راهکار علم شهرسازی برای افزایش تاب‌آوری شهر

هدف اصلی تاب‌آوری شهرها به عنوان یک مفهوم نوآورانه در طراحی شهری، آسیب‌پذیری کمتر و انعطاف پذیری بیشتر در برابر تنش‌ها و حوادث است به طوری که شهر در مواقع وقوع بحران‌هایی همچون شیوع کووید-۱۹ با سرعت به شرایط جدید پاسخ داده و کمترین آسیب را ببیند.

به گزارش خبرنگار ایمنا، بروز بحران‌هایی مانند شیوع ویروس کووید -۱۹ کرونا که در چند ماه اخیر شهرهای زیادی را در کشورهای مختلف درگیر خود کرده و خسارت‌های مالی و تلفات جانی زیادی را بر جای گذاشته است، اهمیت پرداختن به شهرهای تاب‌آور در عصر جدید را دوچندان کرده است.

بعضی از کارشناسان شهرسازی بر این باورند تاب‌آوری شهری به یک ساختار مدیریتی یکپارچه نیاز دارد و باید شهرهای تاب‌آور را برای آینده توسعه داد؛ به اعتقاد آنها هر شهری که تحمل مخاطرات را داشته باشد و بعد از وقوع مخاطره به سرعت به حالت طبیعی بازگردد از تاب‌آوری برخوردار است.

بی‌شک در شهرهای تاب‌آور امنیت شهروندان در برابر بحران‌ها و حوادث غیرمترقبه مانند بیماری‌های واگیردار، آلودگی‌های محیط زیست، سیل و زلزله حفظ شده و آمار تلفات انسانی در آن به حداقل می‌رسد.

تاب آوری شهری یازدهمین هدف توسعه پایدار

«سید احمد حسینی‌نیا» معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان معتقد است: نحوه شهرسازی نقش قابل توجهی در تاب‌آوری شهرها برای مواجهه با بیماری‌های فراگیر مانند کرونا دارد.

وی تصریح می‌کند: تاب‌آوری شهری به عنوان توانایی و ظرفیت سازگاری، بازگشتن و ترمیم شهر در مواجهه با شرایط تهدید کننده یکی از اهداف اصلی (هدف یازدهم) آرمان‌های توسعه پایدار است و اهدافی چون تضمین دسترسی به مسکن و خدمات اولیه مناسب و ایمن برای همه و بهبود سکونتگاه‌های غیررسمی، فراهم‌کردن دسترسی به سیستم حمل‌ونقل عمومی ایمن، قابل استطاعت، قابل‌دسترسی و پایدار برای همگان، ارتقای شهرنشینی فراگیر و پایدار و ظرفیت‌سازی برای برنامه‌ریزی و مدیریت مشارکتی، یکپارچه و پایدار سکونتگاه‌های انسانی، کاهش موارد مرگ‌ومیر و آسیب‌های ناشی از بلایا و بیماری‌های قابل‌ انتقال و حفاظت از فقرا و گروه‌های آسیب‌پذیر نیز در چارچوب این مفهوم قرار می‌گیرد.

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان می‌افزاید: با توجه به تعریف سازمان ملل متحد، سلامت تنها به معنای نبود بیماری یا ضعف نیست، بلکه یک شرایط تلفیقی از رفاه فیزیکی، ذهنی و اجتماعی را هم در بر می‌گیرد؛ بنابراین توانمندسازی افراد، جوامع انسانی و مکانی در مواجهه با بحران‌های احتمالی از اهداف راهبردی تاب‌آوری شهری است.

وی اظهار می‌کند: در این راستا مدیریت شهرها در ذیل مفهوم تاب‌آوری برای کاهش آسیب‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا باید در جهت تبدیل شهرها به محل‌هایی امن‌تر برای زندگی و سکونت شهروندان مجموعه اقداماتی انجام دهند.

حسینی‌نیا با بیان اینکه طبق مصوبات قانونی کشورمان از جمله بندهای ۱۵ و ۱۹ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها و ماده ۸۱ قانون شوراهای اسلامی شهر و روستا، صیانت از جان شهر و شهروندان وظیفه ذاتی مدیریت شهری است، تصریح می‌کند: در هرگونه برنامه ریزی و مدیریت بحران (و از جمله بحران شیوع ویروس کرونا)، باید ابعاد مختلف کالبدی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه می‌دهد: ویژگی‌هایی چون پاندمیک بودن بحران، ماندگاری طولانی، نامرئی بودن عامل بحران، تأثیرهای ژرف اقتصادی و اجتماعی و بروز آن در دل بحران تغییر اقلیمی، همراه با ظهورش در پرتنش‌ترین روزگار سیستم (عصر عصیان‌های اجتماعی و سیاسی)، کرونا را به پدیده‌ای خاص شامل فرایندهای اقتصادی، اجتماعی، نهادی و محیط زیستی بدل ساخته است که نشان می‌دهد ناپایداری و خلل در تاب‌آوری شهری تنها مقوله‌ای مربوط و منحصر در سازه بنا نیست بلکه به بافت شهر، سیستم تأسیسات و تجهیزات شهر، مبلمان شهری و اکوسیستم شهری وابسته است.

نقش قابل توجه نحوه شهرسازی در تاب‌آوری شهرها

معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تاکید می‌کند: نقشه‌های وضعیت شیوع کرونا در شهرهای کشور و انطباق آن با فقر شهری، نابرخورداری شهری، فرودستی شهری و تله‌های فضایی فقر نشان می‌دهد که چگونه شهرسازی که مطابق با نیاز شهروندان نیست، موجب گسترش بحران کرونا شده است.

وی با بیان اینکه به کارگیری بعضی الزامات و اقدامات می‌تواند به افزایش تاب‌آوری شهرها در مواجهه با بیماری‌های فراگیر مانند کرونا منجر شود، می‌افزاید: از جمله این موارد ایجاد مدیریت یکپارچه بحران متشکل از تمامی نهادهای اجرایی کشور و سازماندهی خدمات به شکل یک قرارگاه بهداشتی- درمانی به منظور ایجاد وحدت رویه و اجتناب از اقدامات جزیره‌ای، آگاهی بخشی و ارتقای شفافیت در جامعه از طریق ایجاد و تقویت سیستم‌های اطلاع‌رسانی فیزیکی (بیلبوردهای آموزشی، بنرها، بروشورها و…) و الکترونیک (رسانه‌های عمومی، کانال‌ها، سایت‌ها، و شبکه‌های مجازی، پاسخگویی تلفنی و برگزاری رزمایش‌های دفاع بیولوژیک و آموزش شهروندان، گروه‌های داوطلب و نهادهای اجتماعی) در مواقع پیش و پس از وقوع بحران در مقیاس ملی به منظور ارتقای آمادگی جامعه است.

حسینی‌نیا می‌گوید: استفاده از ظرفیت اجتماعی و قدرت کنشگری جامعه مدنی و شبکه‌های اجتماعی آفلاین نظیر مساجد و نهاد بسیج محلات، انجمن‌های صنفی و حرفه‌ای، خیریه‌ها و… به منظور پذیرش بخشی از مسئولیت دولت، ایجاد سامانه اطلاعات مکانی (GIS) شهروند محور به منظور بروزرسانی سریع پایگاه داده‌های شهری، رصد و پایش بیماران، ضدعفونی کردن مسیرهای پر تردد و توزیع مواد اولیه (ماسک و دستکش، الکل و …) در بین شهروندان، استفاده از امکانات و ظرفیت‌های هوشمندسازی شهر در کنترل شیوع بیماری و استفاده از ظرفیت علمی و تجربی مراکز دانشگاهی، شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در ایجاد سامانه‌های مدیریت هوشمند بحران بیماری‌های مسری به منظور شناسایی هوشمند بیماران (از طریق کدهای دیجیتال، حسگرهای مصنوعی سنجش دمای بدن و …) و تحلیل مکان‌مبنای آنها به منظور ارائه خدمات درمانی به افزایش تاب‌آوری شهرها در مواجهه با بیماری‌های فراگیر مانند کرونا منجر می‌شود.

وی تصریح می‌کند: افزایش سرانه‌های درمانی در مقایسه با استانداردهای منطقه‌ای و جهانی با توجه به مخاطرات زیاد در کشور، شناسایی اراضی و مکان‌یابی بیمارستان‌های صحرایی در برنامه‌ریزی‌های پیش از وقوع بحران و آماده سازی کامل پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران و درمانگاه‌ها، بررسی پراکنش جغرافیایی بیماری در نقاط مختلف شهر و پایش مبادی ورودی از جمله ترمینال‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌ها و مکان‌هایی که در سطحی وسیع تبادل جمعیت می‌شود، مکان‌یابی فضاهای قرنطینه و بیمارستان‌های مخصوص در طرح‌های شهری که امکانات دسترسی به آن‌ها از قبیل بزرگراه‌ها و فرودگاه‌ها وجود داشته و با بافت مسکونی و خدماتی نیز فاصله مناسبی داشته باشد و طراحی فضاهای باز و فضاسازی مناسب ساختمان‌ها جهت امکان اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی نیز در افزایش تاب‌آوری شهرها تأثیرگذار است.

شهر هوشمند؛ شهری تاب‌آور

«حمیدرضا نیلی»، کارشناس شهرسازی و معماری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: شهر هوشمند یک شهر تاب‌آور است زیرا هوشمندی به افزایش تاب آوری در برابر بحران‌هایی همچون شیوع کرونا کمک می‌کند.

وی تصریح می‌کند: با توجه به اینکه بحران‌هایی همچون کرونا برای شهرها از جمله موارد غیرقابل پیش‌بینی بوده و از سوی دیگر متخصصان تاکید دارند بهترین راهکار مقابله با شیوع این ویروس رعایت فاصله اجتماعی است، اگر در شهر بستر مناسبی به لحاظ IT ایجاد و شبکه‌هایی فراهم می‌شد تا شهروندان امور جاری و روزمره خود را بدون نیاز به خارج شدن از منزل انجام می‌دادند، مقابله با شیوع این ویروس بهتر انجام می‌شد.

این کارشناس شهرسازی و معماری تاکید می‌کند: اگر دولت الکترونیک در کشور ما زودتر فعال شده بود، بی‌شک شهرها تاب‌آوری بیشتری در برابر این بحران همه‌گیری بیماری داشتند.

وی با بیان اینکه مدیریت شهری باید تمام انرژی خود را برای تحقق کامل شهر هوشمند صرف کند، اظهار می‌کند: در شهر هوشمند، شبکه ارتباطات جمعی برای شهروندان بستری را فراهم می‌کند تا با کمک شبکه‌های مجازی کمتر برای برطرف کردن امور روزمره خود در معرض آسیب قرار بگیرد و با دسترسی به شبکه اینترنتی و اینترانتی به تمام خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کند.

کد خبر 437963

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.