به گزارش ایمنا و بر اساس چکیده یک مقاله، گردشگری به عنوان صنعتی که در سالهای اخیر رشد چشمگیری را تجربه کرده است گزینه مناسبی محسوب میشود.
ایران بهطور کلی و اصفهان به طور اختصاصی دارای پتانسیلهای طبیعی و فرهنگی بیشماری است که هر یک میتوانند تبدیل به جاذبه گردشگری شود، اما متأسفانه این فرایند روندی بسیار کند دارد و بسیاری از پتانسیلها بلااستفاده رها شده است.
در چنین شرایطی، رقابت شدید بین رقبای موجود و تمایل مقاصد جدید به ورود به این صنعت، کار را برای کشورهایی مانند ایران دشوارتر ساخته و آنها را نیازمند بهرهگیری از رویکردهای نوین در صنعت گردشگری کرده است که رویکرد گردشگری خلاق به واسطه خلق فرصتهای جدید در این طرح مورد توجه واقع شد.
پژوهش شناسایی مهمترین مسائل گردشگری شهر اصفهان و زمینهیابی حوزههای گردشگری خلاق و ارائه راهبرد بر مبنای چارچوب گردشگری خلاق در پی ایجاد بسترسازی جهت توسعه گردشگری با رویکرد گردشگری خلاق است.
در این راستا نخست وضعیت موجود و سیر تاریخی شهر اصفهان با توجه به ویژگیهای جغرافیایی و تحولات تاریخی و کالبدی شهر و وضعیت دین و فرهنگ و اقتصاد باید بررسی شود.
در دیگر بخشها به زیرساختهای گردشگری، منابع انسانی، بازارهای هدف گردشگری، الگوهای گردشگری و جایگاه فعلی اصفهان در گردشگری ایران پرداخته شده و در ادامه اسناد بالا دستی به عنوان اسناد راهبردی مورد بررسی قرار گیرد.
اسناد بالادستی مطالعه شده در دو حوزه اسناد منطقهای و اسناد ملی قابل تفکیک بوده؛ واضح است فراهم کردن پیش زمینههای توسعه گردشگری نیازمند شناسایی مسائل گردشگری است.
ضرورت شناسایی مسائل گردشگری از آن جایی نشأت میگیرد که تاکنون هر آنچه در باب گردشگری به بحث و گفت وگو گذاشته شده از حوزه مشکلات و چالشهای گردشگری فراتر نرفته و صورتبندی مشکلات در قالب مسأله، حلقه مفقوده این ماجرا است.
در رسیدن به مهمترین مسائل گردشگری شهر اصفهان تمرکز اصلی بر حوزه توسعه بخش عرضه گردشگری بوده و برای این منظور رویکرد پژوهش نسبت به مسائل توسعه گردشگری رویکردی جز گرایانه و اصلاحی است.
این رویکرد در برابر رویکرد کل گرایانه قرار میگیرد که رفع مسئله اجتماعی را به رفع تمامی مسائل کلان اجتماعی منوط میسازد که آرمانگرایانه است و تنها منجر به از دست رفتن فرصتهای شهر شده چون توسعه را به زمانی موکول میکند که هیچ تضمینی برای رسیدن به آن وجود ندارد.
شناسایی مهمترین مسائل گردشگری شهر اصفهان از طریق مصاحبههای ساختار نایافته با مسئولان، نخبگان و فعالان حوزه گردشگری امکان یافته، مصاحبهها مورد تحلیل قرار گرفته و در نهایت یک مسئله هسته با عنوان «عدم اولویت گردشگری در سطح کلان» و سه مسئله اصلی شامل «مدیریت ناکارآمد و امتناع برنامهریزی»، «گریز از سرمایهگذاری» شناسایی شده است.
مسئله «مدیریت ناکارآمد و امتناع برنامهریزی» بر آن است که توسعه گردشگری در گرو مدیریتی هدفمند و برنامهریزی شده، اما در شرایط کنونی حوزه گردشگری از چنین مدیریتی محروم است.
یکی از دلایل این مسئله «سایه سنگین سیاست بر گردشگری» و بخشی از این سیاستزدگی ناشی از «پیوند عمیق گردشگری و فرهنگ» است.
به هر حال زمانی که یک حیطه به عنوان حیطه فرهنگی شناخته میشود، مرزها و خط قرمزهای این حیطه نیز در خصوص آن اعمال میشود؛ از این بُعد، گردشگری در معرض نگاه دقیق تصمیمگیران حوزه فرهنگ قرار داشته و تصمیماتی که در این حوزه اتخاذ میشود وجه سیاسی پررنگتری دارد.
این مسئله به دلیل سابقه مذهبی اصفهان نیز ابعاد عمیقتری یافته است؛ همچنین تسلط حوزه سیاسی بر سازمان متولی گردشگری یکی از دلایل ایجاد مسئله «مدیران مستأجر» است؛ از سوی دیگر انتصابات سیاسی موجب میشود که مدیران در نتیجه قرار گرفتن در یک سیر پیوسته و منطقی پیشرفت انتخاب نشوند و به همین دلیل تجربه لازم را کسب نکنند.
در واقع «مدیران بیگذشته» نمیتوانند از آینده سهمی داشته باشند، از این رو مسائل «مدیران مستأجر» و «مدیران بیگذشته»، «مدیریت ناپایدار» را ایجاد میکنند.
«مدیریت ناپایدار» در حالتی تناقضآمیز نسبت به برنامهریزی قرار دارد و دلیل این امر شکل نیافتن تعلق و تعهد نسبت به حوزه مدیریتی است.
این مدیران آگاه هستند که برای مدت کوتاهی مدیر خواهند بود، به همین دلیل احساس نیاز نسبت به تعیین چشمانداز و اهداف و تعریف دقیق مسیر حرکت در این مدیران ایجاد نمیشود.
در کنار مسائلی که در سایه ناپایداری مدیریتی ایجاد شده، مسائل دیگری وجود دارد که در سطحی فراتر از مدیران مطرح است و به ناپایداری سازمانی دامن میزند.
«ناهماهنگی بین سازمانی» یکی از این مسائل بوده و اعتقاد بر این است که برنامهریزی در جهت توسعه گردشگری نیازمند عملکرد هماهنگ و مؤثر سازمانهای درگیر است.
«فقدان انعطافپذیری سازمانی» نیز موجب شده که انجام برخی تعدیلها و اصلاحات در اهداف سازمانی ممکن نباشد و بخشی از مسئله «فقدان انعطافپذیری سازمانی» به دلیل وجود قوانین و ضابطههای غیرقابل تغییر است.
«سیطره فضای رقابتی» در اصفهان یکی دیگر از مواردی است که «ناهماهنگی بین سازمانی» را به همراه دارد و این فضای رقابتی موجب شده این سازمانها نتوانند از محصول کار یکدیگر بهره ببرند.
«عملکرد جزیرهای متولیان متعدد» در اصفهان بخش دیگری از مسئله ناهماهنگی سازمانی و ناظر به اقدامات ناپیوسته سازمانهای مرتبط با گردشگری است.
مسئله «فقدان برنامه هدفمند» نیز یکی از کلیدیترین مسائل حوزه گردشگری است؛ «فقدان برنامه هدفمند» بر مبنای مصاحبههای انجام شده به دلایلی نظیر «توافق نداشتن در خصوص وظایف سازمانی»، «توافق نداشتن در خصوص اولویتها» و «ناکارآمدی قوانین» صورت میگیرد و به چند بخش شامل مسئله برنامهریزی توسعه زیرساخت و تأسیسات گردشگری، مسئله برنامهریزی زمانی و مکانی برای گردشگر، مسئله برنامهریزی برای گردشگری داخلی، مسئله برنامهریزی حفظ جاذبهها و بهرهگیری از پتانسیلهای غیر تاریخی و مسئله فرصتسوز تقسیم میشود.
مسئله سرمایهگذاری دومین مسئله کلان حوزه گردشگری است؛ مسائل سرمایه گذاری در گردشگری در قالب «فرهنگ مغایر سرمایهگذاری»، «اقتصاد و سیاست مغایر سرمایهگذاری» و «بروکراسی مغایر سرمایهگذاری» قابل بحث و بررسی است، فرهنگ مغایر سرمایهگذاری حاصل «خلقیات ضد توسعه»، «فرهنگ کار مغایر توسعه» و «فقدان افق دید بلند مدت» است.
به نظر میرسد اقتصاد و سیاست مغایر سرمایهگذاری در نتیجه مواردی همچون «کمبود تسهیلات اقتصادی»، «امنیت نداشتن سرمایهگذاری»، «تاثیر گروههای نفوذ بر فرار سرمایه»، «تزلزل موقعیت سیاسی و شکنندگی سرمایهگذاری» و «تسلط بخش دولتی بر بخش خصوصی» ایجاد شده است.
زمینهیابی گردشگری خلاق بر مبنایی اکتشافی انجام پذیرفت و در راستای انجام این زمینهیابی ابتدا مطالعات اسنادی مبنای کار قرار گرفت از سوی دیگر تجربیات بینالمللی مانند شبکه شهرهای خلاق و خوشههای خلاق که در سازمان بینالمللی یونسکو مطرح است، مطالعه شد.
در نهایت با توجه به ویژگیهای فرهنگ بومی شهر اصفهان، پتانسیلهای موجود، تاریخ فرهنگ اصفهان و مصاحبه با افراد صاحبنظر هفت زمینه شامل ادبیات، موسیقی، سینما، تئاتر، معماری و شهرسازی، هنرهای تجسمی و صنایع دستی شناسایی شده است.
دادههای به دست آمده از زمینهیابی مسائل گردشگری و شناسایی مهمترین مسائل گردشگری در کنار یکدیگر پایههای تحلیل استراتژیک گردشگری را فراهم و مدل گردشگری خلاق پایدار با بهرهگیری از دادههای به دست آمده از زمینهیابی گردشگری خلاق و همچنین مسائل گردشگری شهر اصفهان مسیری مشخص را جهت تدوین استراتژی در اختیار پژوهشگران قرار داد.
باید برای گردشگری شهر چشم اندازی واقعی و محتمل ترسیم و از پس آن جایگاه شهرداری و سایر نهادهای درگیر مشخص شود که بر مبنای یافتههای به دست آمده یکی از مهمترین مسائل پیشروی توسعه گردشگری در شهر اصفهان ناکارآمدی مدیریتی است که بخش مهمی از این مسئله از تعدد متولیان حوزه گردشگری ناشی میشود.
از این رو، تعریف نقش شهرداری در حوزه گردشگری به طور اعم و گردشگری خلاق به طور خاص باید با نظر گرفتن حوزه اختیارات و وظایف سایر نهادها و سازمانهای فعال در گردشگری صورت گیرد.
به عبارت دیگر، توسعه گردشگری نیازمند آن است که همه نهادها و سازمانهای درگیر در طی یک همکاری پایدار مسیر گردشگری را هموار کنند و از سوی دیگر نگاهی واقعگرایانه نسبت به حوزه اختیارات و وظایف نهادها و سازمانهای درگیر امری بسیار حیاتی است.
به عنوان مثال گرچه وظیفه شهرداری در حوزه گردشگری صرفاً محدود به توسعه زیرساختهای گردشگری است، اما منابع محدود سازمان میراث فرهنگی در زمینههای پژوهش، سرمایهگذاری و اجرا حضور شهرداری را در این زمینه ناگزیر میسازد.
نظر شما