به گزارش خبرنگار ایمنا، حاشیه نشینان قربانیان شرایط وخیم اقتصادی و ناهنجاری‌های اجتماعی هستند. آنان به دلیل شرایطی از سرزمین مادری خود رانده شده‌اند و به امید زندگی در دنیایی بهتر روانه شهرها و کلانشهرها شدند، اما در مقصد هم ناکام ماندند و لاجرم به حاشیه‌ها رانده شدند. حاشیه‌ها وصله ناجور شهرهاست که اگر به درستی از ساکنانش حمایت نشود، آسیب‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی سراپای زندگی آن‌ها را فرا می‌گیرد.
علی اصغری، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری در مورد علل پیدایش حاشیه‌نشینی، می‌گوید: ضعف در برنامه‌ریزی مشخص و مؤثر برای پاسخگویی به نیاز اقشار کم درآمد، پیش‌بینی نشدن فضای مسکونی کافی در شهرها و نبود حمایت‌های مالی دولتی به ایجاد و تشدید این بحران منجر می‌شود.
او با اشاره به بافت فرسوده و وضعیت شهر ساری در بازآفرینی شهری، خاطرنشان می‌کند: بافت فرسوده در شهر ساری در چند نقطه پراکنده است، اما بافت قدیم فقط در هسته مرکزی شهر وجود دارد.
این کارشناس برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه بافت قدیم در هر شهر می‌تواند بافت فرسوده را هم در خودش داشته باشد، اما هر بافت فرسوده‌ای، بافت قدیم نیست، می‌افزاید: در شهر ساری محلات و مناطق خیابان‌های شیخ طبرسی، مدرس، ۱۸ دی، فرهنگ و قارن که بیش از یک‌هزار سال قدمت دارد بافت قدیم محسوب می‌شود.
بافت فرسوده تهدیدی علیه سلامت شهروندان
اصغری با بیان اینکه بافت‌های حاشیه‌ای در اطراف شهر پراکنده شده و تحت نظارت شهرداری قرار دارد، خاطرنشان می‌کند: بافت حاشیه‌ای و بافت فرسوده سلامت، ایمنی و امنیت شهروندان را تهدید می‌کند.
او با بیان اینکه حداقل ۱۵ درصد از جمعیت کشور ما در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کند و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۶۸.۵ درصد از این جمعیت شهرنشین هستند، تصریح می‌کند: شورای عالی شهرسازی و معماری کشور تعریف مشخصی برای بافت فرسوده ارائه داده است که مشتمل بر سه ویژگی است: هر بافتی که در آن عرض ۵۰ درصد معابر آن کمتر از شش مترمربع، مساحت ۵۰ درصد پلاک‌ها کمتر از ۲۰۰ متر و ۵۰ درصد ساختمان‌ها ناپایدار و فاقد شناژ باشد بافت فرسوده محسوب می‌شود؛ بر اساس این تعریف یک ششم بافت‌های فرسوده مازندران در شهر ساری وجود دارد و از جمعیت ۲۹۶ هزار و ۴۱۷ نفری شهر ساری (طبق سرشماری سال ۱۳۹۵) ۱۱۷ هزار و ۵۹۷ نفر در این بافت شهری زندگی می‌کند.
کارشناس برنامه‌ریزی شهری با بیان اینکه سهم کنشگران مؤثر در بافت‌های شهری در سه سطح دولت، شهرداری و بخش خصوصی مشخص شده است، عنوان می‌کند: در بافت‌های ناکارآمد به دلیل کاستی‌های زیست محیطی مشکلاتی اتفاق می‌افتد مانند این که حضور حیوانات ولگرد سبب بروز بیماری، نازیبایی منظر و رعب و وحشت شهروندان می‌شود؛ در این گونه بافت‌ها موقعیت گروه‌های آسیب‌پذیر شهری مانند کودکان و زنان و سالخوردگان بسیار بد و دشوار است و انواع بزه و انحرافات اخلاقی و اجتماعی شایع است.
اصغری تاکید می‌کند: در واقع جامعه هدف ما وسیع‌تر از چیزی است که مشاهده می‌کنیم، مداخله در کار این بافت‌ها برعهده دولت است، الگوی دولتی نیز از گذشته تا کنون به صورت، اعطای وام کم بهره برای پلاک‌ها بوده که در مقایسه با سایر روش‌ها کارایی بیشتری دارد.
الحاق ۱۰ منطقه جدید به ساری
عباس رجبی، شهردار ساری با اشاره به الحاق ۱۰ روستا به این شهر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: این مناطق جز بافت فرسوده محسوب می‌شود.
او با بیان اینکه با صدور مجوز با کاربری مسکونی در این مناطق موافق نبودیم، خاطرنشان می‌کند: کاربری اراضی این مناطق عمدتاً باغ بود، اما کسانی که شرایط و پروانه ساخت دارند می‌توانند از تسهیلات استفاده کنند.
به گفته شهردار ساری مساحت اراضی برای ساخت و ساز در این مناطق نباید کمتر از ۲۰۰ متر باشد، البته پیش از اقدام به ساخت باید رأی موافق کمیسیون ماده ۵ اخذ شود.
رجبی با بیان اینکه اقتصاد مناطق حاشیه‌نشین در مازندران با چالش مواجه است، تصریح می‌کند: طرح‌های بازآفرینی شهری در این مناطق اجرا شده است، بودجه این طرح‌ها و احداث خانه بهداشت، آسفالت معابر، پیاده‌روسازی، انجام خدمات زیربنایی و روبنایی از طریق دولت تأمین شد.
اعطای تسهیلات به حاشیه‌نشینان ساری
او از پیگیری شده برای اخذ سهمیه وام‌های نوسازی بافت فرسوده خبر می‌دهد و می‌گوید: این تسهیلات تا سقف ۴۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است، البته ۷۵ درصد هزینه صدور پروانه ساخت نیز از سوی شهرداری تخفیف داده می‌شود.
شهردار ساری با اشاره به طرح مسکن ارزان قیمت، عنوان می‌کند: اجرای طرح‌هایی با هدف ایجاد زمینه مناسب برای اسکان ارزان قیمت در مناطق حاشیه‌ای موجب می‌شود افراد با درآمد کم نیز بتوانند با استفاده از تسهیلات اعطایی دولتی صاحب خانه شوند؛ البته باید امکانات شهری را به مناطق حاشیه نشین ببریم که هزینه بیشتری بر شهروندان تحمیل نشود.
رجبی با بیان اینکه با همکاری ادارات جهاد کشاورزی و محیط زیست کمربند سبز برای شهر ایجاد شد، عنوان می‌کند: این اقدام تأثیر زیادی در تحدید حدود شهری و جلوگیری از ساخت و ساز خارج از محدوده دارد، باید به هر طریق ممکن از رشد حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن جلوگیری کنیم.
رفع معضلات حاشیه‌نشینان تنها از منظر اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حائز اهمیت نیست؛ مقابله با این ناهنجاری اجتماعی ارتقای سلامت روانی حاشیه‌نشینان و سایر شهروندان را در پی دارد.
طالبعلی پورشریعه، روانشناس نیز در خصوص آسیب‌های اجتماعی حاشیه نشینی، تصریح می‌کند: در ابتدا باید مفهوم توسعه را مد نظر قرار دهیم، توسعه در لغت به معنای رشد تدریجی در جهت پیشرفته‌تر شدن، قدرتمندتر شدن و حتی بزرگ‌تر شدن است، به عبارتی دگرگونی‌های اساسی در ساخت‌های نهادی، اجتماعی و اداری و دیدگاه‌های عمومی ذیل مفهوم توسعه تعریف می‌شود.
او ادامه می‌دهد: توسعه در بسیاری از موارد، حتی عادات، رسوم و عقاید مردم را هم تغییر می‌دهد، ابعاد مختلف توسعه شهری عبارت از توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی است، لذا وقتی صحبت از توسعه در شهر ساری به میان می‌آید باید همه ابعاد توسعه را در نظر داشته باشیم.
این روانشناس تاکید می‌کند: در واقع توسعه صرفاً ساخت و ساز و ترمیم فضای فیزیکی شهر نیست و مناسب نیست بدون توجه به کلیه ابعاد توسعه، صرفاً به یک جنبه اولویت داده شود و دیگر بخش‌ها را در دستورکار آینده قرار دهیم.
توسعه انسانی و اجتماعی حلقه مفقوده توسعه شهر ساری
پورشریعه اضافه می‌کند: توسعه انسانی و اجتماعی حلقه مفقوده شهر ساری است و متأسفانه برخی افراد با تفرقه‌افکنی و تقسیم شهروندان به چند گروه مانع توسعه انسانی و اجتماعی شده‌اند، در حالی که زیرساخت توسعه هر جامعه‌ای توسعه نیروی انسانی است و استفاده از ظرفیت همه انسان‌ها، زمانی می‌تواند به توسعه منجر شود که از تمامی استعدادها و توانمندی‌های موجود شهری استفاده شده باشد و از تشکیل حلقه‌های قدرت و ثروت جلوگیری کنیم.
او با اشاره به مشکلات ناشی از بافت‌های فرسوده و مسائل مربوط به حاشیه نشینی، اظهار می‌کند: لازمه هر تغییر و تحولی، ایجاد زمینه فکری برای آن است، مسلماً اگر از مسیر قانون و عدالت با شهروندان همراهی کنیم و منافع آنان را مقدم بشماریم، می‌توانیم با همراهی آن‌ها در این زمینه موفق عمل کنیم.
این روانشناس با بیان اینکه تأمین امنیت خاطر شهروندان ساکن در مناطق حاشیه‌ای بعد از دست دادن املاک قدیمی در اثر اجرای طرح‌های بازآفرینی بسیار مهم است، عنوان می‌کند: تخصیص امکانات به مناطق حاشیه نشین، به افزایش نشاط اجتماعی ساکنان آن منجر می‌شود و وفاق، همبستگی، تعلق اجتماعی و تعاملات اجتماعی مطلوب آنان را با دیگر شهروندان به همراه دارد.
نظر شما