به گزارش خبرنگار ایمنا، "درآمدزایی از برند" واژه‌ای جدید در فوتبال ایران است که این روزها بیشتر از قبل درباره آن می‌شنویم. سرخابی‌ها که در آستانه ورود به بازار سرمایه قرار دارند و در تلاش‌اند تا هر طور شده قیمت اولیه سهام خود را افزایش دهند و در این اندک زمان باقی مانده، تصمیم گرفته‌اند تا تمرکزشان را بر کسب درآمد از برند مطرح خود بگذارند. حالا مدیرعامل استقلال از ارزش هزار میلیاردی برند باشگاه با خود سخن می‌گوید و رسول پناه، به سود روزانه دو میلیارد تومان از طریق پیج اینستاگرام پرسپولیس می‌بالد.
با این حال درآمدزایی از برند در فوتبال جهان کاملاً جا افتاده و بسیاری از غول‌های باشگاهی فوتبال جهان، بخش عظیمی از بودجه خود را تنها به صرف نام و نشان‌شان به جیب می‌زنند و برنامه‌های مفصلی برای استفاده این پتانسیل بی‌نظیر اقتصادی دارند.
درآمدزایی از برند چیست؟
سوال مهم اینجاست که درآمدزایی از برند به چه معناست؟ شاید بسیاری در وهله اول به این بیندیشند که کسب درآمد باشگاه‌ها از برندشان تنها به فروش لباس، پرچم و شال هواداری خلاصه می‌شود اما واقعیت چنین نیست و برنامه‌ریزی برای درآمدزایی از طریق برند، حوزه بسیار گسترده‌تری در فوتبال امروز جهان دارد.
تعریف دقیق درآمدزایی از برند را می‌توان اینچنین بیان کرد که هر گونه درآمدی که یک مجموعه اقتصادی و یا باشگاه‌ها به طور خاص در فوتبال، صرفاً بسته به شهرت و میزان محبوبیت نام تجاری خود به دست می‌آورد.
روش‌های کسب درآمد از برند
برای رسیدن باشگاه‌ها به درآمد از برندینگ، راهکارهای مختلفی وجود دارد. یکی از متداول‌ترین آن‌ها فروش البسه و همچنین شال، دستبند، پرچم و سایر المان‌های هواداری با لوگو و البته مجوز رسمی عرضه آن از سوی باشگاه است. با این حال روش‌های مهم‌تر و البته کارآمدتری نیز وجود دارد. مثل کارت‌های هواداری، محصولات مختلف با لوگو و حتی رستوران‌ها و باشگاه‌های ورزشی که در تابلو ورودی خود، از نام و نشان باشگاه بهره می‌برند.
البته کلیدی‌ترین راه باشگاه‌ها برای چنگ زدن به درآمدهای سرشار از طرفداران و برندشان، استفاده از حق پخش تصویری رسانه‌ها، تلویزیون‌های اینترنتی و حتی ماهواره‌ای اختصاصی باشگاه، تولید محتوا در فضای مجازی و شرکت اعضای تیم در ایجاد آگهی‌های تبلیغاتی است. روش‌هایی که این روزها با شتاب گرفتن و آفرینش رسانه‌های جدید، منبع درآمدی بی‌نظیر برای باشگاه‌های فوتبال در سراسر دنیا بشمار می‌رود و کمتر باشگاه مطرحی در جهان از خیر چنین درآمد هنگفت و در عین حال آسانی می‌گذرد.
برندینگ باشگاهی در ایران
شاید درآمدزایی‌های اینچنین در فوتبال ایران که کاملاً بر پایه هوادار برنامه ریزی می‌شود را از سامانه‌های هوادارای اوایل دهه ۹۰ به یاد داریم. روشی که در ابتدای حضور اپراتورها به عنوان اسپانسر استقلال و پرسپولیس سر و صدای زیادی بر پا کرد ولی خیلی زود مشخص شد که از این سامانه‌های هواداری آبی برای سرخابی‌ها گرم نمی‌شود.
با وجود این در چند سال اخیر توسعه روش‌های درآمدزایی از برند، مدیران سرخابی و سایر باشگاه‌ها را حسابی به فکر تمرکز بر بهره از این روش انداخته و جامعه فوتبال را آرام آرام با واژه کسب درآمد از برند، آشنا کرده است.
پرسپولیس، پیشگام در پولسازی از برند
پرسپولیسی‌ها این روزها با کارگزار پر سر و صدای خود یعنی آتیه داده پرداز همکاری خوبی را آغاز کرده‌اند و مبلغ هنگفتی را از این راه به جیب زده‌اند. این شرکت اپلیکیشنی را برای پرسپولیس طراحی و اجرا کرده است که علاوه بر اینکه هواداران برای عضویت در آن موظف به پرداخت مبلغ ۳۰ هزار تومان هستند، از طریق تولید محتوا نیز آورده مناسبی را به حساب این باشگاه تهرانی افزوده است. تخمین‌ها نشان می‌دهد این کارگزار از طریق اپلیکیشن سالیانه چیزی حدود ۱۱۰ میلیارد تومان برای سرخ‌پوشان کسب سرمایه کند، اما چیزی حدود ۵۰ درصد از این مبلغ را برای خود نگه خواهد داشت.
البته درآمدزایی پرسپولیس از برند به اینجا خلاصه نمی‌شود. حق مصاحبه‌های تصویری بازیکنان و کادر فنی پرسپولیس به طور کامل به کارگزار واگذار شده و از طرفی، تمامی قراردادهای تبلیغاتی پرسپولیسی‌ها نیز با اجازه کارگزار بسته می‌شوند. البته آتیه داده پرداز به همراه شرکت رسانه‌ای دیگری فعالیت خوبی را در پیج اینستاگرامی باشگاه آغاز کرده و برنامه‌ای را تدارک دیده تا با اجرای زنده مهرداد میناوند و خداداد عزیزی گفت و گوی جذابی با بازیکنان و کادر فنی پرسپولیس به هواداران عرضه کند. اهمیت توجه به درآمدزایی برند آنجا مشخص می‌شود که رسول پناه، سرپرست پرسپولیس میزان درآمد این باشگاه از طریق پیج اینستاگرامی را بعد از تمهیدات کارگزار، روزانه برابر دو میلیارد تومان اعلام کرده است؛ عددی که اگر آن را با درآمد کلی سال گذشته پرسپولیس مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که چه منبع مالی با عظمتی به این باشگاه پرطرفدار متصل شده است.
از فست فود تا محصولات غدایی با نماد استقلال
دیگر تیم تهرانی یعنی استقلال نیز این روزها از قافله درآمدزایی‌های برنر عقب نمانده و برنامه‌های ویژه‌ای برای آن دارد. سعادتمند، مدیرعامل آبی‌ها ارزش برند این باشگاه را هزار میلیارد تومان می‌داند و به گفته نوروزی، معاون اقتصادی استقلال این باشگاه قصد دارد به زودی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری، از سوپر اپلیکشن هواداری خود رونمایی کند. آبی‌ها حتی در صدد این هستند تا فست فودها و رستوران‌های زنجیره‌ای با نام باشگاه خود در پایتخت و سایر نقاط ایران به راه اندازند.
همچنین آن‌ها با یکی از پیشکسوت‌های استقلال که این روزها در زمینه تولید عطر فعال است، صحبت‌هایی داشته‌اند تا عطر با نماد استقلال را روانه بازار کنند. به علاوه هفته گذشته، مدیران باشگاه دیداری را از یکی از مجموعه‌های صنعتی تولید مواد غذایی انجام داده تا بتوانند برخی از محصولات غذایی نظیر شکلات، بیسکویت، چیپس، پفک، آدامس، آب معدنی، آبمیوه، نوشابه، بستنی و غیره را با آرم استقلال به مصرف کنندگان عرضه کنند.
تراکتور، تنها غیرتهرانی امیدوار به سودآوری از برند
میان تمام تیم‌های شهرستانی با قاطعیت می‌توان ادعا کرد که تراکتوری‌ها بیشترین پتانسیل را برای سودآوری از شهرت باشگاه خود را دارند. آن‌ها میان آذری زبان‌ها از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار بوده و همین امر، ارزش برند سرخ‌های تبریز را افزایش داده است. تراکتوری‌ها در حال حاضر نرم افزار هواداری خود را طراحی و به دنبال درآمدزایی از آن هستند.
موانع برندینگ باشگاهی در ایران
با وجود تمام تمهیدات در نظر گرفته شده از سوی باشگاه پرطرفدار برای استفاده از منابع مالی برندشان، رعایت نشدن قانون کپی رایت به طور کامل و نبود حق پخش تلویزیونی درآمدزایی از راه نام برند در ایران را به امری دشواری تبدیل کرده است.
حتی اگر فرض کنیم که تیم‌ها پا در راه تولید البسه، پرچم و سایر نمادهای هواداری خود بگذارند، تصور اینکه بتوانند انحصار عرضه آن به مشتریان را در اختیار بگیرند، تقریباً ناممکن است. البته در اکثر باشگاه‌های تراز اول فوتبال جهان، تولید لباس و سایر موارد به کارگزاران واگذار شده و عملاً باشگاه‌ها تنها تمرکز خود را بر افزایش محبوبیت و شهرت برند گذاشته است.
دیگر مانع بزرگی که بر سر راه درآمدزایی باشگاه‌های ایرانی از طریق برند وجود دارند، نبود حق پخش تلویزیونی است. با اینکه بسیاری حق پخش را جزو درآمدهای برندینگ طبقه بندی نمی‌کنند، اما تأثیر بسزایی در افزایش ارزش برند یک باشگاه دارد؛ به عبارتی یکی از راحت‌ترین روش‌های اسپانسرها برای تخمین میزان محبوبیت و شهرت یک باشگاه، نگاه به مخاطبان پخش مسابقات آن تیم و میزان حق پخش آن است.
این موضوع آنقدر در جهان اهمیت دارد که چند سال اخیر ساعت دیدارهای الکلاسیکو به اواسط روز به وقت محلی کشیده شده تا به مذاق حامیان مالی شرق آسیایی خوش بیاید و طرفداران این دو غول باشگاهی جهان، در این کشورها به طور زنده تماشاگر نبرد رئال و بارسا باشند. همچنین بسیاری از باشگاه‌ها با برنامه ریزی اردوهای و دیدارهایی را در قطب‌های اقتصادی جهان نظیر آمریکا، چین و ژاپن، محبوبیت برند باشگاه‌شان در این مناطق از جهان را افزایش می‌دهند تا شرکت‌های مهم این کشورها را به سوی خود بکشانند.
تمرکز بر درآمدزایی از برند چگونه معادلات فوتبال ایران را تغییر می‌دهد؟
با تمامی این تفاسیر، سرمایه گذاری روی درآمدزایی از برند می‌تواند معادلات فوتبال ایران را دگرگون سازد. اتفاقی که اگر به درستی بیفتد و برخلاف تجربیات قبلی با شکست روبرو نشود، پر و بال خاصی به تیم‌های پرطرفدار می‌دهد و کار را برای باشگاه‌های متمول و در عین حال کم هوادار سخت خواهد کرد.
نقطه عطفی که شاید اگر زودتر فوتبال ایران به سمت و سوی آن کشیده شده بود، هیچ گاه شاهد افول سرخابی‌ها در اوایل دهه هشتاد نمی‌شدیم. با این حال همچنان به غیر از سه باشگاه استقلال، پرسپولیس و تراکتور به نظر بقیه تیم‌ها و به ویژه باشگاه‌های صنعتی همچنان در خواب غفلت بسر می‌برند و تلاشی برای کسب درآمد از این منبع منحصر به فرد در آن‌ها به چشم نمی‌خورد.
البته باید منتظر ماند و دید که آیا بالاخره درآمدهای کم‌دردسر و هنگفت برند به رگ‌های باشگاه‌های ایران تزریق می‌شودو آبی بر آتش مشکلات مالی همیشگی آن‌ها ریخته می‌شود و یا مثل گذشته، تنها شعاری است که با قرادادهای ترکمنچای گونه برخی مدیران موقتی نابود می‌شود.
گزارش از: سروش فدایی _ خبرنگار سرویس ورزش ایمنا
نظر شما