان توافقی که جان کریِ نالایق با آنها داشت انجام خواهند داد و صادقانه بگویم باراک اوباما هم یک معاملهگر نالایق است. "
حال باید بپرسیم که در صورت پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا چه تغییری در سیاستهای این کشور در قبال ایران رخ خواهد داد؟ آیا آمریکا دست از سیاست فشار حداکثری خود علیه جمهوری اسلامی برمیدارد؟
احتمال بازگشت بایدن به برجام قطعی است
علیرضا محرابی، کارشناس روابط بینالملل معتقد است که تمامی رؤسای جمهوری ایالات متحده آمریکا در تبلیغات انتخاباتی خود منافع حزبی و سیاستهای خارجی کشورشان را در نظر میگیرند و به نظر میرسد جو بایدن نیز از این قاعده مستثنی نباشد؛ زیرا تلاش میکند به مردم القا کند که برجام را احیا خواهد کرد.
به گفته وی، بایدن به پشت پرده تبلیغات ریاست جمهوری آمریکا و لابیهای صهیونیست اعلام میکند که برجام را با اصلاحاتی ویژه اجرا خواهد کرد؛ بنابراین اگر به کاخ سفید برسد، موضع سیاست خارجی آمریکا را در سطح کلان مطرح کرده و شاید طرحهایی همچون برجام ۲ را پیشنهاد دهد.
به گفته این کارشناس روابط بینالملل، جمهوری اسلامی ایران در دوران ریاست جمهوری اوباما با دموکراتها مذاکره کرده و قطعاً در حال حاضر استاندارد مذاکره با آنها را میداند.
محرابی خاطرنشان میکند: اگر حزب دموکرات و دولت بایدن بخواهد با رسیدن به قدرت تحت لابی صهیونیستی قاعده برجام را تغییر دهند، واکنش ایران قطعاً متفاوت خواهد بود، اما در حال حاضر احتمال بازگشت بایدن به توافق برجام قطعی است.
بازگشت جو بایدن به برجام گریزناپذیر است
مهدی مطهرنیا، کارشناس روابط بینالملل میگوید: جو بایدن میراث دار اوباما و مذاکره با ایران است و توافقنامه برجام نیز میراثدار سیاست خارجی دموکراتها در قرن ٢١ میلادی دانسته میشود.
به گفته وی، قطعاً بازگشت جو بایدن به توافق برجام گریزناپذیر است، اما این بازگشت به این معنا نخواهد بود که بایدن زمینههای فشار حداکثری علیه ایران را در چهارچوب ورود به برجام دنبال نکند؛ زیرا اوباما نیز سعی داشت با تعریف محدود از برجام زمینههای فشار بر ایران در جهت انعقاد برجامهای دیگر را فراهم سازد.
به گفته این کارشناس روابط بینالملل، نیت دولت اوباما جهت امضای توافق برجام با ایران، وارد کردن جمهوری اسلامی به نظام بینالملل و آستانه ورودی برای تهران در جهت پذیرش دیگر مواضع ایالات متحده آمریکا بود.
به اعتقاد مطهرنیا، اکنون وعده بازگشت به برجام توسط جو بایدن یک واقعیت است، اما حقیقت پشت پرده این وعده با ورود بایدن به کاخ سفید میتواند ایجاد کننده فضای همگرایی بیشتر میان اتحادیه اروپا و آمریکا بر علیه تهران باشد؛ زیرا بایدن و دموکراتها در جذب کشورهای اروپایی در راستای فشار بر جمهوری اسلامی مهارت بیشتری دارند.
وی خاطرنشان میکند: به نظر میرسد بایدن برای بازگشت به معاهده برجام، شروطی را در پیش روی تهران بگذارد و در راه اجرای این شروط، زمینه اتحاد بیشتر آمریکا و اروپا علیه ایران را فراهم کند.
نظر شما