به گزارش خبرنگار ایمنا، این روزها تشدید نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد و ثبت رکوردهای جدید برای قیمت دلار و دیگر ارزهای شاخص در روند معاملات روزانه، موجب شده تا بسیاری از مردم و فعالان اقتصادی برای استفاده از ارزهای خارجی به تکاپو بیفتند و از این رو تعداد نفرات تشکیل دهنده صف‌های خرید ارز در بازار آزاد افزایش پیدا کند.
در حقیقت تفاوت نرخ ارز بانکی با قیمت ارز آزاد در بازار موجب شده تا بسیاری از سودجویان و منفعت طلبان که پیش از این در بازارهای دیگری همچون اقلام مورد نیاز برای پیشگیری از ابتلاء به ویروس کرونا، اقلام اساسی، خودرو، مسکن و سرمایه‌گذاری و کسب سود می‌کردند، به فکر راه‌اندازی منبع جدید درآمدی برای خود باشند؛ به این صورت که ارز مورد نیاز بازار را با قیمت پایین و با استفاده از روابط خود از واحدهای صرافی یا شعب ارزی بانک‌ها خریده و با قیمت قابل توجهی در بازار به فروش می‌رسانند.
البته بانک مرکزی به عنوان متولی اصلی عرضه ارزهای شاخص در روند معاملات بازار، نرخ دلار و دیگر ارزهای خارجی بانکی را تا حدی افزایش داد تا از سودجویی دلالان در این بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا کاسته شود اما متأسفانه بازار در مرحله افزایش نرخ ارز، یک قدم از سیستم مدیریت شبکه بانکی کشور جلوتر است و نرخ دلار و دیگر ارزها را تا حد زیادی بالا می‌برد.
پیش زمینه آموزشی لازم برای ورود به بورس، بازار ارز را متشنج کرده است
مهدی ابوطالبی، کارشناس اقتصادی معتقد است مهم‌ترین عامل افزایش نرخ ارز در روند معاملات بازار آزاد، جو روانی حاکم بر بازار خرید و فروش دلار و دیگر ارزهای شاخص است و نوسانات هفته‌های اخیر در بازار ارز، بیشتر ریشه مجازی، اجتماعی و سیاسی دارد تا ریشه اقتصادی.
وی در گفتگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به استقبال گسترده از فعالان اقتصادی و صاحبان صنایع بزرگ کشور از سرمایه‌گذاری در بازار بورس و کسب سود از طریق خرید و فروش سهام، می‌گوید: لزوم حضور فعال در بورس و کسب درآمد از طریق خرید و فروش سهام در آن، پیش‌زمینه آموزشی و فرهنگی چندماهه است و با توجه به تخصصی بودن محورهای مختلف معاملاتی در بازار سرمایه، اغلب مردم به خرید سکه و ارزهای شاخص روی آورده‌اند تا هم به کسب سود بپردازند و هم از ارزش پول ریالی آنها کاسته نشود.
ابوطالبی اضافه می‌کند: جو روانی حاکم بر بازار معاملات آزاد ارز، پس از آغاز موج دوم شیوع گسترده ویروس کرونا در کشور و بحران اقتصادی ناملموس ناشی از آن در برخی از زیرشاخه‌های اقتصاد کشور، به شدت دچار تنش و تشنج شد و این تنش در کنار پیش‌زمینه آموزشی لازم برای ورود به بازار سرمایه و تأثیر آن بر مسیر سرمایه‌های سرگردان مردمی، مزید بر علت شد تا شاهد بحران ارزی سال جاری باشیم.
وی ادامه می‌دهد: هنوز تا رسیدن به مرزهای جهش ناگهانی و محسوس نرخ دلار و دیگر ارزهای شاخص در بحران ارزی سال‌های ۹۶-۹۷ و ۹۰-۹۱ که نقش کلیدی در کاهش ارزش پول ملی ایران داشتند، فاصله داریم و در صورتی که نرخ ارز در کانال ۲۱ هزار تومان تثبیت شود، می‌توان بحران ارزی سال ۹۹ را یکی از کلیدی‌ترین بحران‌های ارزی شاخص در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی دانست.
ابوطالبی خاطرنشان می‌کند: بانک مرکزی در طول سال‌های اخیر، سیاست‌های مختلف و گاهاً اشتباهی را برای مدیریت نظام عرضه و تقاضا در بازار معاملات آزاد ارز به کار گرفته اما متأسفانه تاکنون هیچیک از راهکارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی عملیاتی شده از سوی این بانک منجر به تعدیل محسوس نرخ ارزهای شاخص در روند معاملات بازار نشده و علت تأثیر ناپذیری بازار آزاد از سیاست‌های درست یا اشتباه بانک‌مرکزی نیز، غیررسمی و غیرقانونی دانستن فعالیت این بازار از سوی بانک مرکزی است.
گمانه‌زنی در خصوص تشدید فشار تحریم‌ها بازار را برهم ریخته است
حسین عماره، کارشناس اقتصادی و عضو انجمن اقتصاددانان ایران، اما نظر دیگری دارد؛ وی علت اصلی تشنج در بازار ارزهای شاخص را تشدید تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده و جو روانی حاکم بر شورای امنیت سازمان ملل و گمانه‌زنی‌ها پیرامون تصویب تحریم‌های جدید علیه اقتصاد ایران در این شورا می‌داند.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: شیوع گسترده ویروس کرونا در کشور و آسیب‌های مالی وارد شده به زیرساخت‌های نظام اقتصادی، تعطیلی سهماه تعداد قابل توجهی از کسب‌وکارهای در ارتباط با جامعه و فعالان اقتصادی، کاهش شدید قیمت نفت در بازار معاملات بین‌المللی و دیگر اتفاقات خرد اقتصادی تأثیر نامحسوسی بر نرخ دلار داشته و تقریباً شش درصد از نوسانات نرخ دلار از این عوامل ناشی می‌شود.
عماره اضافه می‌کند: علت اصلی نوسانات اخیر در بازار ارز و برهم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در این بازار، تأثیرات سیاسی و اقتصادی ناشی از گمانه‌زنی‌های کارشناسان بین‌المللی در خصوص احتمال تصویب مجدد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران در شورای امنیت و تشدید تحریم‌های آمریکا است و سابقه تاریخی نوسانات در بازار ارز نشان می‌دهد که تأثیر متغیرهای سیاسی و اجتماعی بر روند معاملات در این بازار بیش از تأثیر متغیرهای مالی و اقتصادی است.
وی ادامه می‌دهد: انصافاً بانک مرکزی تلاش‌های مجدانه و سازمان یافته‌ای در هفته اخیر برای مدیریت نوسانات نرخ دلار و سکه در بازار کرده و با توجه به افزایش عرضه ارز در سامانه نیما و شایعات شبکه‌های اجتماعی در خصوص ورود محموله‌های دلار به کشور، نرخ ارز تا دو هفته آینده کاهش قابل توجهی را تجربه خواهد کرد اما دیگر به کانال ۱۰ و ۱۱ هزار تومان باز نخواهد گشت و باید راهبردهای جدیدی برای جلوگیری از افت ارزش پولی ملی از سوی دولت اتخاذ شود.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز چندی پیش شرایط کنونی بازار سکه و ارز را سخت‌تر از مرداد و شهریور ۹۷ دانسته و تاکید کرده بود: در آن روزها با شروع و تشدید تحریم‌های آمریکا، بازارهای ارز، سکه و سایر دارایی‌ها به‌شدت به هم ریخت و نرخ دلار در بازار به رقم‌های بسیار بالا رسید.
گزارش از: سپهر زارع، خبرنگار ایمنا
نظر شما