به این ترتیب افت شاخص نسبت به اوج آن در روز ۱۹ مرداد به ۱۵ درصد بالغ شد. در همین مدت کاهش ارزش سهام در ده‌ها نماد معاملاتی از ۳۰ درصد فراتر رفته است. حتی در نمادهای بزرگ بازار نیز شدت افت ارزش بیش از آن چیزی است که از شاخص قابل استنباط است.
به عنوان نمونه شستا که همین دو هفته پیش عنوان بزرگترین شرکت بازار را تصاحب کرده بود، طی این مدت شاهد کاهش ارزش ۲۳ درصدی بوده است. به این ترتیب شستا این عنوان را مجدداً به فارس واگذار کرد. کاهش ارزش سهام فارس از پایان تیرماه ۱۳ درصد و این کاهش برای فولاد مبارکه از اوج آن در دهه پایانی تیر ماه ۲۴ درصد بوده است.
در میان انبوه اظهار نظرهای افراد مختلف در اطراف تلاطمات این هفته بازار جایزه زرشک طلایی را باید اختصاص داد به جعفر ربیعی مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس که در مصاحبه‌ای گفته است: «کسانی که در صف فروش ایستادند غیر از افرادی که واقعاً پول ضروری لازم دارند، اگر به حرف ما اعتماد دارند از صف فروش خارج شوند.»
جا دارد خبرنگاری دوباره از ایشان بپرسد که آیا جواب خود را از مردم گرفته‌اند یا منفی‌های بیشتری برای اطمینان خاطر ایشان نیاز است؟ مردم به چه دلیل باید به شما اعتماد داشته باشند؟ اگر صندوق بازنشستگی نفت و سهام عدالت به جای تبدیل شدن به حیاط خلوت دولتمردان توسط مالکان حقیقی شأن یعنی بازنشستگان صنعت نفت و سهامداران سهام عدالت اداره می‌شد و شما منتخب مردم بودید، شاید می‌توانستید خود را معتمد مردم بدانید.
ربیعی در شرایطی از مردم توقع اعتماد دارد که عملکرد این هلدینگ در مدیریت سهام "آریاساسول" که یک هفته تا سه ماهه شدن حضور آن در بازار مانده است موجب حیرت ناظران شده است. در حالی که آریا در هفتم خرداد با قیمت هر سهم ۶۵ هزار و ۱۱۹ ریال وارد بازار شد و با عرضه چهار درصد در روز اول و یک درصد در روزهای بعد از آن توسط زیرمجموعه‌های خلیج فارس وارد بازار شد، که طی بیش از ۱۰۰ روز گذشته از زمان عرضه سهامدار عمده، علیرغم عطش بازار برای خرید این سهم هیچ توجهی به آن نشان نداد و هیچ اقدامی جهت افزایش سطح سهام شناور صورت نداد تا در نهایت در یکشنبه گذشته و در روزی که بازار شاهد کاهش ۹۰ هزار واحدی شاخص کل بود، پتروشیمی پارس (وابسته به هلدینگ خلیج فارس) اقدام به عرضه ۱۵ میلیون برگه سهام آریا کرد تا پس از رسیدن ارزش بازار این شرکت از حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان به بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان، آریا نیز هفته تلخ بازار را با صف فروشی به ارزش بیش از ۶,۱۰۰ میلیارد ریال به پایان برساند.
البته آریا تنها عرضه اولیه‌ای نیست که بی‌توجهی به لزوم افزایش سهام شناور در آن منجر به تشکیل حباب قیمتی شده بلکه شستا بزرگترین نمونه از این دست است که علیرغم مصوبه هیئت وزیران در خصوص لزوم افزایش سهام شناور، در نهایت کمتر از ۱۲ درصد از آن را در زمان رونق بازار عرضه کرد و اجازه رشد بی‌اندازه آن را داد تا این سهم نیز با صف فروشی به ارزش بیش از ۲۰ هزار میلیارد ریال هفته را به پایان رساند.
"سکنا" (سامانه کنترل و نظارت بر معاملات اعتباری) نیز در هنگامه سقوط شاخص عاملی بر افزایش فشار کارگزاران به مشتریان جهت فروش سهام خود حتی به قیمت تحمل زیان سنگین شده است. سامانه‌ای که در سال ۹۱ به جهت مدیریت ریسک شرکت‌های کارگزاری در برابر معاملات اعتباری مشتریان راه‌اندازی شد و در این سال‌ها کمک زیادی به این شرکت‌ها کرد.
اکنون که ضریب محاسبه ارزش تضمین دارایی مشتریان اعتباری از ۶۰ درصد دارایی ایشان در بهترین حالت (برای سهام پذیرفته شده در بورس و بازار اول و دوم فرابورس) در زمستان گذشته به محدوده ۱۰ درصد بر طبق آخرین مصوبات کمیته پایش ریسک سازمان بورس، کاهش یافته است و در عین حال شرکت‌های کارگزاری از سمت خود نیز ضریبی جهت قرار نگرفتن مشتریان در لیست سکنا در ارزش تضمین ضرب می‌کنند، دیگر بیش از آنکه ابزاری جهت مدیریت ریسک کارگزاران باشد، به ابزاری جهت تحمیل ریسک به سرمایه‌گذاران و اجبار ایشان به قرار گرفتن در صف فروش و منع ایشان از خرید سهام با نقدینگی آزاد شده تبدیل شده است.
جا دارد ملاصدرا نشینان که همزمان با کاهش حد اعتبار مشتریان کارگزاری‌ها، اقدام به کاهش سقف خرید سهام توسط صندوق‌های با درآمد ثابت نیز کرده‌اند، برای مدتی چراغ سکنا را در ثبت تخلف برای کارگزاران خاموش کرده و این امر را به اطلاع بازار نیز برسانند تا کارگزاران محترم با نامه‌های تهدیدآمیز بیش از این کام سرمایه گذاران را تلخ نکنند.
بدیهی است سهامداران در زمانه‌ای که هر روز شاهد کاهش ارزش دارایی‌شان هستند خود مایل به فروش آن هستند و پس از فروش سهام، امکان خرید مجدد بیش از حد اعتباری تعیین شده وجود نخواهد داشت تا خدای ناکرده ریسک خاطر مدیران کارگزاری را مکدر کند.
آغاز بسیار کم سر و صدای معاملات اولین شرکت سرمایه‌گذاری استانی (سهام عدالت) در بازار دوم بورس از رخدادهای قابل تأمل در این هفته بود. معاملات سهام شرکت سرمایه گذاری استان خراسان جنوبی با نماد "وسخراج" در روز یکشنبه آغاز شد و در شرایطی که دارندگان سهام عدالت که روش مستقیم را در مدیریت سهام خود انتخاب کرده بودند در فشار فروش بازار با مشکلاتی در نقد کردن دارایی خود مواجه شده‌اند، سهامداران وسخراج شاهد شکل‌گیری صف خرید در سهام خود هستند.
انباشت تقاضا برای خرید سهام این شرکت در قیمت ۱,۷۶۰ ریال در شرایطی است که ناظر بازار همه روزه طی اطلاعیه‌ای خالص ارزش دارایی هر سهم این شرکت را اعلام می‌کند و این رقم برای روز چهارشنبه ۱,۴۲۸ ریال اعلام شده است.
اعلام قیمت خالص ارزش دارایی برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری توسط ناظر بازار رخدادی است که پیش از این مشاهده نشده است و حتی در زمانی که سهام برخی شرکت‌های در ماه‌های گذشته در نرخ‌های چند برابر خالص ارزش دارایی معامله می‌شد نیز چنین اقدامی صورت نگرفت.
مشخص نیست آیا دارندگان سهام عدالت در استان خراسان جنوبی که روش غیرمستقیم را در مدیریت سهام خود انتخاب کرده‌اند اکنون قادر به فروش سهام وسخراج هستند و اگر چنین است آیا صد درصد از سهام ایشان آزاد شده است یا خیر؟
ورود وسخراج به بازار موجب افزایش ارزش بازار بورس به میزان ۱۰۳ هزار میلیارد ریال شده است. باید توجه داشت که این افزایش ارزش به منزله افزایش سهم بازار سرمایه از تولید ناخالص داخلی کشور نیست زیرا دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی از قبل در بازار سرمایه در حال معامله بوده‌اند و به این ترتیب سهام شرکت‌های پرتفوی سهام عدالت در محاسبه ارزش بازار دو بار در نظر گرفته خواهند شد.
شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در این خصوص یک استثنا نیستند و بخش زیادی از ارزش بازار سرمایه کشور مربوط به سهام شرکت‌هایی است که دارایی آنها سهام دیگر شرکت‌های در حال معامله در بازار است.
در زمانی که انتظار می‌رود در هفته آتی اقدامات جدی حمایتی جهت جلوگیری از دامنه‌دار شدن اصلاح بازار صورت پذیرد، در بخش‌هایی از بازار اخبار بنیادی نیز موجب افزایش جذابیت سهام بعضی از شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری شده است.
از جمله در صنعت دارو انتشار برخی اطلاعات در خصوص تأیید افزایش قیمت برخی محصولات در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است. از آن جمله می‌توان به انتشار نامه شرکت کپسول ژلاتین ایران خطاب به شرکت‌های داروسازی اشاره کرد که بر اساس آن قیمت هر کپسول از میانگین ۱۷۰ ریال به ازای هر قلاف کپسول در حال حاضر به حداقل ۲۹۰ ریال افزایش خواهد یافت.
این افزایش نرخ در پی عدم تخصیص ارز ۴۲ هزار ریالی برای تأمین مواد اولیه این شرکت رخ می‌دهد که تأثیر با اهمیتی بر ارقام فروش و سود خالص شرکت خواهد داشت. قیمت هر سهم کپسول ژلاتین از پایان خرداد تا کنون شاهد کاهش ۲۰ درصدی بوده و همین امر سبب شده است معاملات سهام این شرکت از میانگین دو میلیون در روز به محدوده ۵۰۰ هزار سهم کاهش پیدا کند.
انتظار می‌رود با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد کپسول ژلاتین به عنوان تنها تولید کننده قلاف کپسول در کشور، با انعکاس آثار تحولات قیمتی در محصولات شرکت و همچنین اعلام برنامه افزایش سرمایه و طرح توسعه آن شاهد افزایش مجدد قیمت هر سهم این شرکت باشیم. در همین حال قیمت داروهای شرکت داروسازی اکسیر نیز از ابتدای شهریور ماه شاهد افزایش قیمت ۲۰ تا بیش از ۵۰ درصدی است.
توجه: این نوشته حاوی هیچ توصیه‌ای برای هر گونه تصمیم سرمایه گذاری شامل خرید و فروش نمی‌باشد و صرفاً بیان رویدادهای مرتبط با بازار سرمایه و نظر شخصی نگارنده می‌باشد. مسئولیت هر گونه تصمیم بر عهده سرمایه گذاران می‌باشد.
** کارشناس ارشد مدیریت مالی، تحلیل‌گر بازار سرمایه و بورس
نظر شما