به گزارش خبرنگار ایمنا، افزایش تاب آوری این روزها به دغدغه مهمی برای شهرها تبدیل شده است و تحقق آن برنامهریزی همه جانبه مدیران شهری را میطلبد چراکه وجود ضعفهایی در نحوه مدیریت شهر بعضاً در هنگام وقوع حوادث شهرها را متحمل خسارتهایی میکند.
پس باید به گونهای برنامه ریزی کرد که شهرها بهترین واکنش را در مقابله با بحرانها و فشارهای آنی، ضعفها و تأثیرات محیط بیرونی داشته باشند که در این راستا باید اجزای درونی شهرها تاب آور شود و حتی در این زمان رویکرد تابآوری میتواند علاوه بر کالبد شهرها مردم و شهروندان را نیز در برابر حوادث احتمالی توانمند کند و افرادی را پرورش دهد تا بتوانند در شرایط بحران هم به خود و هم به دیگران کمک کنند.
در این حالت میتوان گفت شهرها در برابر بحرانهایی همچون اپیدمی بیماریها تاب آور شده و تحقق این مهم تضمینی برای تامین رفاه و امنیت و ایمنی شهروندان، تضمینی برای حفظ سلامت مردم جامعه از طریق بهبود زیرساختهای شهری و حفظ ثروتهای مادی و معنوی، تضمینی برای افزایش سرمایه گذاری و رشد اقتصادی همچنین تامین امنیت سیاسی شهر و کشور خواهد بود.
شوک سیستماتیک همهگیری کووید _۱۹ در شهرها
«محمدرضا رضایی»، عضو هیئت علمی دانشگاه یزد در این باره به خبرنگار ایمنا میگوید: تابآوری یکی از مهمترین مباحث تحقیق در زمینه رسیدن به پایداری است.
وی میافزاید: تابآوری به عنوان استراتژی و روش جدید جهت ایمنسازی شهرها معرفی شده، از اینرو برای دستیابی به هدف ایمنسازی شهرها، گنجاندن برنامههای افزایش تابآوری و کاهش آسیبپذیری شهروندان و جامعه که در معرض مخاطرات و سوانح است در طرحهای توسعه شهری ضرورت دارد.
این دانش آموخته دوره دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران ادامه میدهد: در این بین یکی از بحرانهای طبیعی، بیماریهای همهگیر (اپیدمی) است و از ویژگیهایی که این نوع بحران را با سایر بحرانها متمایز میکند، این است که از مقیاس محلی شروع میشود و تا حد مقیاس جهانی پیشروی و بسیاری از کشورها را درگیر خود میکند.
رضایی با بیان اینکه بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر و بحران مالی جهانی ۲۰۰۸، بیماری همهگیر COVID-19 سومین و بزرگترین شوک اقتصادی، مالی و اجتماعی قرن بیست و یکم را آغاز کرد، تصریح میکند: قرن بیست و یکم تاکنون سارس، مرس، آبولا، آنفولانزای مرغی، آنفولانزای خوکی و اکنون کووید ۱۹ را دیده است، اما این سوال مطرح میشود که اگر واقعاً وارد عصر بیماریهای همه گیر شدهایم، چگونه میتوانیم شهرهایی را طراحی کنیم که امن و قابل سکونت باقی بمانند؟
وی اظهار میکند: در پاسخ به این سوال مثالهای زیادی وجود دارد، به عنوان نمونه از سال ۲۰۱۶ شورای ملی پارکهای سنگاپور برای تقویت روحی و عاطفی شهروندان اقدام به ساخت باغهای درمانی در پارکهای عمومی کرد یا در توکیو شهروندان با سبز کردن محلات برای بهبود سلامتی با طراحان شهری همکاری کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه یزد تصریح میکند: شوک سیستماتیک همهگیری بیماری باعث توقف بخشهای مختلف در سطح جهانی، ضربه زدن به زنجیرههای تأمین در سراسر جهان، افت شدید مصرف همراه با فروپاشی اعتماد به نفس و سرانجام، افت شدید خدمات که از عواقب قرنطینه و دوری از اجتماع به ویژه در مناطق شهری شده و اگر به همین صورت ادامه پیدا کند موجب کاهش شدید تولید ناخالص داخلی در اکثر کشورها خواهد شد.
وی با بیان اینکه در ماههای گذشته اقدامات سختگیرانه زیادی برای مهار شیوع ویروس و به حداقل رساندن فشار بر بیمارستانها و زیرساختهای مراقبتهای بهداشتی اعمال شده و مهمترین اولویت به حداقل رساندن تلفات جانی و سلامتی بوده است، میگوید: با توجه به محدودیتهای قرنطینه در بسیاری از کشورها، پاسخهای کوتاه مدت اولیه باید با برنامههای بازیابی طولانی مدت ترکیب شود و برای رفع این چالش نیاز به تلاشهای هماهنگ در تمام سطوح دولت و ذینفعان است.
رضایی تاکید میکند: همکاری و تعاملات بینالمللی از هر زمان دیگر برای خروج از بحران اهمیت پیدا کرده است و از این نظر شهرها نقش مهمی دارند.
تابآوری استراتژی ایمنسازی شهرها
رضایی با بیان اینکه همه شهرها به یک اندازه در برابر شیوع بیماریها آسیبپذیر نیستند، میافزاید: شهرهایی که در آنها تمرکز بالایی از نابرابریهای مختلف اجتماعی و اقتصادی وجود دارد، به طور بالقوه نسبت به شهرهایی که از منابع و امکانات مناسبتری برخوردار هستند، آسیبپذیرتر هستند؛ البته این فقط شهرها جهانی و کلانشهرها نیستند که خطر شیوع SARS، H1N1 یا COVID-19 را دارند بلکه شهرهای کوچکتر و سایر مراکز شهری را نیز در بر میگیرد.
این دانش آموخته دوره دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران تاکید میکند: شهرهایی که شفافیت، مشارکت، پاسخگویی، همکاری، کارایی، پیروی از قانون و اجماع گرایی در آنها وجود دارد، برای مدیریت اپیدمی بهتر از شهرهایی هستند که این ویژگیها را ندارند.
وی با بیان اینکه شهرها نقش مهمی در آمادهسازی، کاهش و سازگاری با اپیدمیها دارند، میافزاید: بسیاری از هنجارها و قواعد مربوط به شهرها برای مدیریت بیماریهای عفونی برای نخستین بار در یک کنفرانس بهداشتی جهانی در سال ۱۸۵۱ مورد بحث قرار گرفت؛ امروز آمادگی شهرها در سراسر جهان متفاوت است و سطح توسعه آنها و عوامل اجتماعی و اقتصادی جمعیت آنها نقش بزرگی دارد.
رضایی ادامه میدهد: شهرهای مدرن امروزی برای مقابله با زندگی در طی یک بیماری همه گیر طراحی نشده و این شیوه زندگی وارونه آنها را به یک آرشیوی از بی نظمی بخشهای مختلف جدا شده تبدیل کرده است.
وی اظهار میکند: در گذشته شهرها مسیری طولانی در مورد پیشگیری از بیماریها را طی کردهاند که در همین ارتباط در طول دوره انقلاب صنعتی رشد سریع شهرها همراه با تراکم و افزایش جمعیت منجر به ایجاد شهرهایی متراکم همراه با خیابانهایی آلوده که بستری برای شیوع عفونت و بیماریهای مختلف بودند ایجاد کرد و با بزرگ شدن این شهرها، شیوع بیماریهایی مثل حصبه و وبا به مسائل عمده بهداشت عمومی تبدیل شد و در نهایت منجر به ساخت کل سیستمهای بهداشتی جدید مثل سیستمهای فاضلاب در مناطق شهری شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه یزد با بیان اینکه شهرها به دلیل تراکم بالای جمعیتی بیشتر تحت تأثیر شیوع بیماری همهگیر COVID-19 قرار دارند و از این طریق سوالات اساسی در مورد توسعه شهری پایدار و همزیستی مطرح میشود، میگوید: ماهیت چندبعدی این بیماری همهگیر، اثر غیرقابل انکاری در چشمانداز شهرها داشته و موجب شده در شهرها به ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی بازنگری شود؛ البته شهرها با حضور در خط مقدم، در پاسخ جهانی به همه گیریهای مداوم نقش اساسی داشتهاند.
دستورالعملهایی برای کاهش سرعت شیوع کووید _۱۹
وی با اشاره به دستورالعملهایی که میتواند برای اطمینان از سلامت و رفاه شهروندان سرعت شیوع ویروس را در سطوح مختلف کاهش دهد، اظهار میکند: آموزشها و برنامههای لازم توجه به اهمیت سلامتی برای ارائه امکانات و خدمات و الگوهای تغییرات رفتاری و تقویت روابط اجتماعی و کاهش فقر در سطح محلات شهری، تقویت زیرساختها برای استفاده مؤثرتر از تلفنهای همراه، برنامههای هوشمند و اینترنت برای نظارت و پایش بر روند بیماری در مقیاسهای محلهای، جلوگیری و کنترل عمومی سفر در محلهها، کنترل استفاده از پارکها، فضاهای سبز، باغها و زمینهای بازی با توجه به فاصله اجتماعی فیزیکی و پروتکلهای مقامات محلی و شورای شهر، ارتقای دوچرخهسواری و پیادهروی در محلهها با نظر گرفتن فاصله اجتماعی فیزیکی، کنترل تراکم جمعیتی در سطح محلات شهری، ضد عفونی کردن مکانهای عمومی و مبلمان شهری در محلات، فراهم کردن امکانات دورکاری در محلات، تعطیلی تئاترها و سالنهای کنسرت، موزهها، رستورانها، پارکهای تفریحی و سایر مناطق تفریحی از جمله این موارد است.
رضایی میگوید: ارائه برنامههای آموزشی برای بالا بردن اعتماد و شفافیت سیستم آگاهی عمومی، شناسایی و تجهیز چندین گروه امدادی برای حمایت از گروههای آسیبپذیر در طول قرنطینه، اسکان افراد بی خانمان در مکانهای مطمئن، محدود کردن اجتماعات بزرگ عمومی، لغو برنامهها، و وقایع و بستن امکانات تفریحی سرپوشیده، درخواست مشارکت و بسیج مردمی برای کنترل عمومی در سطح محله، آموزش شهروندان برای اعمال محدودیتهای سفرهای محلی در محله، کاهش تعداد سفرهای روزانه و در نتیجه کاهش آلودگی هوا و ترافیک و دسترسی به فضای سبز و باز برای سلامت روحی و جسمی شهروندان در طی این اپیدمیها از دیگر دستورالعملهایی است که میتواند برای اطمینان از سلامت و رفاه شهروندان سرعت شیوع ویروس را در سطوح مختلف کاهش دهد.
وی اظهار میکند: روشهایی برای ایجاد جوامع تابآوری مطرح شده که شامل یکپارچگی در دیدگاههای کاهش آسیبپذیری، افزایش ظرفیت محلی جهت ایجاد تابآوری و یکپارچهکردن کاهش خطر با طراحی و اجرای آمادگی، واکنش، باز توانی و برنامههای بازسازی است.
اصول دهگانه برای ایجاد شهرهای تابآور
این دانش آموخته دوره دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران تاکید میکند: اصول دهگانهای برای ایجاد شهرهای تابآور مطرح شده است که ایجاد سازمانهایی جهت آگاهی بخشی به مردم، اختصاص بودجه جهت کاهش ریسک، ایجاد بانک دادههای مخاطرات و تحلیل ریسک، سرمایه گذاری در زیرساختها و مراقبت از آنها، بررسی ایمنی مدارس و بیمارستانها، اجرا و اعمال مقررات ساخت و ساز و کاربری زمین، برنامههای آموزشی کاهش ریسک، حفاظت از اکوسیستمها و حریمهای طبیعی، سیستمهای هشدار و مدیریت بحران و بازیابی و بازسازی جوامع از جمله این اصول دهگانه است.
وی با اشاره به پیشنهاداتی برای تابآوری شهرها، میگوید: تابآوری باید مفهوم کانونی تمامی برنامههای مدیریت سوانح و توسعه در جامعه قرار گیرد و طرحهای مدیریت سوانح، ماهیت اصلی تاب آوری را درک و جهت مؤثر واقع شدن آنها بر ظرفیتهای ناشی از تابآوری مخصوصاً در بعد اجتماعی تکیه کند.
رضایی با تاکید بر اینکه باید پیوندی و ترکیبی بین توسعه جامعه، مدیریت شهری و مدیریت سوانح برای ایجاد جامعه تاب آور در برابر مخاطرات ایجاد شود، اظهار میکند: سه اولویت در توسعه، تقویت و ظرفیت ایجاد جوامع تاب آور در مقابل سوانح میتواند شناسایی، دسترسی و بررسی خطرات سوانح و ایجاد هشدارهای فوری، استفاده از دانش، نو آوری و آموزش برای ایجاد فرهنگ امنیت و تاب آوری در تمام سطوح و تقویت آمادگی در برابر سوانح برای ایجاد واکنش مؤثر در تمام سطوح باشد.
وی با بیان اینکه همه بحرانها نیاز به مدیریت مناسب دارد تا جامعه بتواند به بهترین شکل پاسخگو باشد و البته از این بحرانها درس بگیرد و برنامهریزیهای آینده را بهبود ببخشد و استراتژیهای مؤثر را پیادهسازی کند، میگوید: مدیریت شهری امروز باید استراتژیهای واکنشی مناسبی را تدوین کنند، به طوری که هر شهری میتواند برای هرگونه شیوع بیماری آماده شود؛ در این میان یکی از استراتژیهای جدید مؤثر در توسعه شهری، استراتژی تابآوری است.
نظر شما