به گزارش ایمنا، از جمله این بحرانها که وجه مشخصهاش بحران بهداشتی بوده و جهانگیر هم شده است به شیوع بحران ویروس کرونا (Coviod_۱۹) بر میگردد که کشور ما را هم بسیار تحت تأثیر قرار داده است و فعلاً حدود چهار ماه بر تمام بخشهای زندگی مردم تأثیرات منفی خود را گذاشته است و گویا قرار است حالا حالاها با ما باشد و باید با این ویروس و شرایطی که ایجاد کرده عادت کرده و به عبارت بهتر زندگی کنیم. این یادداشت را که پیشتر در «دوازدهمین شماره مجله الکترونیک شهرگاه» منتشر شده است، در ادامه میخوانید:
با توجه به شرایط خاص مربوط به این ویروس و طولانی شدن حضور مردم در منازل و یا حضور در محل کار با رعایت نکات بهداشتی که قبلاً به این صورت به آنها عادت نکرده بودیم و لزوم استفاده مستمر از تجهیزات و لوازم بهداشتی برای پیشگیری از ابتلاء به این ویروس و نگرانیهای مردم به دلیل ابهاماتی که برای کنترل این ویروس وجود دارد (به دلیل ناشناخته بودن ویروس و یا عدم دستیابی به داروها واکسنهای مورد نیاز تا به امروز) علاوه بر حوزههای اقتصادی، روی سلامت روانی اجتماعی مردم و حتی روابط خانوادگی و فضای داخلی خانوادهها هم تأثیرات چشمگیری داشته است.
پژوهش انجام شده توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) برای معاونت امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران نشان میدهد که حدود ۱۸ درصد اعلام کرده بودند که در این دوران خشونت و بیش از ۵۰ درصد تنش خانوادگی را تجربه کرده بودند و کمتر از ۵۰ درصد تنش بین فرزندان و والدین هم تجربه شده بود.
از آنجایی که برای مدیریت چنین شرایطی از همه ظرفیتها میبایست استفاده کرد تا این بحران تأثیرات منفی کمتری روی مردم بگذارد بدون شک یکی از ظرفیتهای بسیار مهم و کلیدی و محوری میتواند حوزه مدیریت شهری و شهرداریها باشند تا با اتخاذ سیاستهای مناسب و برنامههای مختلف و متنوع زمینه را برای کاهش عوارض روانی اجتماعی این بحران و ایجاد نشاط اجتماعی در جامعه فراهم کنند.
نظر به اهمیت افزایش نشاط اجتماعی در شرایط بحرانی بویژه اگر بحرانها طولانی شوند که ظاهراً در خصوص ویروس کرونا این موضوع دارد، مصداق پیدا میکند استفاده از تمام ظرفیتهای شهرداریها میتواند در تحقق این موضوع مهم تأثیرگذار باشد. اگرچه موضوع نشاط اجتماعی فقط به مدیریت شهری بر نمیگردد و موضوعی فرابخشی است ولی نمیتوان این واقعیت را کتمان کرد که امکانات و ظرفیتهای شهرداری در مناطق و محلههای شهری، قابل توجه هستند و به دلیل ارتباط مستمر و روزانهای که مردم و کارکنان شهرداریها با همدیگر دارند که در هیچ سازمانی این نوع ارتباط وجود ندارد خود میتواند دارای اهمیت مضاعف باشد. لذا هم حوزه سیاستگذاری مدیریت شهری یعنی شورای های اسلامی شهرها و هم شهرداریها در کنار سایر دستگاههای مرتبط و مسئول لازم است نگاه ویژهتری در این شرایط به موضوع نشاط اجتماعی در جامعه شهری داشته باشند.
شادمانی و رضایت مردم از زندگی به عنوان یکی از شاخصهای توسعه مطرح است. گسترش شهرنشینی، دسترسی بیشتر به فناوری، مشغلههای فراوان، تحمیل استرسهای متعدد بر افراد، تعامل فرهنگی بالا و خطر تضعیف هویت فرهنگی، کاهش ارتباطات عاطفی میان مردم و افزایش اختلالات روانی، از ویژگیهای جامعه امروزی و زندگی به اصطلاح مدرن است. در شرایط عادی قبل از بروز بحران کرونا هم جامعه ایرانی آن اندازه که باید و شاید، شاد نبود و از نبود بسترها و زمینههای لازم برای ابراز شادمانی به شکل جمعی و عمومی رنج میبرد.
این در حالی است زمانی که مردم جامعهای از نشاط اجتماعی برخوردار باشند، وفاق، همبستگی، تعلق اجتماعی، تعاملات اجتماعی مطلوب، رضایت از زندگی و همچنین سلامت روانی و اجتماعی افراد افزایش پیدا کرده و طبیعی است که به موازات آن آسیبهای اجتماعی نیز کاهش مییابد و انگیزه برای زندگی کردن و کار و … افزایش مییابد. به همین دلیل موضوع ایجاد و گسترش نشاط اجتماعی یکی از موضوعات مهم و لازم در چند دهه اخیر است که شاید امروز بتوان از آن به عنوان بحران کمبود نشاط اجتماعی در درون خانوادهها و جامعه نام برد.
بدون شک یکی از دستگاههایی که نقش بسزایی در گسترش فرهنگ و نشاط اجتماعی شهروندان دارد، شهرداریها هستند، مراکز خدماتی و رفاهی تفریحی شهرداریها با اعتباراتی که از خود مردم دریافت میکنند برای نشاط و شادی آنها برنامهریزی میکنند و به همین دلیل مردم انتظارات بجایی از شهرداریها دارند. از آنجایی که طبق گفته مسئولین مرتبط در کشور و ستاد ملی مدیریت کرونا حداقل تا پایان سال باید با این وضعیت کنار بیاییم و با کرونا زندگی کنیم و سر کار هم حاضر شویم و برای اعمال فاصله گذاری هوشمند که خود نشان از پذیرش حضور مردم در سر کار و جامعه است (تصمیم سختی است که دولتها از جمله ایران باید میگرفتند که حفظ سلامت مردم مهمتر است یا رونق کسب و کار؟) میتوان گفت که شهرداریها به شیوههای مختلف میتوانند در گسترش نشاط اجتماعی نقش داشته باشند.
برخی از اقداماتی که شهرداریها میتوانند در این راستا انجام دهند عبارتند از:
- استفاده از فضای مجازی و اجرای برنامههای فرهنگی و هنری آنلاین و.... برای شهروندان.
- توجه بیشتر به زیبا سازی شهرها و اماکن عمومی در این شرایط بحرانی
- برگزاری مسابقات و سرگرمیهای فرهنگی و اجتماعی برای گروههای مختلف جامعه با استفاده از ظرفیت فضای مجازی و شبکههای اجتماعی
- استفاده از ظرفیتهای فرهنگی و اجتماعی اقوام مختلف ساکن در تهران برای ایجاد فضای شادمانه در شهرها
- توجه ویژهتر به نظافت بیشتر شهر که میتواند نارضایتی را کاهش دهد.
- استفاده از بیلبوردها و فضاهای عمومی و تبلیغاتی برای انتقال پیامهای مثبت.
- حفظ و گسترش فضای سبز شهر
- اجرای جنگهای شادی به صورت سیار در محلهها و مناطق و میادین و اماکن عمومی در چارچوب ضوابط و مقررات جاری کشور
- شناسایی ظرفیتهای محلهای برای ترویج نشاط و استفاده از آن ظرفیتها
- دسترسی آسانتر به حمل و نقل عمومی
- در دسترس قرار دادن لوازم بهداشتی در امکان عمومی (تا حد امکان)
- رعایت بهداشت محیط در تمامی اماکن مرتبط با مدیریت شهری که در صورت حضور مردم نگرانیهای شأن از احتمال ابتلاء به ویروس کرونا کمتر شود.
- اعمال تخفیفهای مالی در چنین شرایطی برای مشاغل مختلف و مردم (با توجه به تأثیر زیاد این ویروس بر اقتصاد جامعه و کاهش درآمدهای مردم این تمهید مدیریت شهری میتواند نگرانیهای مردم را کمتر کند.)
- برنامهریزی برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به موقع به افراد بی خانمان، ولگردان و....
- توجه ویژهتر به محلات ناکارآمد شهری و مردم ساکن در این مناطق که در شرایط قبل از بحران کرونا هم در حوزه بهداشت و درمان حال و روز خوبی نداشتند.
- در اختیار قرار دادن امکانات و لوازم بهداشتی به کارکنان حوزه مدیریت شهری
- استفاده از اماکن و سراهای محله برای ارائه خدمات اولیه بهداشتی (در صورت نیاز)
و....
- شورای اسلامی شهرها میبایست در تصویب برنامهها و اختصاص بودجه در این شرایط توجه خاص تری داشته باشند تا شهرداریها بتوانند فعالانهتر برای ایجاد نشاط در میان مردم تلاش و فعالیت کنند.
به همین دلیل برنامهریزی برای افزایش نشاط اجتماعی از اصلیترین نیازهای زندگی شهری در همه شرایط از جمله در شرایط بحرانی است. چرا که معمولاً در این شرایط شهروندان کمتر فرصت پیدا میکنند به خودشان و نیازهایشان فکر کنند و در چنین موقعیتهایی معمولاً زمینه و بستر برای ابتلاء به انواع اختلالات روانی بیشتر فراهم خواهد شد.
یادداشت از: سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران و (عضو ستاد توان افزایی سازمانهای مردم نهاد شورای اسلامی شهر تهران)
نظر شما