به گزارش ایمنا، این به معنی توسعه پیوسته و به‌کارگیری فن‌آوری‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور ایجاد بسترهایی که دولت‌ها، مشاغل و شهروندان بتوانند در آن ارتباط برقرار کرده و با هم تعامل کنند و ارتباطات لازم بین شبکه‌ها (اعم از مردم، مشاغل، فناوری‌ها، زیرساخت‌ها، انرژی و فضاها) که پایه خدمات شهری است برقرار شود. این یادداشت را که پیش‌تر در «دهمین شماره مجله الکترونیک شهرگاه» منتشر شده است، در ادامه می‌خوانید:
شهر هوشمند چیست؟
شهر هوشمند یک منطقه شهری است که از انواع سنسورهای الکترونیکی، اینترنت اشیا (tol)برای جمع‌آوری اطلاعات و پس از این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها، منابع و خدمات شهری استفاده می‌کند.
این فرایند شامل جمع‌آوری اطلاعات از شهروندان برای پایش و مدیریت ترافیک خودروها و سیستم‌های حمل و نقل، نیروگاه‌های برق، تأسیسات شهری، شبکه‌های تأمین آب، مدیریت پسماند، کشف جرم، دستگاه‌های اطلاعاتی، مدارس، کتاب خانه‌ها، بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی، آنالیز و پردازش می‌شود.
فناوری شهر هوشمند به مسئولان یک شهر اجازه می‌دهد به صورت مستقیم با جامعه و زیرساخت‌های شهری تعامل برقرار کنند و بتوانند به راحتی آنچه را اتفاق می‌افتد و در حال تحول است پایش کنند.
ظرفیت شهر هوشمند در مقابله با بحران
حال سوال اساسی این است که نحوه مواجهه یک شهر هوشمند با بحران‌هایی نظیر کرونا چیست؟ آیا زیر ساختی که با هدف افزایش تعامل و ارتباطات و توسعه شهری طراحی شده قادر است نیازهای شهروندان را در شرایطی کاملاً متفاوت برآورده سازد؟ یا به عبارت دیگر هر یک از معیارهای شهر هوشمند در شرایط بحران آن هم از نوع بیماری فراگیر چگونه ارزیابی می‌شود.
بر اساس آخرین نظریه مدیریت شهری، شهر هوشمند بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دارای شش معیار اصلی هستند؛ حکمرانی هوشمند، شهروند هوشمند، محیط زندگی و محل زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و انرژی هوشمند.
حکمرانی هوشمند
از منظر حکمرانی در اغلب موارد سیاست‌های شهری منتج از سیاست‌های کلان دولت‌ها هستند و لذا برخورد شهرهای مختلف می‌تواند متفاوت باشد.
در تجربه ووهان تلفن هوشمند نقش مؤثری در اطلاع رسانی و همگرایی جمعی داشت و هم چنین فناوری تشخیص هویت و ردیابی در کنترل رفت و آمد و ارتباطات افراد مؤثر بود. گرچه بسیاری از کشورها برای استفاده از این فناوری محدودیت قایلند.
در کشور خودمان هم در اغلب شهرها از فناوری تلفن هوشمند استفاده‌های متعددی شد از جمله غربالگری اطلاع رسانی.
شهروند هوشمند
شهروندان هوشمند مهم‌ترین ابزار مدیران شهری برای پیاده سازی سیاست‌های مناسب هستند. شهروندان هوشمند اطلاع رسانی را به صورت شبکه‌ای بسط می‌دهند. گرچه خطر اخبار غلط و شایعات و گسترش آنها را باید جدی گرفت اما استفاده از قابلیت شهروندان هوشمند در انتقال سریع اطلاعات بسیار مفید و مؤثر است.
فارغ از این شهروند هوشمند به مدد اتصال به منابع مختلف و متنوع اطلاعاتی بسیار آموزش پذیر ظاهر می‌شود و پروتکل‌ها و دستورالعمل‌ها را بهتر اجرا می‌کند.
اقتصاد هوشمند
اقتصاد هوشمند بدون شک مهم‌ترین و مؤثرترین معیار شهر هوشمند در اجرای برنامه‌های کنترل کرونا بوده است. خرید و پرداخت آنلاین نیاز شهروندان به مراجعه به بازار و بانک را به حداقل رسانده است.
همچنین بسیاری از کسب و کارهای بر اساس شبکه کماکان قادر به کار هستند و علاوه بر تأمین نیازهای شهروندان با ادامه بقا به حفظ تعداد قابل توجهی شغل کمک می‌کنند. فراموش نکنیم علاوه بر مرگ و میر این پاندمی عواقب اقتصادی اجتماعی گسترده‌ای دارد که می‌بایست در سیاستگذاری مد نظر داشت.
انرژی هوشمند
گرچه مصرف سوخت‌های فسیلی به علت کاهش رفت و آمد کاهش می‌یابد اما به طور مثال مصرف آب به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد.
مدیریت هوشمند انرژی در شرایط بحران کرونا به مجموعه مدیریت شهری امکان می‌دهد بر اساس بازخوردهای مصرف الگوهای عرضه را مدیریت کند. تضمین دسترسی بیمارستان‌ها و سایر نهادهای درگیر بحران از اولویت‌های تأمین مدیریت انرژی است.
همچنین شهروندان را قادر می‌سازد با بهره‌گیری از جریان مداوم انرژی بهتر دستورالعمل‌ها را اجرا کنند.
حمل و نقل هوشمند
چالش شهرهای هوشمند در شرایط معمولی کنترل ترافیک‌های سنگین و آلودگی هواست.
در شرایط بحران کرونا این چالش به حداقل می‌رسد اما کنترل رفت و آمد هم می‌تواند به کمک ابزار هوشمند بهینه شود. دوربین‌های ثبت تخلف در ووهان این بار برای توقف مطلق رفت و آمد شهروندان به کار گرفته شدند. همچنین در کشور خودمان اس ام اس هایی برای خودروهایی که مقررات رفت و آمد را رعایت نکردند، فرستاده شده است.
به نظر می‌رسد چهارچوب شهر هوشمند قابلیت بالایی برای مدیریت بحران‌های نظیر کرونا دارد. شاید بی ربط نباشد کره جنوبی به عنوان یکی از پیشروان هوشمند سازی شهرها در جهان بهترین عکس‌العمل را در کنترل بحران و کاهش تلفات داشته است.
در کشور خودمان نیز مدیریت کلان و به تبع آن مدیریت شهری زمانی که وارد عمل شد از بسیاری از ابزارهای شهر هوشمند استفاده کرد. گرچه شهرها از نظر میزان هوشمند سازی متفاوت هستند، اما تجربه کرونا در واقع نشان داد که هر چه یک شهر هوشمندتر باشد یا به عبارت دیگر معیارهای هوشمند سازی را بیشتر پیاده کرده باشد نه تنها در شرایط عادی عملکرد بهتری دارد بلکه در شرایط بحران نیز بهتر عمل می‌کنند. شاید بتوان گفت مدیریت بحران اساساً در مفهوم شهر هوشمند نهادینه است.
یادداشت از: بابک نادعلی؛ کارشناس ارشد فناوری اطلاعات
نظر شما