به گزارش خبرنگار ایمنا، جهت گیری فرهنگ‌ها، همواره بر مبنای فطرت بشری و اندیشه اوست و همین مسیر در شکل دهی به فضای زیست و پیدایش معماری مؤثر است. چرا که این فضا به عنوان یک نیاز بشر مطرح بوده و اینگونه نیازها همواره در مسیر عقل و فطرت الهی پاسخ داده می‌شود. بنابراین معماری را قبل از اینکه یک تخصص فنی بدانیم یا از نظر هنری به آن بنگریم، باید به جنبه فرهنگی آن توجه کنیم. فضای معماری بر مبنای مفاهیم فرهنگی در عرصه زمان به رشد و تعالی می‌رسد و در بعد مکان تجلی می‌یابد.
هنر به عنوان یک سیستم ارتباطی با زبان و فرهنگ در ارتباط می‌باشد و برای دریافت پیام موجود در آن، باید زمینه فرهنگی که هنر در مسیر آن به وجود آمده، مورد شناخت و مطالعه قرار گیرد، در غیر این صورت مفاهیم آن به خوبی قابل درک نخواهد بود. در واقع می‌توان گفت آداب و رسوم هر منطقه نشأت گرفته از تاریخ و فرهنگ آن است.
بندرعباس از دیرباز محل نخستین اجتماع‌ها و گاهواره فرهنگی کهن و مرکز آبادی بوده و نخستین حکومت‌های با فرهنگ در کرانه‌های آن به‌وجود آمده است و آداب و رسوم مردم این خطه زبانزد خاص و عام بوده، اما متأسفانه بخشی از این رسوم که می‌تواند به فرهنگ غنی مبدل شود کمرنگ و به فراموشی سپرده شده یا از بین رفته است.
راهکار کارشناسانه در این حوزه می‌تواند کمک اثربخشی به حفظ فرهنگ و معماری این استان داشته باشد در این رابطه با «محمد آتشین ماه»، پژوهشگر و کارشناس ارشد معماری و شهرسازی گفت وگویی داشته‌ایم که در ادامه متن آن را می‌خوانید:
ارتباط تعاملی و نقاط مشترک فرهنگ و معماری چیست؟
فرهنگ خود به تنهایی تمام ابعاد هنر را در بر می‌گیرد و هر هنری دارای یک فرهنگ است. فرهنگ معماری، موسیقی، شهرنشینی، شهرسازی را در بر می‌گیرد که به عقیده من فرهنگ خود یک نظام است که به تمام هنرها نظم و ادب می‌بخشد.
نوع معماری هر نسل زاییده فرهنگ آن زمان است و نحوه زندگی مردم نوع سیرکولاسیون و نوع طراحی فضا را مشخص می‌کند چراکه نوع زیستن در هر منطقه متفاوت است، کشورهای اروپایی و آسیایی فرهنگ زندگی متفاوتی باهم دارند که آن را می‌توان در فرهنگ خانه سازی و طراحی منازل به خوبی مشاده کرد. فرهنگ در جامعه ما تعریف معماری را نسبت به سایر کشورهای جهان متمایز می‌کند، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که فرهنگ و معماری نقش بسیار مستقیمی باهم دارند.
مثلاً اگر به طراحی حمام در شهر بندرعباس نگاه کنیم به سنت‌هایی می‌رسیم که ریشه در فرهنگ گذشته دارند؛ از دیرباز سنت و آئینی میان مردم این شهر رواج داشته که بعدازظهر مراسم عروسی، داماد را طی آئین خاصی به حمام برده و توسط بزرگان خاندان لباس دامادی می‌پوشاندند. این مراسم در کنار حوض و معمولاً در باغی سرسبز انجام می‌شد، اما متأسفانه رفته رفته به دلیل خشکسالی این مراسم بسیار کمرنگ شد و این از بین رفتن جزئی از آداب و سنن مردم این دیار است.
بر همین مبنا و با فکر زنده شدن این آئین کهن، تصمیم به طراحی بنای حمامی گرفته شد که الهام گرفته از سبک قاجاریه و معماری بومی بندرعباس است همچنین دارای مکانی خاص برای استحمام داماد برای جان دوباره بخشیدن به فرهنگ کهن این خطه از ایران زمین است.
به نظر شما طراحی سنتی حمام در کدام نقطه از شهر قابل اجرا است؟
در نقاط و موقعیت‌هایی که دارای لکه‌های ارزشی و هویت شهر محسوب می‌شود در محلاتی چون سورو، سیدکامل، خواجه عطا و نخل ناخدا و از همه مهم‌تر در روستاها که البته امروز این سنت در بعضی از روستاها همچنان پا برجاست، اما به طور کامل مثل گذشته و با کیفیت آن نیست.
البته برای احیای چنین معماری و سنتی نیاز به اطلاع رسانی وجود ندارد مکان یابی مهم‌ترین اصل در این موضوع است چراکه اگر مکان مناسبی برای آن در نظر گرفته شود به طور حتم مردم از آن استقبال کرده و خود عامل حفظ و نگهداری آن خواهند بود.
معماری در فرهنگ چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
اینکه معماری می‌تواند فرهنگ یک جامعه را به خوبی بدون اتلاف وقت برای مخاطب به نمایش بگذارد و پرسش‌های او را پاسخ دهد، نقش مؤثر معماری در فرهنگ را بیش از پیش نمایان می‌کند.
نقش معماری را در ارتقای هویت و فرهنگ شهر چه می‌دانید؟
معماری خوب، فرهنگ و هویت شاخص می‌سازد، بدنه‌های شهری خود نوعی شاخصه معماری یک شهر است که متأسفانه ما در بندرعباس شاهد نابودی آن هستیم.
توجه به فرهنگ هر شهر می‌تواند ما را در طراحی و هویت بخشیدن بهتر به شهر کمک کند، زمانی که کسی وارد شهر می‌شود با رو به رو شدن با بدنه‌های شهری و عناصر و المان‌ها پاسخ خود را در زمینه هویت شهر دریافت خواهد کرد و هرچه شهر هویت مدارتر باشد کدگذاری ذهنی و همچنین تصویرسازی عمیق‌تری در ذهن مخاطب ایجاد می‌شود که این خود یک نوع شکل گیری هویت ذهنی به شمار می‌آید، بنابراین المان‌ها و عناصر شهری در هویت بخشیدن شهر از عوامل بسیار مهمی است.
فرهنگ و معماری در زندگی انسان‌ها چه میزان اثربخش است؟
فرهنگ و معماری دو قطب مکمل و کاملاً تأثیرگذار روی یکدیگر است، معماری اگر اصیل باشد روح انسان را نوازش می‌دهد حال اگر فرهنگ کهن مردم هر شهر نیز در آن جریان داشته باشد این حس دوچندان می‌شود، روح انسان به دنبال زیبایی و آمیخته شدن با هنر است که معماری می‌تواند نقش بسیار مهمی در زندگی مردم داشته باشد.
به نظر شما چه چیزی سبب کمرنگ شدن فرهنگ در شهر و جامعه امروزی شده است؟
بی اعتنایی به هویت و تمدن؛ در واقع می‌توان گفت شکل گیری هویت در جامعه، نمادها و نمودهایی دارد که مهم‌ترین نمود و کار ویژه‌ای که هویت ایفا می‌کند تمدن سازی است.
نظر شما