به گزارش خبرنگار ایمنا، در حالی که بافت تاریخی غالبا دچار معضل دشواری دسترسی است، نظریه‌پردازان سرزندگی معابر را مهم‌ترین بستر تامین سرزندگی شهری می‌دانند، بنابراین بنیاد تحلیل اثرات ساماندهی مسیرهای مرکز تاریخی شهرها بر ارتقای سرزندگی در راستای تدوین برنامه راهبردی حفاظت مبنا (نمونه موردی مرکز تاریخی شهر اصفهان) بر این پایه استوار شده که با ساماندهی معابر مرکز تاریخی شهر اصفهان بر مبنای فاکتورهای سرزندگی، هر دو معضل دسترسی و ارتقای سرزندگی رفع می‌شود.
گاهی با وجود صرف هزینه‌های هنگفت در ساماندهی معابر مرکز تاریخی شهر اصفهان، به‌دلیل ارزیابی نکردن ساماندهی‌های گذشته و فقدان چشم‌انداز و برنامه راهبردی نواقص تکرار می‌شود و سرمایه‌های انسانی، مادی و میراثی هدر می‌رود.
هدف از پژوهش تحلیل اثرات ساماندهی مسیرهای مرکز تاریخی شهرها بر ارتقای سرزندگی در راستای تدوین برنامه راهبردی حفاظت مبنا، حفاظت از بافت تاریخی در مقابل آسیب ناشی از ساماندهی‌های فاقد برنامه و نگرش حفاظت و صرفاً به‌منظور تأمین دسترسی سواره است، به‌علاوه به دنبال تأمین دسترسی مطلوب، کیفیت زندگی، پویایی بافت تاریخی و جلوگیری از رکود و متروک شدن این بافت‌ها است.
اهمیت پژوهش در آن است که با بهبود دسترسی و ارتقای سرزندگی، از جمعیت‌گریزی بافت تاریخی جلوگیری به عمل می‌آید.
در این راستا به این دو پرسش پاسخ داده می‌شود که «اثرات طرح‌های ساماندهی معابر مرکز تاریخی شهرها بر سرزندگی بافت تاریخی چیست؟» و «چگونه معابر تاریخی ساماندهی شود تا سرزندگی بافت تاریخی ارتقا یابد؟».
جهت دستیابی به اهداف تحقیق، پس از مطالعه مبانی نظری و مقایسه با تجارب سایر کشورها، جداول سنجش وضعیت سرزندگی با ۳۰ معیار و ساماندهی معابر با ۶۳ معیار تهیه و نمونه موردی معبر پیاده از میان ۹ معبر تاریخی مرکز تاریخی اصفهان و معبر سواره از میان ۱۵ گزینه با معیارهایی پایش و انتخاب شد.
معیارهای سرزندگی مستخرج از ادبیات نظری جهانی، بومی‌سازی و راستی‌آزمایی شد که نشان داد معیارهای جهانی سرزندگی در شهر اصفهان با تعاریفی بومی پابرجا است؛ سپس دو نمونه موردی معبر پیاده و سواره با معیارهای جداول سنجش‌وضعیت سرزندگی و ساماندهی معابر، از دیدگاه پژوهشگر به‌روش ارزیابی پس از بهره‌برداری، سنجش کیفی شد.
در ادامه این روش با چهار پرسش آنچه در این معبر دوست دارید، آنچه اصلاً دوست ندارید، آنچه دوست دارید به معبر افزوده شود و ارزیابی کلی معبر، ارزیابی پس از بهره‌برداری از دیدگاه کاربران صورت گرفت.
جهت ارزیابی کمّی، وضعیت فاکتورهای ۳۰ گانه سرزندگی، قبل و پس از ساماندهی معابر به‌وسیله پرسش‌نامه‌های محقق‌ساخت از ۳۲۰ کاربر پرسش انجام و در نرم‌افزار SPSS با آزمون فریدمن تحلیل و قوت‌ها و ضعف معابر استخراج شد. در راستای تبیین رابطه معبر و متن و دانه‌های بافت، اتصال‌پذیری بخشی از بافت و اثرات آن بر عناصر بافت سنجش کمی شد.
در پایان چشم‌انداز، آینده بافت و بیانیه ارزش‌ها تدوین و با تکنیک SWOT برنامه راهبردی پژوهش تدوین شد که نتایج در پاسخ به پرسش اول نشان داد اثرات ساماندهی معابر بر ارتقای سرزندگی ذهنی و عینی معنادار با نسبت مستقیم است؛ بنابراین ساماندهی معابر مرکز تاریخی شهر اصفهان سبب ارتقای سرزندگی می‌شود.
نتیجه پاسخ به پرسش دوم نشان داد ساماندهی معابر مرکز تاریخی شهر اصفهان بر مبنای راهبردهای ۹۶ گانه و سیاست‌های اجرایی برنامه راهبردی حفاظت‌مبنای تحقیق و مدل راهبردی ساماندهی جامع حفاظت‌مبنای معابر تاریخی به ارتقای سرزندگی بافت تاریخی منجر می‌شود.
راهبردها شامل شش بعد حفاظتی، دسترسی، زیست‌محیطی، کالبدی-کارکردی، اجتماعی و فرهنگی است و هیچیک از ابعاد نباید راهبردهای حفاظتی را نقض کند.
یادداشت از: طیبه فارسی؛ دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه هنر اصفهان
نظر شما